پژوهشی در بنیادهای حقوقِ هوشِ مصنوعی (۲۳)؛ ضرورت و اهمیتِ‌ تصمیم عادلانه در تنظیم‌گری هوش مصنوعی

در ۲۲ شماره پیاپی، از جوانب مختلفِ حق و هوش مصنوعی گفتیم و مشخصاً در چند یادداشت اخیر به تنظیم‌گری در هوش مصنوعی پرداخته‌ایم اما این مسیر طولانی قرار است به چه ارزشی منتهی شود؟ پاسخ این سوال را نمی‌توان در یک کلمه و یک جمله خلاصه کرد اما اگر بنا باشد به یک کلمه اکتفا کنیم، بجاست که آن کلمه، «تصمیم» باشد. اگر تمام توضیحات نظری و نهادهای پیش‌بینی‌شده به «تصمیمِ عادلانه» منتهی شود، می‌توانیم بگوییم که این کارخانه، خوب کار می‌کند. نظام حقوقی را می‌توان به دستگاه زیستی یا ساختار بدن تشبیه کرد. ما برای تشخیص سلامت اعضا و جوارح بدن یک راه ساده و کوتاه داریم. آزمایش خون می‌تواند گزارش فراگیری از وضع سلامت بدن به ما بدهد و بر اساس آن فهمید که آیا اعضا و غدد بدن به‌خوبی کار می‌کنند. این گزارش گرچه مطلق نیست و چیزهایی هست که در آن دیده نمی‌شود اما تا حد قابل قبولی می‌تواند از وضع سلامت بدن گزارش بدهد. در بررسی یک نظام حقوقی و سیاسی نیز «تصمیم» همین نقش را دارد. اگر از دل یک ساختار، تصمیم‌های خوب و منصفانه و کارآمد بیرون آید، می‌توانیم بگوییم که این ساختار از سلامت نسبی برخوردار است و در مقابل اگر با تمام ادعاها و آرمان‌ها، در نهایت به تصمیم‌های ناکارا و غیرعادلانه برسیم، باید در پی یافتن مرض و درمان آن باشیم. در این یادداشت و در ادامه بندهای پیشین به توصیف «عدالت تصمیمی» می‌رسیم و هدف آن است که مختصات تصمیم عادلانه را تبیین کنیم: اول: تصمیم، عصاره تنظیم‌گری است ۲۵۰. تمام آنچه از «تنظیم‌گری خوب» در هوش مصنوعی گفته شده است باید در «تصمیم»ها آشکار شود. معیار برای ارزیابی سلامتِ نظام‌های سیاسی و حقوقی و اداری، «تصمیم» است و می‌توان عیار هر ساختار را بر اساس تصمیم‌های آن تحلیل کرد. ۲۵۱. تصمیم، عیار است اما معیارِ ارزیابی تصمیم...