مدیرعامل تپسی: درآمد تپسی ۳ برابر شده است
سید مصطفی سید حسینی، مدیرعامل تپسی، بسیار کوتاه و سرراست به سوالها پاسخ میدهد و…
۲۶ اسفند ۱۴۰۳
فاطمه جعفری
سرمایه‌گذاری در ایران و روندهای جهانی؛ تحلیل تطبیقی و پیش‌بینی آینده
فاطمه جعفری
سرمایه‌گذاری در جهان تحت تاثیر فناوری، سیاست‌های اقتصادی و روندهای کلان جهانی به‌سرعت در حال تغییر است. درحالی‌که کشورهای توسعه‌یافته به سمت دیجیتالی‌سازی، سرمایه‌گذاری پایدار (ESG) و تنوع‌بخشی به دارایی‌ها حرکت می‌کنند، ایران همچنان با چالش‌های خاصی مانند تحریم‌ها، نوسانات ارزی و فضای رگولاتوری نامشخص مواجه است. با وجود این، برخی از روندهای جهانی در ایران نیز در حال ظهور هستند. در این مقاله، فضای کلی سرمایه‌گذاری در ایران را تشریح می‌کنیم؛ این فضا را با کشورهای مشابه به لحاظ اقتصادی مقایسه می‌کنیم؛ تفاوت‌های اصلی سرمایه‌گذاری در ایران و جهان را بررسی و آینده این اکوسیستم را تحلیل خواهیم کرد.
چالش‌ها، فرصت‌ها و رویکردهای مردم
اکوسیستم سرمایه‌گذاری در ایران شامل بخش‌های متنوعی است که هر یک، بسته به شرایط اقتصادی و سیاسی، با نوسانات و فرصت‌های خاص خود مواجه هستند. مهم‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری در ایران عبارت‌اند از:
۱. بازار سرمایه (بورس و فرابورس)
بازار سرمایه ایران یکی از جذاب‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری برای مردم و شرکت‌هاست. این بازار در برخی اوقات، رشد چشمگیری یافته و سرمایه‌گذاران خرد و کلان را جذب کرده است. اما نوسانات شدید، تصمیمات دولتی ناگهانی و تغییرات قوانین، این بازار را به گزینه‌ای پرریسک تبدیل کرده است.
۲. املاک و مستغلات
سرمایه‌گذاری در مسکن و املاک همواره یکی از گزینه‌های مورد علاقه ایرانیان بوده است. با توجه به نرخ بالای تورم و بی‌ثباتی سایر بازارها، بسیاری از مردم سرمایه خود را به خرید ملک اختصاص می‌دهند. با این حال، افزایش قیمت زمین و مسکن در برخی مناطق، ورود سرمایه‌گذاران جدید را دشوار کرده است.
۳. طلا، ارز و رمزارزها
در شرایط اقتصادی ایران، بسیاری از افراد برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به بازارهای طلا و ارز روی می‌آورند. افزایش ناگهانی قیمت ارز و طلا، به دلیل تحریم‌ها و نوسانات سیاست‌های اقتصادی، این بازار را به گزینه‌ای پرطرفدار تبدیل کرده است. در سال‌های اخیر، بازار رمزارزها نیز در میان ایرانیان محبوب شده، اما نبود قوانین شفاف و محدودیت‌های دولتی، ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را بالا برده است.
۴. استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر
با رشد تکنولوژی و توسعه کسب‌وکارهای دیجیتالی، استارت‌آپ‌ها به یکی از گزینه‌های جذاب سرمایه‌گذاری تبدیل شده‌اند. با این حال، چالش‌هایی مانند نبود حمایت‌های مالی کافی، موانع قانونی و شفاف نبودن رگولاتوری، این بخش را با مشکلاتی مواجه کرده است.
فضای رگولاتوری و چالش‌های آن
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر سرمایه‌گذاری در ایران، فضای رگولاتوری و قوانین حاکم بر آن است. تغییرات مداوم در قوانین، سیاست‌های کنترلی دولت و نبود شفافیت در برخی حوزه‌ها، اطمینان سرمایه‌گذاران را از بین برده است. برخی از مهم‌ترین چالش‌های رگولاتوری عبارت‌اند از:
- بی‌ثباتی قوانین مالی و اقتصادی: تغییرات ناگهانی در سیاست‌های ارزی، مالیاتی و تجاری، برنامه‌ریزی بلندمدت سرمایه‌گذاران را دشوار کرده است.
- محدودیت‌های بین‌المللی: تحریم‌ها و مشکلات ارتباطی با بانک‌های جهانی، ورود سرمایه خارجی و انتقال دارایی‌ها را دچار مشکل کرده است.
- نبود حمایت‌های قانونی از سرمایه‌گذاران خرد: بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد در بازار بورس و سایر بخش‌ها، در نبود شفافیت کافی، متحمل ضررهای مالی شده‌اند.
رویکردهای مردمی
- رویکرد محافظه‌کارانه: بسیاری از افراد، به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی، سرمایه خود را به گزینه‌های کم‌ریسک‌تر مانند طلا، مسکن و ارز اختصاص می‌دهند.
- سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و نوسان‌گیری: برخی از سرمایه‌گذاران، با توجه به نوسانات شدید بازار، به سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و نوسان‌گیری در بورس، ارز و رمزارزها روی آورده‌اند.
- علاقه به بازارهای نوین: افزایش آگاهی نسبت به فناوری‌های مالی (فین‌تک) و سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و رمزارزها، موجب شده بعضی از سرمایه‌گذاران به حوزه‌های نوین علاقه‌مند شوند.
مقایسه با کشورهای مشابه
مقایسه روندهای سرمایه‌گذاری در ایران با کشورهایی که شرایط مشابهی را تجربه کرده‌اند، مانند ترکیه، آرژانتین و ونزوئلا، می‌تواند بینش بهتری برای پیش‌بینی آینده این بازار به دست دهد.
۱. ترکیه: رشد ابزارهای مدیریت ریسک و فین‌تک‌ها
- ترکیه طی دهه گذشته درگیر نوسانات ارزی و تورم بالا بوده است.
- دولت ترکیه برای کنترل نوسانات بازار، ابزارهای مدیریت ریسک مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بیمه‌های مالی را توسعه داده است.
- رشد سریع پلتفرم‌های دیجیتالی مانندBinance TR ،Paribu و Papara، باعث افزایش مشارکت عمومی در سرمایه‌گذاری‌های دیجیتالی شده است.
۲. آرژانتین: تمرکز بر دارایی‌های غیرسنتی و استیبل‌کوین‌ها
- بحران تورمی در آرژانتین باعث افزایش سرمایه‌گذاری در دلار، طلا و استیبل‌کوین‌ها شده است.
- رشد صرافی‌های رمزارزی و استقبال از USDT و سایر استیبل‌کوین‌ها به عنوان راهکاری برای حفظ ارزش دارایی‌ها شایان توجه بوده است.
- مردم به سمت صندوق‌های دارایی‌های چندگانه (Multi-Asset Funds) حرکت کرده‌اند که ترکیبی از سهام، طلا، ارزهای دیجیتال و اوراق قرضه هستند.
۳. ونزوئلا: حرکت به سمت دارایی‌های دیجیتالی و فین‌تک‌ها
- تورم شدید باعث شده مردم ونزوئلا به سمت دارایی‌های دیجیتالی، استیبل‌کوین‌ها و رمزارزها حرکت کنند.
- افزایش پذیرش پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و رشد صرافی‌های رمزارزی از مهم‌ترین تحولات در این کشور بوده است.
- دولت ونزوئلا با تولید رمزارز دولتی “پترو” کوشید نقدینگی بازار را کنترل کند، اما استقبال عمومی از آن کم بود.
با توجه به تجربه کشورهای مشابه، آینده سرمایه‌گذاری در ایران شامل چند مسیر کلیدی خواهد بود:
۱. رشد سرمایه‌گذاری‌های ترکیبی و مدیریت ریسک
- توسعه صندوق‌های ترکیبی که شامل سهام، طلا، رمزارز و اوراق با درآمد ثابت هستند.
- ایجاد صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) برای کاهش اثر نوسانات اقتصادی.
۲. افزایش سرمایه‌گذاری در رمزارزها و دارایی‌های دیجیتالی
- رشد صرافی‌های داخلی و استقبال از رمزارزها و استیبل‌کوین‌ها به عنوان راهکاری برای حفظ ارزش سرمایه
- گسترش پروژه‌های DeFi و پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز.
۳. تقویت پلتفرم‌های فین‌تک و ابزارهای سرمایه‌گذاری دیجیتالی
- توسعه پلتفرم‌های هوشمند مدیریت دارایی و ابزارهای تحلیلی مبتنی بر هوش مصنوعی.
۴. حرکت به سمت سرمایه‌گذاری‌های پایدار
- توسعه طرح‌های سرمایه‌گذاری پایدار (ESG) و تامین مالی کسب‌وکارهای سبز
- افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های دانش‌بنیان، فناوری‌های نوین و سلامت دیجیتالی.
مقایسه روندهای سرمایه‌گذاری
۱. دیجیتالی‌سازی و فناوری مالی (فین‌تک‌ها) روند جهانی:
در کشورهای توسعه‌یافته، فناوری مالی (فین‌تک) در حال تغییر روش‌های سنتی سرمایه‌گذاری است. پلتفرم‌هایی مانند Robinhood،eToro و Wealthfront امکان سرمایه‌گذاری با هزینه کم و بر اساس الگوریتم‌های هوش مصنوعی را فراهم کرده‌اند. همچنین،Decentralized Finance (DeFi) و سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز در حال گسترش است.
۲. سرمایه‌گذاری پایدار (ESG) و تاثیرات اجتماعی
روند جهانی: سرمایه‌گذاری پایدار (ESG) که شامل توجه به محیط‌زیست، مسئولیت اجتماعی و حکمرانی شرکتی می‌شود، در کشورهای توسعه‌یافته رشد چشمگیری داشته است. بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اروپا و آمریکا، تنها روی شرکت‌هایی که معیارهای ESG را رعایت می‌کنند، سرمایه‌گذاری می‌کنند.
وضعیت در ایران: این مفهوم هنوز در ایران جایگاه مشخصی ندارد، اما برخی از شرکت‌های خصوصی و استارت‌آپ‌ها به سرمایه‌گذاری سبز و پایدار روی آورده‌اند. برای مثال، استارت‌آپ‌هایی که در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش ردپای کربنی فعالیت دارند، پتانسیل جذب سرمایه را نشان داده‌اند.
۳. دارایی‌های جایگزین و سرمایه‌گذاری در رمزارزها
روند جهانی: در کشورهای توسعه‌یافته، سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های جایگزین مانند رمزارزها، NFTها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و استارت‌آپ‌ها حرکت کرده‌اند. بازار رمزارزها با وجود نوسانات، همچنان یکی از گزینه‌های اصلی سرمایه‌گذاری در سطح جهان است.
وضعیت در ایران: با وجود محدودیت‌های قانونی، سرمایه‌گذاری در رمزارزها در ایران محبوب شده است. با این حال، نبود شفافیت قوانین و سیاست‌های سخت‌گیرانه بانکی، مانع از گسترش رسمی این حوزه شده است.
۴. سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناوری
روند جهانی: در آمریکا و اروپا، بخش زیادی از سرمایه‌های خطرپذیر (VCs) به سمت هوش مصنوعی، فناوری سلامت (HealthTech) و اقتصاد دیجیتالی هدایت می‌شود. صندوق‌هایی مانند Sequoia Capital و Andreessen Horowitz میلیاردها دلار در استارت‌آپ‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری می‌کنند.
وضعیت در ایران: سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها در ایران رشد داشته، اما با چالش‌هایی مانند بی‌ثباتی اقتصادی، محدودیت‌های خروج سرمایه و دسترسی نداشتن به سرمایه‌گذاران خارجی مواجه است. با این حال، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر مانند فیروزه، اسمارت‌آپ و شناسا نقش مهمی در حمایت از استارت‌آپ‌های فین‌تک، تجارت الکترونیکی و سلامت دیجیتالی ایفا می‌کنند.
پیش‌بینی آینده سرمایه‌گذاری در ایران
با توجه به روندهای جهانی و شرایط داخلی، می‌توان چند سناریو برای آینده سرمایه‌گذاری در ایران متصور شد:
۱. رشد سرمایه‌گذاری‌ها
- افزایش سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی، بلاک‌چین و DeFi
- توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر الگوریتم
- افزایش استفاده از پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی (Crowdfunding) مانند دونگی
- گسترش سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و فناوری‌های نوین
- افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت دیجیتالی و تله‌مدیسین (استارت‌آپ‌هایی مانند دکترساینا و اسنپ‌دکتر)
- رشد استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی و پردازش داده برای سرمایه‌گذاری‌های هوشمند
- افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری مالی (فین‌تک) و بانکداری دیجیتالی
۲. تغییر رفتار سرمایه‌گذاران
- رشد استفاده از استیبل‌کوین‌ها مانند USDT برای حفظ ارزش دارایی
- افزایش خرید املاک تجاری به‌جای مسکونی به دلیل کاهش بازدهی بازار مسکن
- ورود نسل جدید سرمایه‌گذاران به بازارهای دیجیتالی، NFTها و متاورس
۳. چالش‌های احتمالی
- شفاف نبودن رگولاتوری در مورد رمزارزها و DeFi می‌تواند سرمایه‌گذاران را از این حوزه دور کند.
- ریسک‌های تورمی و نوسانات ارزی همچنان بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تاثیر خواهد گذاشت.
- متصل نبودن به بازارهای مالی جهانی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری خارجی را محدود نگه می‌دارد.
نتیجه‌گیری
با مقایسه ایران و جهان، مشخص است که روندهای جهانی مانند دیجیتالی‌سازی، سرمایه‌گذاری پایدار و دارایی‌های جایگزین در ایران نیز رفته‌رفته ظهور می‌کنند، اما موانع قانونی و اقتصادی سرعت پیشرفت آنها را کاهش داده است. در سال‌های آینده، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مالی، استارت‌آپ‌های نوآورانه و دارایی‌های دیجیتالی بیشترین رشد را خواهد داشت، درحالی‌که چالش‌های رگولاتوری و اقتصادی همچنان تاثیرگذار خواهند بود. سرمایه‌گذاران هوشمند باید دنبال فرصت‌هایی باشند که در کنار ریسک پایین، پتانسیل رشد نیز داشته باشند. سرمایه‌گذاری موفق نیازمند دانش، صبر و استراتژی مناسب است.
این مطلب در شماره ۱۳۲ پیوست منتشر شده است.
ماهنامه ۱۳۲ پیوست
ارسال دیدگاه