راهی برای برخورد با دروغ‌های بزرگ

«بر هم زدن امنیت روانی مردم اقدامی برخلاف امنیت جامعه بوده و باید سیاست‌گذاری لازم برای پیشگیری از انتشار اخبار جعلی و شایعات در شورای عالی فضای مجازی انجام شود تا در صورت نیاز به قانون‌گذاری از سوی دولت لایحه آن تدوین و تقدیم مجلس شود.» این بخشی از سخنان حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، در جلسه روز ۲۶ فروردین شورای عالی فضای مجازی است. این سخنان ظاهراً پس از آن ایراد شده که فیروزآبادی در جلسه شورای عالی فضای مجازی گزارشی از وضعیت فرهنگی کشور ارائه کرده و گفته بود: «در حوزه رسانه نیز، پایین بودن مسئولیت‌پذیری و وجود کاربران فاقد هویت مشخص در فضای مجازی موجب نابسامانی، شیوع اخبار نادرست و تشویش اذهان عمومی شده و عدم انسجام و هماهنگی رسانه‌های اجتماعی و فقدان مراکز اعتبارسنجی خبری، شیوع شایعات و اخبار جعلی را به دنبال داشته است.» اخبار جعلی یا Fake News به خصوص پس از آن مورد توجه قرار گرفت که سخن از استفاده آن برای تاثیرگذاری بر انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا جدی شد. با این حال سخن این است که در نظام حقوقی ایران چگونه می‌توان با این پدیده مقابله کرد. نظام حقوقی ایران در خصوص نشر اکاذیب نخست یک نکته جالب بگوییم. اصطلاح اخبار جعلی یک بار تاکنون در قوانین و مقررات ایران مورد استفاده شده و آن وقتی بوده که هیات وزرا در ۱۹ تیر ۱۲۹۸ یعنی حدود صد سال پیش خواسته در مازندران حکومت نظامی برقرار کند. بر اساس بند ۱۲ مقرره «برقراری حکومت نظامی در تمام مازندران»، «انتشار اطلاعات راجع به عده (تعداد) قوای نظامی و محل توقف و خط حرکت قشون (سپاه یا قوای نظامی) و انتشار اخبار جعلی اکیداً ممنوع است». اما فارغ از این مساله تاریخی در نظام حقوقی فعلی ایران با عنوان نشر اکاذیب با این مساله برخورد می‌شود. در ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی آمده: «هر کس به قصد...