نگاه دولت چهاردهم به پروژه فیبر نوری؛ اقتصاد را فدای آمار نمی‌کنیم

به گزارش پیوست، با گذشت حدود ۹ ماه از وزارت ستار هاشمی در وزارت ارتباطات، به نظر می‌رسد تا الان این وزارت‌خانه در موضوع پروژه فیبر نوری طرح مشخصی نداشته است؛ زیرا ستار هاشمی علی‌رغم عیسی زارع‌پور معتقد است که اولویت دولت چهاردهم و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات «اتصال» است، درنتیجه نیاز است که برخی مصوبات و اسناد به منظور ارائه خدمت بهتر به مردم به‌روزرسانی شود.

به تازگی وزیر ارتباطات گفته است که اسناد و مشوق‌ها به‌روزرسانی شده است و اساسنامه صندوق توسعه فیبر نوری نیز در هیات وزیران مصوب شده است و به زودی آغاز به کار کرده و با شتاب بیشتری دنبال خواهد شد.

ستار هاشمی درباره موضوع اتصال به پیوست گفته بود که حتی اگر به اتصال هم توجه کنیم، بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳ تا پایان سال گذشته باید دو میلیون اتصال انجام می‌شد که حدود ۷۰۰ هزار اتصال صورت گرفت. در جداول بودجه سال ۱۴۰۴ هم آمده است که میزان اتصال تا پایان سال ۱۴۰۴ باید به پنج میلیون برسد. البته به گفته او، چنین اتصالی غیرممکن است.

هاشمی به پیوست گفته بود که تاکید دولت چهاردهم در این حوزه بر این بود که هیچ آمار کذبی چه در توسعه ارتباطات روستایی و چه از نظر پوشش فیبر نوری نباید منتشر شود و با هرگونه آمار خلاف واقع برخورد می‌شود. بنابراین به دلیل اینکه پوشش، حساب و کتابی ندارد نگاه به سمت اتصال برده شد. او تاکید کرد که صحبت از اتصال، به معنای ۲۰ میلیون اتصال نیست و این اتفاق غیرممکن است و اصلا نمی‌توان تصور کرد بیست میلیون خانوار بخواهند به فیبر نوری متصل شوند.

از سوی دیگر در ماده ۶۴ و ماده ۶۵ برنامه هفتم، دو عبارت با مفهوم متفاوت آمده است. یکی «اتصال» و دیگری «امکان اتصال». هاشمی در این خصوص گفته بود اشکالاتی که در جداول بودجه به آن اشاره شد در واقع ناشی از ایرادات برنامه هفتم است که ما پیگیر اصلاح آن هستیم. به عنوان مثال در دنیا گفته می‌شود نرخ پذیرش (Adoption Rate) مربوط به ارتباطات ثابت بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است.

اولویت اتصال است نه پوشش

به نظر می‌رسد تاکید دولت چهاردهم در این پروژه، کاربردی‌سازی فیبر نوری است. به گفته هاشمی، اگر ادعا می‌کنیم نقاطی را روی نقشه سبز کرده‌ایم [یعنی پوشش ایجاد شده]، باید درصدی از آن ادعا محقق شود. حرف از اتصال به این معنا است که به اقتصاد هم فکر شود وگرنه توسعه فیبر نوری در مناطقی که قرار نیست مورد استفاده قرار گیرد، تنها هدر رفت سرمایه است. یکی از نکاتی که وزیر ارتباطات به آن اشاره می‌کند، ارائه آمارهای منطقی و درست است. برخی به اشتباه برداشت کردند که بیست میلیون پوشش، تبدیل به اتصال بیست میلیونی خواهد شد. حتی برخی به اتصال ۲۴ میلیونی نیز اشاره کردند. طبق گفته هاشمی، این امر غیرممکن است. تلاش ما این است که همزمان با گزارش پوشش با یک نسبت منطقی اتصال را هم داشته باشیم تا بتوانیم با اپراتورها تسویه کرده و مشوق‌ها را در نظر بگیریم.

فیبر نوری در دولت سیزدهم

اصلی‌ترین پروژه دولت سیزدهم در وزارت ارتباطات، پروژه فیبر نوری بود. عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم طی مصاحبه‌‌ای که در روزهای آخر وزارتش با پیوست کرد، گفته بود که برای سال ۱۴۰۳ هدف ما ۱۴ میلیون پوشش است. اما دولت سیزدهم تا انتهای وزارت ارتباطات توانست به حدود ۸ میلیون پوشش فیبر برسد و این عدد تا الان در سایت رگولاتوری ثابت مانده است.

زارع‌پور در آن زمان ادعا کرده بود که هدف‌گذاری وزارت ارتباطات ۲۰ میلیون است اما ستار هاشمی چنین دیدگاهی ندارد؛ او معتقد است که اتصال اولویت اول است؛ به همین دلیل آمار اتصال در این چند ماه تغییری نکرده است.

طبق گفته وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، مرحله اول هوم‌پس است که پوشش استاندارد اتحادیه اروپا و ITU است. قدم بعدی این است که مردم درخواست بدهند و محل سرویس‌دهی‌ای وجود داشته باشد تا بتوانیم به مردم سرویس داده شود.

به نظر می‌رسد برنامه وزرات ارتباطات برای ادامه سال ۱۴۰۳ اتصال بود که عمر این وزرات‌خانه کوتاه بود. او معتقد بود به دلیل اینکه تا پیش از این پوشش به اندازه کافی نبود، نمی‌شد تبلیغات کرد چون توقع ایجاد می‌شد اما به اعتقاد او در اواخر دولت سیزدهم پوشش به حد خوبی رسیده بود.

البته در همان دوران بسیاری از مدیران اپراتورها می‌گفتند که وزیر دولت سیزدهم یا نمی‌داند ۲۰ میلیون چیست یا نمی‌داند فیبر نوری چیست و نسبت به این موضوع انتقاد داشتند.

البته در آن دوره یک موضوعی که مانع در اتصال فیبر نوری بود، ممانعت‌های مردمی در حفاری و میکروداکت بود. زارع‌پور در این خصوص گفته بود که در برنامه هفتم توسعه، در تبصره ۴ بند پ ماده ۶۵ آوردیم که استفاده از دیوار خصوصی مشرف به معابر عمومی برای این پروژه مجاز است و الان قانون این اجازه را می‌دهد.

برنامه دولت چهاردهم چیست؟

با این شرایط به نظر می‌رسد، وزیر ارتباطات به دنبال ایجاد اتصال است نه پوشش؛ البته مهرداد ترابیان، معاون اپتیک آسیاتک معتقد است که هدف‌گذاری عددی مثل ۲۰ میلیون پوشش درست زیرا به طور معمول در هدف‌گذاری باید هدف‌های بزرگ را در نظر گرفت تا بر آن اساس بتوان حداقل به آن اهداف نزدیک شد. به گفته او، هدف‌گذاری بیست میلیونی پوشش با وجود اغراق، هدف بدی نبود. چراکه بیش از بیست و چند میلیون خانوار در کشور وجود ندارد و از این تعداد نیز بین ۳۰ تا ۴۰ درصد آنها روستایی هستند. از سوی دیگر در حال حاضر رسیدن FTTH به روستاها کاری بسیار دشوار و از چالش‌های جدی شده است. بنابراین اینکه دولت به فکر سرمایه‌گذاری در بحث FTTH افتاده، اقدام خوبی است. با وجود بزرگی و اغراق‌آمیز بودن هدف، اما نمی‌توان از آن خورده گرفت چراکه این هدف‌گذاری موجب تحریک بازار و اپراتورها شد.

او معتقد است که سرعت رشد ایران در توسعه فیبر نوری از اروپا بیشتر بوده است؛ زیرا در شرایطی که آنها این پروژه را در حدود ۱۰ تا ۱۵ سال پیش شروع کردند طبیعی است که باید عملکرد ما به شیوه‌ای باشد که در حداکثر ۶ تا هفت سال به اندازه‌ای قابل قبول و بین هفتاد تا هشتاد درصد خانوارها پوشش پیدا کنند. هرچند باید توجه داشته باشیم که مفهوم پوشش در ایران با مفهوم پوشش در اروپا متفاوت است.

البته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به تازگی گفته است مادامی که تقاضا برای استفاده از ظرفیت فیبرنوری در کشور وجود داشته باشد، درخواست‌های مردم به دلیل کمبود منابع و یا سرمایه‌گذاری متوقف نخواهد شد و قطعا امسال در این حوزه اتفاقات خوبی می‌افتد.

هاشمی گفته است که در دولت چهاردهم تمرکز بر توسعه ارتباطات ثابت به عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر مطرح است و به طور قطع توسعه فیبر نوری در دولت چهاردهم دنبال می‌شود.

طبق اعلام رگولاتوری، ۸۰ درصد خانوارهای هر استان باید پوشش داده شوند، مبنای پوشش خانوار، کدپستی و/یا پلاک ثبتی شهری و نقشه‌های هوایی مورد تایید سازمان در نواحی خدمات شهری است؛ منظور از خانوار تحت پوشش، خانواری واقع در شعاع هوایی حداکثر ۳۰۰ متری یکی از نقاط حضور است که ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ درخواست، خدمت دسترسی مبتنی بر فیبر نوری برای او تامین شود.