نور زمستانی*

زمستان با رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی آغاز شد، ۴ دی‌ماه در جلسه شورای عالی فضای مجازی تصمیم گرفته شد اولین قدم برای رفع فیلتر برداشته شود، هرچند این تصمیم گره چندساله را باز کرد اما انتظار کاربران را برآورده نکرد. بسیاری از کاربران انتظار داشتند رویکرد مشخصی برای رفع فیلتر اتخاذ و گام‌های بعدی از همان زمان مشخص شود اما واقعیت چیز دیگری بود و تازه بعد از رفع فیلتر این دو پلتفرم پرکاربرد بود که معلوم شد مخالفت با رفع فیلتر تا چه اندازه ریشه عمیقی در ساختار دوانده و طرفداران پروپاقرصی دارد، و اگر دولت توانسته آنها را تا همین حد نیز راضی کند گام بزرگی برداشته و به صورت جدی در این میدان مبارزه کرده است.

اما خوشحالی بابت رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی چندان دوام نیاورد چراکه چند روز پس از آن بانک مرکزی درگاه‌های پرداخت صرافی‌های رمزارزی را مسدود کرد؛ هرچند بانک مرکزی یک ‌دور نیز به طور محدود در فصل پاییز درگاه‌های پرداخت دو پرداخت‌یار را مسدود کرد اما مسدودسازی درگاه‌های پرداخت پرداخت‌یارهایی که به صرافی‌های رمزارزی سرویس می‌دهند در ابتدای دی‌ماه به صورت گسترده این اکوسیستم را شوکه کرد.

بسیاری دلیل این مسدودی را افزایش قیمت دلار می‌دانستند و تاثیر تتر بر آن، و عده‌ای دیگر نیز مساله پولشویی را مطرح می‌کردند، اما هیچ‌گاه به طور رسمی و شفاف بانک مرکزی دلیل خود را برای این تصمیم اعلام نکرد. گرچه پس از این اقدام، بانک مرکزی کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور نظام‌نامه‌ای در خصوص رمزارز تدوین کرد که طبق آن محدودسازی خدمات پایه کاربردی و زیرساختی (نظیر احراز هویت،‌ پرداخت و خدمات شبکه بانکی)،‌ برای عموم ارائه‌دهندگان خدمت، منوط به اخذ تاییدیه از کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور شد اما باز هم درگاه‌های صرافی‌های رمزارزی باز نشدند و هر کدام از آنها برای عرضه سرویس‌های خود روش‌های مختلفی پیشه کردند و در نهایت تنها پرداخت‌یارهایی صدمه دیدند که به طور خاص به صرافی‌های رمزارزی سرویس می‌دادند.

از سویی رئیس‌جمهور نیز در نامه‌ای به طور مشخص تصمیم‌گیری در خصوص رمزارزها را به بانک مرکزی سپرد و در نهایت بانک مرکزی و شاپرک برای اتصال درگاه‌های پرداخت صرافی‌های رمزارزی شروطی تعیین کردند که تا زمان نوشتن این مطلب تعداد محدودی از صرافی‌ها این شروط را پذیرفته بودند.
اما زمستان سرد فقط با این اخبار گرم نشده بود؛ از سویی دولت به دلیل سرمای زیاد و کمبود انرژی در کشور اعلام تعطیلی عمومی می‌کرد و از سوی دیگر بازار فعالان اکوسیستم طلا داغ بود و پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا بعد از صرافی‌ها در تیررس رگولاتوری قرار گرفته بودند و هر روز با مشکلی جدید مواجه می‌شدند.

بازار پلتفرم‌ها هرچند تقریباً از پاییز داغ شده بود اما وقتی درگاه‌های پرداخت صرافی‌ها محدود شد باد این خبر نیز تا حدودی به پلتفرم‌های طلا خورد و برخی از درگاه‌های پرداخت آنها محدود شد. علاوه بر این نظارت رگولاتوری بر این درگاه‌ها شدیدتر شد به‌گونه‌ای که تدوین مجدد مقررات آنها در دستور کار قرار گرفت.

پلتفرم‌های آنلاین طلا که تاکنون طبق مصوبه سال ۱۳۹۹‌ مرکز اصناف فعالیت می‌‌کردند به‌یکباره با سیل مقرره‌گذاران مواجه شدند؛ در مصوبه مزبور این پلتفرم‌ها باید فقط از اتحادیه طلافروشان جواز می‌گرفتند و از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، اما حال رگولاتور و تنظیم‌گر به این نتیجه رسیده بود که اتحادیه به‌تنهایی نمی‌تواند ناظر باشد یا بازار طلا آن‌قدر پرتلاطم است که شاید یک رگولاتور کافی نباشد.

اما پلتفرم‌های آنلاین طلا مرتب اعلام می‌کردند، ما بیش از آنچه در بازار فیزیکی انجام می‌دهیم، فعالیتی نداریم؛ در اصل فقط فعالیت‌های خود را به فراخور موقعیت آنلاین کرده‌ایم و از سویی حجم معاملات آن‌قدر نیست که نگران‌کننده شود اما این گفته‌ها موجب آرامش رگولاتوری نمی‌شد و در نهایت تا پایان سال به مرکز اصناف فرصت داده شد تا در مقررات مربوط به فعالیت فروش طلای آنلاین بازنگری صورت گیرد.

دردسرهای پلتفرم‌های آنلاین طلا نیز با برگزاری دور سوم یا پایانی انتخابات اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی مصادف شد و اتحادیه‌ای که برگزاری انتخاباتش تقریباً دو سال به طول انجامید و بارها برگزاری انتخاباتش به تعویق افتاد و در نهایت در معرض انحلال قرار گرفته بود، بالاخره به خط پایان رسید و با حد نصاب رسیدن شرکت‌کنندگان در این انتخابات، اعضای هیات‌رئیسه جدید اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی انتخاب شدند و در همان روزهای ابتدایی آغاز فعالیت اعلام کردند که اولویت‌شان ساماندهی پلتفرم‌های آنلاین طلاست.

اگر پلتفرم‌های تاکسی آنلاین موجب شکل‌گیری اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی شدند، به نظر می‌رسد پلتفرم‌های ‌آنلاین طلا می‌توانند بقا و پایداری اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی را تضمین کنند. در روزهای پایانی سال همه منتظرند تا خبری از رفع فیلتر تلگرام و یوتیوب بشنوند، خبری که شایعه‌های آن پخش شده است… باید دید چه خواهد شد.

*نام فیلمی به کارگردانی اینگمار برگمان