از روان‌درمانی تا یافتن هدف: مطالعه هاروارد بیزینس ریویو بر محبوب‌ترین کاربرد‌های هوش مصنوعی

به گزارش پیوست، پس از تراپی و مصاحبت، دو کاربرد جدید حالا در رده‌های دوم و سوم قرار دارند که به نظر ماحصل فراگیر شدن ابزارهای هوش مصنوعی استدلال‌گر هستند.

هاروارد بیزینس ریویو می‌گوید مردم حالا در رده‌های دوم و سوم برای سازماندهی به زندگی خود و پیدا کردن هدف از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، کاربردی که به نظر برآمد از قابلیت تفکر عمیق ابزارهای استدلال‌گر هوش مصنوعی است که ابتدا با مدل o1 شرکت اوپن‌ای‌آی به شهرت رسید و سپس شاهد رقیب سرسخت چینی و متن‌باز این شرکت از سوی دیپ‌سیک بودیم.

مقاله هاروارد بیزینس ریویو (HBR) می‌گوید این دو کاربرد جدید نشانگر تلاش کاربران برای حرکت به سمت خودسازی واقعی با استفاده از هوش مصنوعی است که با کاربرد‌های احساسی محبوب در سال از لحاظ ماهیتی متفاوت است و یک روند تازه را نشان می‌دهد.

تولید محتوا دیگر مهمترین کاربرد هوش مصنوعی نیست

محقق در این مقاله همچنین کاربرد‌های برتر هوش مصنوعی را به شش تم یا زمینه اصلی دسته‌بندی کرده است. بر اساس این دسته‌بندی، یکی از تغییرات مهم سال ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۵، تمرکز کاربران بر استفاده از هوش مصنوعی با اهداف حمایت فردی و حرفه‌ای است. در کنار افزایش سهم این دسته از کاربرد‌ها که سازماندهی زندگی و یافتن هدف را نیز شامل می‌شود، سهم کاربرد اصلی سال گذشته یا همان تولید و اصلاح محتوا کمتر شده است.

با اینکه بخش تولید و اصلاح محتوا، همانطور که با مولد تصویر جدید اوپن‌ای‌آی و ترند تصاویر انیمه‌ای در توییتر شاهدش بودیم،‌ را می‌توان خبرساز‌ترین بخش از کاربرد‌های هوش مصنوعی دانست، اما مطالعه HBR نشان می‌دهد که در عمل بخش بیشتری از کاربران با نگاهی مفهومی و عمیق‌تر و در راستای حمایت فردی و کاری خود از این ابزارها استفاده می‌کنند.

پس از حمایت فردی و حرفه‌ای و تولید محتوا، سومین دسته‌بندی برای کاربرد‌های مهم مربوط به یادگیری و آموزش است. در طول یک سال گذشته شرکت‌های متعددی با بهره‌گیری از API توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی و یا به صورت مستقل به استفاده از این ابزارها برای کمک به آموزش روی آورده‌اند. برای نمونه پلتفرم آموزش زبان Duolingo به تازگی اعلام کرده است که به لطف هوش مصنوعی توانسته تا دوره‌های آموزش زبان خود را تا دو برابر افزایش دهد و این پلتفرم با محوریت هوش مصنوعی حالا ۱۴۸ زبان مختلف را تحت پوشش دارد.

چرا هوش مصنوعی در موضوعات احساسی و روانی به شهرت رسیده است؟

دسته‌بندی تراپی و مصاحبت یا هم‌حبت، که به رده اول از کاربرد‌های هوش مصنوعی صعود کرده است به دو استفاده مجزا اما مرتبط اشاره دارد. تراپی در اینجا عبارت است از حمایت وراهنمایی ساختارمند برای پردازش مشکلات روانی، در حالی که مصاحبت به ارتباط اجتماعی و احساسی مداوم اشاره می‌کند که گاه با چاشنی عاشقانه همراه است. محقق از آنجایی که این دسته از کاربرد‌ها یک نیاز اساسی انسان یعنی ارتباط و حمایت احساسی را برآورده می‌کنند، آنها را در یک دسته قرار داده است.

بسیاری از کاربران در این تحقیقات به استفاده از هوش مصنوعی برای کمک به سوگ یا ترامای خود اشاره کرده‌اند. شهرت چنین کاربردی به دلیل سه مزیت اصلی ابزارهای هوش مصنوعی در این موارد است: اول از همه دسترسی همیشگی در تمام ساعات و روزها که باعث شده در هر زمانی از روز کاربر بتواند از حمایت احساسی برخوردار شود،‌دیگری هزینه پایین این ابزارها است که در برخی موارد حتی به صورت رایگان قابل دسترسی هستند و در نهایت هم نبود انسان در این فرایند است که باعث حذف احتمال قضاوت می‌شود.

تراپی با هوش مصنوعی در چین مورد توجه قرار گرفته و با اینکه بحث درمورد پتانسیل کامل تراپی کامپیوتری ادامه دارد، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تعاملات حوزه روان‌درمانی با هوش مصنوعی به سطحی از پیچیدگی رسیده‌اند که قابل تشخیص از پاسخ‌های نوشته شده انسان‌ها نیستند.

هوش مصنوعی فراتر از کاربرد‌های فنی به بُعد نرم انسان‌ها می‌پردازد

طبق مطالعه HBR، دومین کاربرد محبوب هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ در دسته‌ای به نام «زندگی من را سازماندهی کن» قرار می‌گیرد. این دسته به کاربرد‌هایی اشاره دارد که مردم از مدل برای آگاهی بیشتر از امیال خود (همچون عادت‌های روزانه و چشم‌انداز) و پیدا کردن راه‌های کوتاه و ساده برای تحقق آنها استفاده می‌کنند.

مقاله HBR می‌گوید که مردم با اشتراک‌های خصوصی هوش مصنوعی خود در خانه (با ابزارهایی همچون ChatGPT، Claude و Perplexity) و همچنین در محل کارشان (بیشتر از همه Copilot مایکروسافت) از هوش مصنوعی برای این اهداف استفاده می‌کنند.

جرد اسپاتارو، نایب‌رئیس کاربرد‌های کاری و تجاری مدرن شرکت مایکروسافت، می‌گوید‌: «یکی از قانع‌کننده‌ترین سناریو‌های هوش مصنوعی در نقش یک دستیار شخصی در محل کار است. وقتی [هوش مصنوعی] به تمام داده‌های کاری شما-ایمیل‌ها، چت‌ها، فایل‌ها و جلسات-متصل شود، می‌تواند شما را از کار اضافی خلاص کند و به عنوان یک شریک فکری ارزشمند ظاهر شود. این ابزار به کاربران اجازه داده تا زمان خود را پس بگیرند و کارآمدتر و خلاق باشند.»

در جایگاه سوم کاربردهای پرطرفدار نیز «یافتن هدف» قرار دارد. موضوعاتی مثل تعیین و تعریف ارزش‌ها، عبور از موانع و برداشتن گام‌های در راستای توسعه فردی (همچون مشاوره درمورد اقدام بعدی، ساختاربندی متفاوت یک مسئله، کمک به تمرکز بیشتر) همگی در زیر این چتر قرار می‌گیرند.

همچنین براساس در لیست محبوب‌ترین کاربرد‌های هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ شاهد موارد تازه‌ای هستیم که آنها نیز به جنبه نرم انسانیت مربوط می‌شوند. استفاده از هوش مصنوعی برای تقویت اعتماد به نفس (در جایگاه ۱۸)، کمک به مکالمات عمیق و معنادار (در جایگاه ۲۹) و حتی تلاش برای ارتباط با فرد از دست رفته (در جایگاه ۳۳) از این قبیل کاربردها هستند.

این در حالی است که بیشتر متخصصان انتظار داشتند هوش مصنوعی اول از همه در حوزه‌های فنی به اوج برسد. با اینکه کاربرد‌های فنی همچنان شهرت بالایی دارند، اما تحقیقات HBR نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند به امیال ذاتی انسان نیز کمک کند.