تمرکز شرکت‌های فناوری بر توسعه کابل‌های اینترنت زیردریایی: هوش مصنوعی به اتصال قدرتمند نیاز دارد

به گزارش پیوست، داده‌های شرکت TeleGeography که در زمینه اطلاعات مخابراتی فعالیت دارد نشان می‌دهد که به لطف افزایش سرمایه‌گذاری غول‌های فناوری، انتظار می‌رود در سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید کابل زیردریایی به حدود ۱۳ میلیارد دلار برسد که رقمی دو برابر مجموع سرمایه‌گذاری در سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ است.

گزارشی از CNBC به نقل از رئیس بخش فروش شرکت Alcatel،‌ پل گابلا، بزرگترین تولیدکننده و نصب‌کننده کابل‌های زیردریایی، می‌گوید در حال حاضر شرکت‌های بزرگ همچون «متا، گوگل، آمازون و غیره» حدود «۵۰ درصد از تمام بازار» را به خود اختصاص داده‌اند.

از تلگراف تا فیبر نوری

تاریخچه کابل‌های زیردریایی به سال ۱۸۵۰ بازمی‌گردد، زمانی که نخستین کابل تجاری تلگراف بین دو شهر «دوور» در انگلیس و «کاله» در فرانسه نصب شد. این فناوری در دهه‌های بعد با توسعه کابل‌های کواکسیال برای تماس‌های تلفنی پیشرفته‌تر شد و در عصر مدرن به کابل‌های فیبر نوری تغییر ماهیت داده و از انتقال داده‌ها و اینترنت پشتیبانی می‌کند.

گابلا، می‌گوید شرکت‌های فناوری بزرگ که حالا در این صنعت به «وب‌اسکیل» معروف شده‌اند، از حدود یک دهه پیش وارد این عرصه شده‌اند و اکنون حدود ۵۰ درصد از کل بازار کابل‌های زیردریایی را در اختیار گرفته‌اند.

گفتنی است که در کنار توسعه کابل‌های زیردریایی که در نقش ستون فقراتی برای ارتباطات بین‌المللی هستیم، جهان حالا با پیشرفت فناوری‌های فضایی میزبان نبرد تازه‌ای در مدار پایینی زمین است و ۶۳ منظومه نیز در آسمان‌ها در حال توسعه یا برنامه‌ریزی برای بهبود ارتباطات هستند که شرکت‌هایی چون آمازون و اسپیس‌ایکس در این بخش نیز دست بالا را نسبت به دیگر بازیگران دارند.

هوش مصنوعی و ضرورت ساخت شبکه‌ای قدرتمند با تاخیر پایین

از زمان عرضه ChatGPT در انتهای سال ۲۰۲۲ تا به امروزی، تقریبا تمام شرکت‌های بزرگ فناوری وارد رقابتی برای توسعه ابزارهای هوش مصنوعی مولد شده‌اند، به گونه‌ای که حالا توسعه زیرساخت دیتاسنتری نیز به یکی از پیشران‌های اصلی GDP ایالات متحده تبدیل شده است.

شرکت‌های بزرگ فناوری برای توسعه همین فناوری حالا به شبکه‌های داده‌ای قدرتمندتر و ارتباطی با تاخیر کمتر نیاز دارند. نمود این ضرورت در آمار‌ها و پیش‌بینی‌ها نیز به چشم می‌خورد و گزارشی از شرکت TeleGeography می‌گوید، میزان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید کابل زیردریایی بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۷ به حدود ۱۳ میلیارد دلار خواهد و نسبت به دوره مشابه ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ به حدود دو برابر افزایش می‌یابد.

الکس ایمه، معاون سرمایه‌گذاری شبکه شرکت متا، در این رابطه می‌گوید: «هوش مصنوعی نیاز ما به زیرساخت‌های زیردریایی را افزایش داده است. بسیاری تصور می‌کنند زیرساخت‌های هوش مصنوعی فقط شامل مراکز داده یا توان پردازشی است، اما بدون اتصال میان این مراکز، آن‌ها فقط انبارهایی گران‌قیمت هستند.»

گزارش‌های پیشین نیز به فعالیت گسترده متا در این بخش اشاره دارند و غول شبکه اجتماعی در پروژه‌های زیرساختی با دولت‌ها نیز همکاری به عمل آورده است. براساس گزارشی از تک‌کرانچ حدود ۲۲ درصد از تمام ترافیک همراه به اپلیکیشن‌های متا اختصاص دارد و این شرکت پروژه‌‌ای ۱۰ میلیارد دلاری (البته در یک بازه زمانی بزرگ) را برای توسعه کابل‌های زیردریایی در نظر دارد.

متا در ماه فوریه از پروژه‌ای عظیم به نام Waterworth رونمایی کرد که یک پروژه زیرساخت کابلی به طول ۵۰ هزار کیلومتر (۳۱ هزار مایل) است و پنج قاره را به هم متصل می‌کند و در صورت تحقق، بزرگ‌ترین پروژه کابل زیردریایی تاریخ خواهد بود. این پروژه چند میلیارد دلاری طی چند سال اجرا خواهد شد و متا مالکیت کامل آن را در اختیار دارد.

آمازون نیز نخستین پروژه مستقل خود در این حوزه را با نام Fastnet کلید زده است. این پروژه کابلی قرار است ساحل شرقی ایالت مریلند در آمریکا را به شهرستان کورک در ایرلند متصل کند و ظرفیت انتقالی بیش از ۳۲۰ ترابیت در ثانیه خواهد داشت که معادل پخش هم‌زمان ۱۲.۵ میلیون فیلم با کیفیت HD است.

مت ردر، معاون شبکه‌های اصلی بخش زیرساخت ابری آمازون یا AWS، می‌گوید: «کابل‌های زیردریایی برای ارتباطات بین‌المللی حیاتی هستند. در غیر این صورت باید به ارتباطات ماهواره‌ای تکیه کنیم که نه‌تنها گران‌تر و کندتر است، بلکه ظرفیت موردنیاز اینترنت جهانی را تامین نمی‌کند.»

گوگل نیز تاکنون در بیش از ۳۰ پروژه کابل زیردریایی سرمایه‌گذاری کرده است و یکی از تازه‌ترین آن‌ها پروژه‌ای به نام Sol است که ایالات متحده را به برمودا، جزایر آزور و اسپانیا متصل می‌کند. مایکروسافت نیز در همین دوره سهم خود را از زیرساخت جهانی ارتباطات دریایی افزایش داده است.

آسیب‌پذیری‌ زیرساخت اینترنت در اعماق دریا: وقتی کابل‌ها اهمیت ژئوپلیتیک دارند

با وابستگی روزافزون جهان به کابل‌های زیردریایی، نگرانی‌ از آسیب‌پذیری این شبکه نیز بیشتر شده است. قطع کابل‌ها می‌تواند چندین کشور را به‌طور هم‌زمان از اینترنت، تراکنش‌های مالی، بانکداری آنلاین و ارتباطات پایه محروم کند.

حادثه‌ای این‌چنینی را جهان در سال ۲۰۲۲ تجربه کرد، زمانی که فوران آتشفشانی در نزدیکی جزیره تونگا باعث قطع تنها کابل ارتباطی این کشور با جهان و ارتباط تونگا برای هفته‌ها به طور کامل مختلف به مشکل خورد. در سپتامبر ۲۰۲۵ نیز چندین کابل در دریای سرخ دچار آسیب دیدند و در نتیجه همین مشکل خدمات ابری Microsoft Azure در آسیا و خاورمیانه با اختلال مواجه شد.

کارشناسان می‌گویند بیشتر آسیب‌های وارده به شبکه کابل‌های زیردریایی ناشی از فعالیت‌های تصادفی چون ماهی‌گیری یا افتادن لنگر کشتی‌ها روی کابل‌هاست، اما در سال‌های اخیر احتمال خرابکاری عمدی نیز با توجه به افزایش تنش‌های نظامی بیشتر شده است.

ارین مورفی، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS)، می‌گوید: «در مناطق پررفت‌وآمد، احتمال بروز حوادث طبیعی زیاد است. اما اگر بازیگری بداند که این شبکه چطور آسیب می‌بیند، می‌تواند آن‌ها را به‌صورت عمدی و در قالب یک حادثه انجام دهد.»

بر اساس گزارش شرکت امنیت سایبری Recorded Future، از سال ۲۰۲۴ تاکنون افزایش قابل‌توجهی در موارد مشکوک به خرابکاری در دریای بالتیک و اطراف تایوان مشاهده شده است. متیو مونی، مدیر موضوعات جهانی این شرکت، در این رابطه می‌گوید: «شواهد قطعی برای اثبات عمدی بودن همه این موارد وجود ندارد، اما الگوهای تکراری نشان می‌دهد بسیاری از آن‌ها تصادفی نیستند.»

افزایش قطعی‌های مشکوک را هم‌زمان با تشدید تنش‌ها میان روسیه و اوکراین و چین و تایوان شاهد هستیم و به گفته کارشناسان، کابل‌های زیردریایی این مناطق ممکن است به اهداف ژئوپلیتیک مهمی برای جنگ‌های اطلاعاتی یا عملیات نفوذ تبدیل شوند. همزمان با افزایش تنش‌ها، رقابتی را میان چین و ایالات متحده برای کنترل کابل‌های زیردریایی و اینترنت آسیا هستیم.

نهادهای بین‌المللی در پاسخ به همین تهدید‌‌ها، تمرکز خود را بر محافظت از این زیرساخت افزایش داده‌اند. در ماه ژانویه ۲۰۲۵، ناتو عملیات «Baltic Sentry» را کلید زد که هدف آن حفاظت از زیرساخت‌های زیردریایی در دریای بالتیک است. براساس این عملیات، پهپادها، هواپیماها و شناورهای سطحی و زیرسطحی برای محافظت از کابل‌‌ها مستقر شده‌اند.

طبق داده‌های Recorded Future، از زمان آغاز این عملیات تاکنون هیچ موردی از قطع کابل در منطقه گزارش نشده است.

در نگاه کلی با تمرکز بیشتر شرکت‌هایی چون متا، آمازون و گوگل و سرمایه‌‌گذاری‌های میلیارد دلاری آنها برای توسعه زیرساخت، دولت‌ها نیز ناگزیر بر حفاظت از آن‌ها تمرکز کرده‌اند چرا که این شبکه ارزشمند، شریان حیاتی اقتصاد دیجیتال جهانی است و حتی چند ثانیه خاموشی و قطعی آن، اقتصاد و ارتباطات جهانی را با بحران مواجه می‌کند.