جنگ سرد فناورانه در عصر هوش مصنوعی: شرکت‌های چینی سلطه بازیگران آمریکایی را به چالش می‌کشند

به گزارش پیوست، یکی از مهم‌ترین برگ‌های برنده شرکت‌های چینی در این جدال ارائه مدل‌های متن‌بازی و قابل استفاده آفلاین است که بسیاری را به استفاده از این ابزارها مجاب می‌کند و با اینکه در اپلیکیشن‌های کاربری هوش مصنوعی چینی از جمله دیپ‌سیک شاهد سانسور به نفع نقطه‌نظر‌های دولت چین هستیم، اما در نسخه‌های متن‌باز به نظر چنین سو‌گیری مشاهده نمی‌شود.

در مقابل شرکت‌های آمریکایی با تکیه بر دسترسی آزاد به زیرساخت هوش مصنوعی، یعنی پردازنده‌های پیشرفته انویدیا و دیگر تولید‌کنندگان چیپ، بر پیشرفت‌های شگرف تمرکز دارند. گزارش وال‌استریت ژورنال می‌گوید در حالی که شرکت‌های آمریکایی بهبود قابلیت‌ها و توانمندی‌ها متمرکز‌ هستند، شرکت‌های چینی برای کاربردی کردن هوش مصنوعی و استفاده هدفمند از این توانمندی‌ها تلاش می‌کنند.

شرکت‌های بزرگ جهان به سراغ هوش مصنوعی چینی می‌روند

بر اساس گزارش منابع آگاه، بانک‌های بین‌المللی نظیر HSBC و Standard Chartered در حال آزمایش مدل‌های هوش مصنوعی دیپ‌سیک هستند. حتی غول نفتی سعودی آرامکو، بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان، این مدل را در مرکز داده‌های اصلی خود نصب کرده است.

با وجود اینکه کاخ سفید استفاده از مدل دیپ‌سیک را برای آژانس‌های دولتی به دلیل نگرانی‌های امنیتی ممنوع کرده است، همچنان بزرگترین ارائه دهندگان زیرساخت ابری آمریکا مانند آمازون وب سرویس (AWS)، مایکروسافت و گوگل خدمات دیپ‌سیک را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.

گزارش وال‌استریت ژورنال با استناد به منابع آماری تصریح می‌کند که در بازار عمومی اپلیکیشن‌ها و آن حوزه‌ای که کاربران معمولی را هدف می‌گیرد، شرکت اوپن‌ای‌آی پیشتاز بی چون و چرا است اما شرکت‌های چینی با قیمتی بسیار رقابتی به گزینه‌ای جذاب برای توسعه دهندگان تبدیل شده‌اند.

قیمت رقابتی رمز موفقیت شرکت‌های چینی است

آمار ارائه شده از سوی شرکت تحقیقاتی Sensor Tower نشان می‌دهد که در بازار مصرفی، اپلیکیشن ChatGPT با بیش از ۹۱۰ میلیون دانلود، همچنان محبوب‌ترین چت‌بات هوش مصنوعی است و فاصله زیادی با اپلیکیشن دیپ‌سیک با حدود ۱۲۵ میلیون دانلود دارد.

آمریکایی‌ها همچنان به لطف برتری‌های رایانشی و دسترسی به پیشرفته‌ترین پردازنده‌ها استاندارد طلایی صنعت هوش مصنوعی هستند اما همانند بسیاری از صنایع دیگر، شرکت‌های چینی با ارائه عملکردی قابل رقابت اما با قیمت بسیار پایین‌تر به‌سرعت در حال افزایش سهم خود هستند. برای مثال اولگ زانکوف، مدیرعامل پلتفرم Cyprus که به کسب‌وکارها در ساخت ابزارهای هوش مصنوعی تخصصی برای وظایفی همچون شبکه اجتماعی و بازاریابی محتوایی کمک می‌کند، می‌گوید یک پنجم از تمام کاربران این شرکت از مدت دیپ‌سیک استفاده می‌کنند.

او می‌گوید: «دیپ‌سیک در نگاه کلی کیفیت مشابهی دارد اما ۱۷ برابر ارزان‌تر است» و همین مساله آن را به گزینه‌ای جذاب برای مشتریانی در مکان‌هایی مثل شیلی و برزیل تبدیل کرده است که پول و قدرت رایانشی محدود‌تر است.

همچنینی یکی از برتری‌های اصلی چین در بخش منابع انسانی است که پیش از این نیز مدیران آمریکایی به تعداد زیاد متخصصان این حوزه در چین اشاره کرده‌اند. بر اساس مطالعه دانشگاه هاروارد، چین در دو رکن اصلی هوش مصنوعی یعنی داده و سرمایه انسانی برتری دارد. به همین دلیل، برخی تحلیلگران معتقدند نقطه تعیین‌کننده رقابت این است که کدام کشور می‌تواند مدل‌های خود را در سطح جهان گسترش دهد.

تلاش آمریکا برای حفظ پیشتازی و مسیر استقلال چین

دولت ایالات متحده با اعمال محدودیت‌هایی بر دسترسی شرکت‌های چینی به چیپ‌های پیشرفته، سرمایه‌گذاری و دانش فنی آمریکایی، در تلاش است سرعت پیشرفت چین را کاهش دهد. در مقابل، پکن با سرمایه‌گذاری گسترده در زنجیره تامین بومی هوش مصنوعی، به‌دنبال کاهش وابستگی به آمریکا و مقابله با اقدامات محدود کننده این کشور است که از جمله آنها می‌توان به پیشرفت‌های شرکت هواوی در تولید چیپ بومی Ascend اشاره کرد.

ارتش آزادی‌بخش خلق چین نیز همانند بخش نظامی آمریکا، در حال بررسی کاربردهای نظامی هوش مصنوعی است. این موضوع، باعث افزایش نگرانی‌های امنیتی در واشنگتن شده است اما هنوز اطلاعات کاملی از میزان استفاده و پیشرفت ارتش چین در این باره در دست نیست. کنگره آمریکا به تازگی لایحه‌ای را با حمایت هردو حزب معرفی کرده است که استفاده نهادهای فدرال از مدل‌های هوش مصنوعی چینی را ممنوع می‌کند.

خطر دوقطبی دیجیتال و قطع همکاری‌های امنیتی

کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت کاهش همکاری‌های جهانی در زمینه ایمنی و امنیت هوش مصنوعی، امکان بروز خطرات گسترده‌تری مانند انتشار اطلاعات نادرست، پروپاگاندا و حتی تهدیدات نظامی نیز وجود دارد. همچنین، تضعیف نقش شرکت‌های آمریکایی در بازارهای بین‌المللی به معنای کاهش نفوذ واشنگتن در تعیین استانداردهای جهانی است و براساس روند فعلی ممکن است حباب‌های اطلاعاتی در دو سوی این رقابت شاهد باشیم.

ابزارهای هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به یکی از منابع مهم اطلاعات برای کاربران هستند و این ابزارها به خوبی نشان داده‌اند که می‌توانند اطلاعاتی نادرست و ساختگی را نیز در قالبی باور پذیر در اختیار کاربران بگذارند، مساله‌ای که هوش مصنوعی را به سلاحی قدرتمند برای ترویج پروپاگاندا تبدیل می‌کند.

برای مثال، نسخه مصرفی اپلیکیشن دیپ‌سیک، پاسخ‌هایی سانسورشده درباره موضوعات حساسی مانند منطقه سین‌کیانگ و تبت ارائه می‌دهد؛ در حالی که نسخه متن‌باز آن که توسط دانشگاه‌ها و مؤسسات مورد استفاده قرار می‌گیرد، این محدودیت‌ها را ندارد. این نگرانی وجود دارد که چین بتواند از این مدل‌ها برای القای دیدگاه‌های مورد نظر خود در سطح جهانی استفاده کند.

تلاش برای نفوذ به آسیا و اروپا

شرکت‌های غربی، از جمله اوپن‌ای‌آی، در تلاشند تا با گسترش سریع در آسیا و اروپا، با نفوذ روزافزون مدل‌های چینی مقابله کنند. سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی، پیش از این بر اهمیت توسعه و نفوذ بیشتر این شرکت با هدف پیروزی هوش مصنوعی دموکراتیک در جدال با نسخه‌های اقتدارگرایانه تاکید کرده است.

در همین حال، مدل‌های چینی متن‌باز مانند Qwen از شرکت علی‌بابا، زمینه را برای ایجاد بیش از ۱۰۰ هزار مدل مشتق توسط توسعه‌دهندگان جهانی فراهم کرده‌اند. شرکت‌هایی مانند Abeja در ژاپن و دانشگاه ویت‌واترزرند در آفریقای جنوبی نیز به دلیل قابلیت استفاده آفلاین و عدم نیاز به ارسال داده‌ها به خارج از کشور به سراغ مدل‌های چینی رفته‌اند.

در کنار این رقابت جهانی که شرکت‌ها را در محوریت خود دارد، روابط آمریکا و چین حتی درد بخش پژوهشی و سرمایه‌ای نیز ماهیت تازه‌ای به خود گرفته است. در سال ۲۰۱۸، سرمایه‌گذاران آمریکایی در حدود ۳۰ درصد از ارزش قرارداد‌های سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی چینی را تامین می‌کردند، اما امروز این همکاری تقریبا به صفر رسیده است و تنش تجاری مانع از حضور سرمایه‌گذاری آمریکایی است. دانشجویان چینی نیز برای تحصیل یا کار در آمریکا با محدودیت‌های زیادی مواجه هستند.

به گفته ریت‌ویک گوپتا، محقق دانشگاه برکلی، اگر چین کاملا از اکوسیستم جهانی جدا شود، آمریکا دیگر توانایی نظارت و هدایت توسعه هوش مصنوعی در سطح جهانی را نخواهد داشت.

در نهایت، آنچه اکنون در حال شکل‌گیری است، رقابتی ژئوپلتیکی نه‌فقط بر سر فناوری، بلکه بر سر قدرت نرم و تسلط بر روایت‌های جهانی است. نتیجه این رقابت، تأثیرات عمیقی بر آینده اینترنت، اقتصاد دیجیتال، امنیت ملی و حتی واقعیت‌های اجتماعی خواهد داشت.