وقتی پرداخت خرد شهری به نتیجه نمی‌رسد؛‌ سرانجام بی‌سرانجام

وقتی می‌گوییم «شهرداری بانک می‌شود»، این فقط یک استعاره نیست؛ بلکه واقعیتی است که امروز در دل نظام پرداخت خرد شهری تهران جریان دارد. نهادی که در اصل باید مالک زیرساخت حمل‌ونقل عمومی و خدمت‌رسانی شهری باشد، حالا همزمان به بازیگر اصلی بازار پرداخت خرد، اپراتور فنی و تنظیم‌گر قواعد دسترسی تبدیل شده است. این تمرکز نقش‌ها، بدون هیچ شفافیت آماری یا قواعد مشخص برای دسترسی برابر، نه‌تنها بخش خصوصی را به حاشیه رانده بلکه آینده نوآوری در حوزه پرداخت خرد را نیز با تهدیدی جدی روبه‌رو کرده است. داستان یک دهه گذشته نشان می‌دهد مسیر پرداخت خرد در تهران به‌جای آنکه به سمت تنوع، رقابت و انتخاب آزادانه شهروندان حرکت کند، بیشتر و بیشتر در دالانی انحصاری پیش رفته که شهرداری در آن مالک داده، تصمیم‌گیر اصلی و بهره‌بردار اقتصادی است. پرسش اصلی اینجاست: این انحصار تا چه اندازه به سود مردم تمام می‌شود و تا چه اندازه به زیان شهر و آینده خدمات دیجیتال آن؟ تهران در طول بیش از ۱۰ سال گذشته به آزمایشگاه پرداخت خرد ایران بدل شد؛ از روزی که کارت‌های ساده بلیت مترو عرضه شدند تا امروز که سوپراپ «شهرزاد» و سوییچ «شهرپی» معرفی شده‌اند. هر مرحله، وعده‌ای برای ساده‌تر کردن زندگی شهروندان بود، اما در عمل بسیاری از این وعده‌ها یا نیمه‌کاره رها شد یا در پیچ‌وخم انحصار نهادی گرفتار آمد. در این مسیر، بخش خصوصی که می‌توانست موتور نوآوری باشد، بارها به حاشیه رانده شد و هنوز هم هیچ چارچوب مشخصی برای تضمین رقابت سالم وجود ندارد. شهرداری میان تراکنش‌‌ها تهران، شهری که هر روز میلیون‌ها تراکنش خرد را در دل خود می‌بلعد، امروز بیش از هر زمان دیگری شبیه یک آزمایشگاه بزرگ فین‌تکی است. از روزی که کارت بلیت مترو به ‌عنوان ابزار ساده عبور از گیت‌ها معرفی شد تا حالا که سوپراپی به نام «شهرزاد» و زیرساختی به نام «شهرپی»...