طوفان اطلاعات غلط در بحبوحه شیوع کرونا

همچنان که این ویروس در سراسر جان شیوع می‌یابد، اطلاعات نادرست در مورد آن نیز، علیرغم تلاش شرکت‌های شبکه‌های اجتماعی در جلوگیری از این امر – گسترش می‌یابند. فیس‌بوک، گوگل و توییتر گفته‌اند به‌سرعت در حال حذف اطلاعات نادرست در مورد ویروسند و  در این راستا با سازمان بهداشت جهانی (WHO)  و دیگر سازمان‌های دولتی همکاری می‌کنند تا مردم به اطلاعات صحیح دست یابند. اما نیویورک‌تایمز با بررسی ده‌ها فیلم، عکس و پست‌های هرکدام از این پلت‌فرم‌های رسانه اجتماعی به این نتیجه رسیده که هنوز شکاف بین اطلاعات صحیح و نادرست زیاد است. پست‌ها به زبان‌های مختلفند، از هندی و اردو گرفته تا عبری و فارسی و مسیری را که ویروس در جهان طی کرده، نشان می‌دهند.

از سوی دیگر، پژوهشگران حوزه امنیت اشاره کرده‌اند هکرها در حال راه‌اندازی وب‌سایت‌هایی‌اند که هر چند به ظاهر اطلاعات درست در مورد ویروس کرونا را ارائه می‌دهند؛ اما در واقع تله‌های دیجیتالی‌اند که هدفشان دزدیدن اطلاعات شخصی یا نفوذ به دستگاه‌های افرادی است که از وب‌سایت بازدید می‌کنند.

گسترش انتشار محتوای نادرست و مخرب در مورد ویروس، یادآور مبارزه سختی است که محققان و شرکت‌های اینرتنتی بر عهده دارند. حتی وقتی شرکت‌ها تصمیم می‌گیرند از حقیقت محافظت کنند، عموماً دروغگوهای اینترنت و دزدها می‌توانند از آنها پیشی گیرند. اطلاعات غلط درمورد این ویروس آنقدر زیاد است که سازمان بهداشت جهانی گفته با وضعیتی «اینفودمیک» روبه‌روییم. اینفودمیک (Infodemic) که دراصل ترکیب دو کلمه Information و Epidemic یعنی پخش شدن حجم زیادی از اطلاعات درباره‌ یک مسئله که در عمل، حل آن را با مشکل مواجه می‌کند. یعنی شیوع اطلاعاتی که در بیشتر مواقع صحیح نیستند و باعث بیماری ذهنی جامعه می‌شوند.

آستین چیانگ (Austin Chiang) ـ متخصص بیماری‌های گوارشی بیمارستان جفرسون در فیلادلفیا  می‌گوید «اطلاعات نادرست در مورد ویروس کرونا را همه‌جا می‌بینم. برخی از مردم وحشت کرده‌اند و به دنبال درمان‌های جادویی‌اند و برخی دیگر شایعات را منتشر می‌کنند».

در تایوان اطلاعات غلط در مورد ویروس در شبکه‌های اجتماعی این نگرانی را ایجاد کرده که چین دارد از این مساله برای تضعیف دولت خودمختار این کشور، استفاده می‌کند. طی هفته‌های اخیر پست‌هایی در فیس‌بوک و دیگر سایت‌ها اشاره کرده‌اند که تایوان بخش زیادی از آمار مبتلایان را پنهان کرده است. در این میان، اسناد جعلی و ظاهرا رسمی نیز در مورد ارائه رایگان ماسک و واکسن در این میان پخش شده است. از سوی دیگر، عکسی از صفحه اخبار تلویزیونی منتشر شده که خبر می‌دهد رئیس‌جمهور تایوان، سای اینگ-ون (Tsai Ing-wen) به علت بیماری در قرنطینه است. وزیر امور خارجه تایوان به روزنامه تایمز اعلام کرده «ارتش‌های اینترنتی» چین را مقصر طوفان شایعات و اطلاعات نادرست می‌داند. البته مشخص نیست او چگونه به این نتیجه رسیده و دفتر او توضیحی نداده است. دیگر مقامات در این مورد اظهار نظری نکردند. مقامات تایوان پکن را مقصر دستکاری رسانه‌های خبری سنتی و پلت‌فرم‌های اجتماعی می‌داند تا باعث سلب اعتماد شهروندان تایوان از تسای شوند که مخالف روابط نزدیک با چین است.

سامر چن (Summer Chen) سردبیر Taiwan FactCheck Center ـ گروهی که شایعات و کلاهبرداری‌های آنلاین را نظارت می‌کند ـ می‌گوید «در طی شیوع بیماری، مردم واقعا از تئوری‌های توطئه خوششان می‌آید. چرا طی دوره‌های شیوع بیماری، انتخاب مردم این نیست که اطلاعات علمی صحیح را باور کنند»؟

فیس‌بوک، یوتیوب و توییتر می گویند تلاش کرده‌اند مردم را به منابع اطلاعات پزشکی قابل اتکا ارجاع دهند و ارتباط مستقیم با سازمان جهانی بهداشت و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری را فراهم آورند.

فیس‌بوک اعلام کرده انتشار محتوای آسیب‌زننده به مردم از جمله ادعاهایی که عدم درمان یا عدم احتیاط در پیشگیری از بیماری را تشویق می‌کنند، ممنوع کرده است. پست‌ها و ویدئوهایی که نظریه‌های تئوری را به اشتراک می‌گذارند، به محض بررسی شدن، غلط یا نادرست برچسب زده می‌شوند. وقتی کاربران تلاش می‌کنند این ویدئوها را به اشتراک بگذارند، پیغامی به آنها هشدار می‌دهد که اطلاعات پست اشتباه است. اما چنین ویژگی‌هایی باعث نشده آدم‌ها در گروه‌های خصوصی فیس‌بوک اطلاعات نادرست در مورد ویروس را به اشتراک نگذارند. در یکی از گروه‌های خصوصی فیس‌بوک که بیش از صدهزار عضو دارد، نظریه توطئه‌ای مبنی بر اینکه گسترش کرونا، کار صنعت داروسازی است تا داروهای گران‌تر و واکسن‌های بیشتری را به مردم بفروشد،منتشر شد.

در حالی که بسیاری از پست‌ها مردم را تشویق به خوردن ویتامین‌ها و رژیم متعادل برای تقویت سیستم ایمنی‌شان کردند، برخی دیگر وعده پودرها و نوشیدنی‌های ترکیبی درمانی یا پیشگیرانه دادند. برخی  حتی خطرناک‌تر بودند. سازمان غذا و داروی آمریکا برای مشخص کردن میزان خطر در پست‌هایی که هیچ منبع مشخصی ندارند به پستی با عنوان «راه‌حل معدنی معجزه‌آسا» اشاره می‌کند که بارها در فیس‌بوک و توییتر به اشتراک گذاشته شده است در این پست پیشنهاد خوردن مایع سفیدکننده داده است. چنین اطلاعاتی نه تنها موجب سلامتی افراد نمی‌شود بلکه سلامتی آنان را نیز به خطر می‌اندازد.

دکتر چیانگ ـ متخصص گوارش ـ اخیرا به راه‌اندازی «انجمن بهداشت و درمان در رسانه‌های اجتماعی» کمک کرده است. این گروه متخصصان درمان را تشویق می‌کند تا پست‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند تا برخی از اطلاعات نادرست را تصحیح کنند. به نظر چیانگ «مردم به دنبال منابع اطلاعات مناسب و خوبند؛ چون بسیاری از چیزهایی که وقتی وارد پلتفرم‌های شبکه اجتماعی‌شان می‌شوند، آنها را می‌ترساند».

توییتر وجود محتوای جعلی شبکه‌اش را تایید کرده، اما دل هاروی (Del Harvey) معاون بخش سلامت و اعتماد (trust and safety) این شبکه اجتماعی گفته است شرکت «شاهد تلاش‌های گسترده و هماهنگ‌شده» برای ارائه اطلاعات نادرست به مردم بوده است. پس از تماس نیویورک‌تایمز با توییتر و ارائه نمونه‌هایی از توییت‌هایی که اطلاعات نادرست در مورد ویروس کرونا ارائه می‌داند، برخی از دارندگان این حساب‌ها به علت انتشار «اسپم»، تعلیق (suspend) شدند.

فیس‌بوک گفته است که علاوه بر همکاری نزدیک با سازمان بهداشت جهانی، فضای تبلیغاتی رایگان را برای این سازمان فراهم آورده تا اطلاعات صحیح در مورد ویروس را به مردم ارائه دهد. این شرکت همچنین اشاره کرده حذف پست‌هایی که مردم در آنها بقیه را از درمان منصرف می‌کنند یا شایعاتی را منتشر می‌کنند که باعث آسیب فیزیکی می‌شود و همچنین برچسب‌گذاری پست‌ها با عنوان «نادرست»، از دیگر تلاش‌های فیس‌بوک در زمینه مبارزه با انتشار اطلاعات نادرست است.

یوتیوب نیز اعلام کرده همکاری نزدیکی با سازمان جهانی بهداشت در زمینه مبارزه با اطلاعات نادرست دارد. فرشاد شادلو (Farshad Shadloo) سخنگوی یوتیوب اعلام کرده شرکت بر اساس خط‌مشی‌هایش مانع از انتشار ویدئوهایی می‌شود که «روش‌های غیرقابل اثبات پزشکی را به جای انجام معالجه پزشکی، برای جلوگیری از ویروس کرونا تبلیغ می‌کنند».

جان گرگوری (John Gregory) از استارت‌آپ نیوزگارد (NewsGuard)‌ سعی دارد مانع از انتشار داستان‌های غلط در اینترنت شود و می‌گوید اطلاعات غلط در مورد ویروس کرونا مربوط به حوزه پزشکی‌اند و این امر باعث می‌شود این بیماری با سایر تئوری‌های توطئه‌ای که مردم با آن سروکار دارند، متفاوت باشد. به نظر گرگوری از آنجا که انتشار اطلاعات در مورد ویروس به طور همزمان با انتشار خود ویروس تولید می‌شوند احتمال نادرست بودن بسیاری از اطلاعات ارائه شده زیاد است. او می‌گوید « واقعیت این است که انتشار هم زمان ویروس و اطلاعات نادرست موجب می‌شود که پزشکان، متخصصان با سابقه علمی و روزنامه‌نگاران برای انتشار اخبار درست و صحیح چندین روز از انتشار دهندگان اطلاعات کذب و نادرست عقب باشند».

منبع: نیویورک‌تایمز

کارتون: رز وونگ، نیویورک‌تایمز

نویسنده: شیرا فرنکل، دیوی آلبا، ریموند ژونگ