دامنه «.ایران» برای توسعه زبان فارسی در فضای مجازی افتتاح شد

به گزارش پیوست، محمد جواد لاریجانی، رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در مراسم افتتاح دامنه «.ایران» اعلام کرده که پژوهشگاه در عمر نزدیک به ۳۲ ساله خود به یک مرکز تحقیقات در علوم پایه در کل خاورمیانه تبدیل شده است.

براساس توضیحات او پژوهشگاه در طول سال‌ها فعالیت علمی خود، مجموعه کارهای جانبی که لازم بوده نیز انجام داده که یکی از آنها مربوط به اینترنت و ورود آن به کشور بوده است. او تاکید کرد که این پژهشگاه به کمک وزارت ارتباطات توانست توسعه شبکه اینترنت را به یکی از فعالیت‌های مهم کشور تبدیل کند. او در این زمینه گفت: «ما به بخش علمی این توسعه علاقه داشته و داریم. الان هم نزدیک به ۷۰ دانشگاه از ما سرویس‌ می‌گیرند و ما در شبکه علمی کشور نقش مهمی داریم و در واقع نود بین‌المللی این شبکه را در اختیار داریم. امیدواریم با همت دوستان شبکه علمی کشور به درستی و براساس اصول در نظر گرفته شده راه‌اندازی شود.»

او با اشاره به اینکه بخش دیگر خدمات پژوهشگاه در بحث خدمات نام‌ دامنه‌های .ir خلاصه می‌شود توضیح داد: «دامنه یک بحث حیثیتی و در اصل یک بحث امنیتی هم شده است. بحث دامنه در دو دهه گذشته توسعه بسیار وسیعی پیدا کرده است. در واقع توسعه این دامنه ایرانی و در کنار آن توسعه شبکه ملی اطلاعات با همت وزارت ارتباطات نشان داد که چگونه توانستیم بسیاری از خطرات و حملات خارجی را دفع کنیم.» به باور لاریجانی در مرحله حاضر نیاز به کمک بیشتری از سمت شورای عالی فضای مجازی برای حفظ امنیت ایران در فضای مجازی احساس می‌شود تا خودمان را در مقابل شیطنت‌های اینترنتی مصون‌تر کنیم.

لاریجانی تاکید کرد که با توجه به مسئله زبان فارسی و استفاده بالای فارسی‌زبانان از این زبان در فضای مجازی وجود ایجاد دامنه «.ایران» هم لازم بوده است. او در توضیح این موضوع گفت: «ایجاد این دامنه توسط جناب آقای دکتر حداد عادل در نشستی به ما توصیه شد و در نهایت با همت جناب آقای علیرضا صالح، رئیس واحد ثبت دامنه اینترنتی .ir پژوهشگاه و همکارانشان و با زحمت زیاد دامنه «.ایران» راه‌اندازی شد.» به گفته او برای ثبت نام دامنه .ایران در آیکن (سازمان بین‌المللی نظارت بر اسامی، دامنه‌ها و ارقام ثبت شده اینترنت موسوم ICANN) کشمکش‌ها و پیچیدگی‌های بسیاری هم به وجود آمد؛ اما در نهایت ثبت این نامه در این سازمان تصویب شد. آنطور که او توضیح می‌دهد ثبت و استفاده از دامنه «.ایران » از دوسال پیش کلید خورده است ولی رونمایی رسمی از آن به دلایلی مقفول باقی مانده که در نهایت این اتفاق با پیگیری شورای عالی فضای مجازی امروز رخ داده است.

لاریجانی می‌گوید که پروژه استفاده از «.ایران» از امروز آماده بهره‌برداری و ارائه است. او در این مورد گفت: «چند نمونه آدرس اینترنتی براساس این نام دامنه تعریف شده است. امیدواریم در طول دو ماه دیگر نهادهای حکومتی تمامی آدرس‌های اینترنتی خود را بر مبنای این دامنه دریافت کنند و در نهایت در اردیبهشت‌ ماه دریافت این نام دامنه برای عموم باز خواهد شد.» به گفته او برای استفاده از این نام دامنه مجموعه مقرراتی هم به شکل فارسی تهیه شده است که برای شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات نیز ارسال شده است.

لاریجانی در سخنرانی خود پیشنهاد ایجاد کمیته‌ای در شوای عالی فضای مجازی برای نظارت روی حوزه نام‌دامنه‌های ایرانی را داد و گفت: «کمیته‌ای اگر زیر نظر شورای عالی فضای مجازی تشکیل شود تا مقررات و مسائل حقوقی مربوط به این حوزه را نظارت کند. این کمیته می‌تواند مقررات تصویب کند تا ما هم براساس همان مقررات  دامنه .ایران را در اختیار همه ملت ایران قرار دهیم.»

راهی برای رشد استفاده از زبان فارسی در فضای مجازی

در ادامه مراسم علیرضا صالح، رئیس واحد ثبت دامنه اینترنتی .ir پژوهشگاه دانش‌های بنیادی به مزیت‌های داشتن نام دامنه به زمان مخصوص یک کشور اشاره کرد و گفت: «وقتی به یک کارت ویزیت فردی نگاه می‌کنید همه اطلاعات آن کارت فارسی است به جز آدرس ایمیل و آدرس وب‌سایت. اصولا افرادی هستند که شاید به زبان انگلیسی تسلطی نداشته باشند و نتوانند آن نوشته را بخوانند. بنابراین داشتن نام‌ دامنه‌ فارسی به چنین افرادی برای دسترسی به اینترنت کمک می‌کند. از سوی دیگر وبسایت منیجرها به راحتی می‌توانند محتوای معادل با زبان را به کاربران نمایش دهند.»

او با اشاره به مشکلاتی که در ثبت نام دامنه .ایران داشته‌اند گفت: « زمان زیادی طول کشید تا توانستیم نام دامنه .ایران را ثبت کنیم. یکی از دلایل این است که خطی که ما از آن استفاده می‌کنیم، خط عربی است. یعنی در استاندارد خطی به آن خط عربی گفته می‌شود با اینکه زبان، زبان فارسی است. در واقع کشورهایی که به زبان عربی صحبت می‌کنند به شکلی می‌خواستند این ایده را مال خودشان کنند در صورتی که خیلی بیشتر از تعداد آدمهایی که از خط عربی استفاده می‌کنند، به زبان عربی صحبت نمی‌کنند مانند اردو، فارسی و… .» براساس اظهارات صالح بعد از پیگیری‌های بسیار آیکن در مهر سال ۱۳۹۸ ثبت این دامنه از سمت ایران را پذیرفته است. صالح تاکید می‌کند که بعد از ثبت دامنه .ایران آنها در استانداردسازی استفاده از آن در محیط مجازی بسیار تلاش کرده‌اند.

راه‌اندازی کمیته نظارت بر مقررات ثبت دامنه «.ایران»

در ادامه مراسم ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد که راه‌اندازی دامنه «.ایران» یک گام بزرگ در توسعه زبان فارسی در فضای مجازی و البته تحقق اهداف شبکه ملی اطلاعات است. به گفته او ثبت این دامنه می‌تواند به از بین بردن شکاف دیجیتال برای بخشی از جامعه که با زبان انگلیسی آشنا نیستند کمک کند.

فیروزآبادی در این مورد گفت: «در فضای مجازی و حتی در فضای واقعی همه به زبان انگلیسی آشنا نیستند. نباید به این دلیل آنها از استفاده از فضای مجازی دور بمانند. امیدواریم با ورود بیشتر زبان فارسی به فضای مجازی، شاهد به کارگیری زبان فارسی در میان زبان‌های پیشرفته در دنیا باشیم.» در ادامه دبیر شورای عالی فضای مجازی از ایجاد کمیته نظارت بر مقررات ثبت نام دامنه . ایران در مرکز ملی فضای مجازی خبر داد و گفت: «این کمیته تنظیم‌گری نام دامنه .ایران و استفاده از آن را سرعت می‌بخشد.» بر اساس اظهارات او در این زمینه پیش نویسی در مرکز ملی فضای مجازی تهیه شده و برای بررسی به سازمان فناوری اطلاعات ارسال شده است. آنطور که او می‌گوید پس از بررسی سازمان فناوری اطلاعات، این پیش نویس به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی ارسال خواهد شد. فیروزآبادی همچنین به تشکیل کارگروهی برای استفاده از .ایران توسط دستگاه‌های حاکمیتی اشاره کرد و گفت: «کارگروهی در مرکز ملی فضای مجازی تشکیل خواهد شد تا سند و دستورالعمل استفاده دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها از دامنه . ایران با همکاری وزارت ارتباطات و وزارتخانه‌هایی مانند ارشاد، آموزش و پرورش و صمت تدوین شود.»

شروع استفاده از «.ایران» توسط بخش خصوصی

در بخش‌هایی دیگر این برنامه محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات پیشنهاد داد به جای برنامه‌ریزی استفاده از «.ایران» توسط نهادهای حاکمیتی، با ایجاد تسهیلاتی شرکت‌های بخش خصوصی و استارت‌آپ‌ها را تشویق به استفاده از این نام دامنه جدید کرد. به باور او با این کار استفاده از «.ایران» به سرعت رشد پیدا خواهد کرد. جهرمی با اشاره به سند شبکه ملی اطلاعات و برنامه‌ریزی برای رشد استفاده از زبان فارسی در فضای مجازی گفت: «اینکه دامنه «.ایران» فعالیت رسمی خودش را آغاز می‌کند، روز بسیار خوبی برای فعالان فضای مجازی است. ما پیشنهاد بسیار مدون و خوبی که ثمره بیش از ۶ سال کار تحقیقاتی و و تجربی روی توسعه شبکه ملی اطلاعات بود را به مرکز ملی فضای مجازی ارائه دادیم و مرکز ملی فضای مجازی هم در جلسات مدون و مفصلی با حضور همه صاحب‌نظران و متخصصان این سند را تبدیل به سندی تحت عنوان «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات » کرد و آن را در شورا به تصویب رساند.» به گفته او  در این سند بر سهم خط و زبان فارسی در فضای مجازی برای افق ۱۴۰۴ تاکید شده است. این ثبت دامنه «.ایران» را فعالیتی در راستای توسعه شبکه ملی اطلاعات و همچنین رسیدن به اهدافی که در سند آمده دانست. به باور او راه‌اندازی این نام دامنه به کاهش شکاف دیجیتالی در فضای مجازی برای افرادی که انگلیسی نمی‌دانند کمک می‌کند همچنین آنطور که او می‌گوید با این دامنه بهره‌برداری از فضای مجازی را برای فارسی‌زبانان در سراسر دنیا تسهیل می‌شود. جهرمی تاکید کرد که پژوهشگاه دانش‌های بنیادی یک مرکز باسابقه است و ورود اینترنت به ایران از طریق این مرکز اتفاق افتاده است. او گفت: «دامنه .ir که امروز بسیار اثرگذار است و شرکت‌ها با افتخار از آن استفاده می‌کنند و به نوعی دامنه‌ای شاخص در فضای مجازی است یکی از اقدامات تاثیر گذار این پژوهشگاه بوده است. حالا هم دامنه .ایران می‌تواند یک افتخار و اقدام بزرگ برای این پژوهشگاه باشد.»

او در ادامه سخنرانی خود با ارائه چند پیشنهاد به پژوهشگاه از آنها خواست تا روند استفاده از دامنه «.ایران» را سرعت ببخشند. او در این مورد گفت: «توصیه من این است که با توجه به زمانی که در سند راهبردی شبکه ملی اطلاعات در افق ۱۴۰۴ وجود دارد و اینکه راه‌اندازی دامنه «.ایران» تاثیر به‌سزایی در افزایش سهم خط و زبان فارسی در ۴ سال اخیر دارد که تقریبا حالا میزان استفاده از آن ۲ برابر شده است، استفاده از دامنه «.ایران» را از بخش خصوصی شروه کنیم» او ادامه داد: «شروع فعالیت از دولت و گروههای حاکمیتی برای استفاده از این نام دامنه استراتژی است که ما را دیرتر به هدفمان می‌رساند. بهتر است افراد علاقه‌مند به استفاده از این نامه دامنه جدید فارسی ابتدا از آن بهره‌برداری کنند و با این کار راه برای بخش خصوصی و استارت‌پها باز شود.» به باور او  ترویج این فعالیت برای این گروه و ایجاد تسهیلات ویژه برای آنها در این زمینه در جا اندازی و کاربرد بیشتر نام دامنه «.ایران» و فارسی‌سازی بیشتر فضای مجازی حتما می‌تواند راهبرد بهتری باشد.

همچنین او در ادامه با اشاره به فعال شدن بخش‌های خصوصی متنوع ایرانی در آیکن گفت: «اینکه پژوهشگاه به عنوان یک نهاد علمی در آیکن حضور دارد و فعالیت می‌کند موضوع بسیار مهمی است.  هرچند که ما انتقاداتی به ساختار آیکن داریم و حاکمیت کشورها در این سازمان رعایت نمی‌شود و نگاه در آن براساس حکمرانی آمریکا بر فضای مجازی است، با این حال ما چاره‌ای در حال‌حاضر نداریم که به نقطه قوت و قدرتی برسیم و به عنوان راهبردی موقت فعالیت بیشتر بخش خصوصی می‌تواند در این زمینه کارساز باشد. باید مجموعه‌های خصوصی دیگری را هم در آیکن فعال کنیم تا از حقوق شرکت‌های ایرانی در این بی‌نظمی جهانی دفاع کنند.»

همچنین در ادامه جهرمی با انتقاد از برخی سرویس‌دهی‌های خدمات دامنه .ir به کسب‌وکارهای ایرانی از پژوهشگاه خواهان بازنگری درسیاست‌گذاری‌های خود در این زمینه شد. جهرمی در این مورد گفت: «بحث سوم این است که در ارائه خدمات دامنه .ir زحمات زیادی از سمت پژوهشگاه کشیده می‌شود؛ اما شرکتهایی که از این دامنه استفاده می‌کنند با استراتژی پیشروی کار پژوهشگاه به صورت بی‌صداو بدون تبلیغات با چالش برخورد می‌کنند. استراتژی سکوت برای پیش برد کارهای یک مجموعه شاید درست باشد که در پژوهشگاه انتخاب شده است؛ اما انتظار سرویس‌دهی بهتری از سمت پژوهشگاه به شرکت‌ها احساس می‌شود.» او ادامه داد: «شرکت‌ها انتظار دارند پژوهشگاه تسهیلات ویژه و منطبق بر دستورالعمل‌های شفاف در اختیار آنها بگذارد، همچنین نوع پاسخ دهی پژوهشگاه به شرکت‌ها نیز مورد انتقاد‌ آنها قرار گرفته که انتظار می‌رود این پاسخگویی به روزتر و دقیق‌تر و فوری‌تر شود. ما حاضر به کمک و پشتیبانی در این زمینه هستیم.» جهرمی یادآور شد که وزارت ارتباطات از امروز درخواست خود را برای اخذ دامنه «.ایران» برای همه وبسایت‌های وزارت ارتباطات، شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه و پژوهشگاه‌هایی خود ثبت و تلاش می‌کند به عنوان اولین مشتری به این سیستم بپیوندد واستفاده از آن را اعلام عمومی کند.