ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ سپر نوآوری برای رویارویی با ریسک‌ها

به گزارش پیوست، سرمایه‌گذاری تدریجی و مرحله‌ای، دسترسی به دانش و تخصص، انعطاف‌پذیری بیشتر، تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاری و شبکه‌سازی و همکاری استراتژیک از جمله مزایای ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر از سمت شرکت‌های بزرگ است.

کنار زدن هراس‌های نوآورانه

مهدی سالاری، مدیرعامل شرکت اینوستوران، «نوآوری» را عامل مهمی در حرکت شرکت‌های بزرگ به سمت ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر معرفی کرد. در حالی که همین عامل به علت ماهیت جدید و نو بودن تا پیش از این برای سازمان‌ها و افراد حالت بازدارندگی داشت.

ترس از عواقب و نتایج پدیده‌های جدید و نوآوری امر طبیعی و پرتکراری است که بهره‌مندی از مزایا و قابلیت‌هایش مستلزم ورود به خود آن حوزه است. به گفته سالاری در ابتدا شرکت‌های بزرگ، ریسک و جسارت چندانی برای ورود به بازارهای ناشناخته نداشتند اما به‌مرور و با مشاهده تجربه شرکت‌های مختلف و بعضاً بانک‌ها در این زمینه که نتیجه این حضور، چشمگیر و در مواردی حتی عامل خروج سرمایه‌ موفقی بود باعث شد هلدینگ‌های بزرگ آرام‌آرام به این سمت بیایند و قصد داشته باشند یک بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایجاد کنند.

اگزیت‌های موفق و ورود سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر از جمله مواردی است که در عین حال جذابیت برای شرکت‌های بزرگ، مهر تاییدی بر طی شدن روند موفقیت کسب‌وکاری برای بازیگران بالقوه این حوزه به شمار می‌آید.

مدیرعامل اینوستوران معتقد است جامعه ما در حال حاضر به نوآوری نیازمند است و دیگر راهکارها و مدل‌های کسب‌وکاری پیشین شرکت‌های بزرگ، پاسخ نیاز آنها را نمی‌دهد. این موضوعی است که در آن امکان مزیت رقابتی وجود دارد و لایه مدیریتی شرکت‌ها نیز به‌ آن آگاه شده و درصدد تغییر این مسیر برآمده‌اند.

امین پیرایش، مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر آریوژن، بهره‌مندی شرکت‌های بزرگ از فرصت‌های جدید برای رشد و توسعه اقتصادی در عین مواجهه با تحریم‌های بین‌المللی را علت اصلی تمایل به ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر عنوان کرد. او اشاره کرد که این تلاش‌ها می‌تواند به منظور جذب سرمایه خارجی، توسعه فناوری‌های جدید و افزایش آگاهی از بازارهای جدید صورت پذیرد.

همچنین، بازارهای خارجی می‌توانند فرصت‌های جدیدی برای خرید و فروش محصولات و خدمات ایرانی فراهم کنند. علاوه بر این تصویب قانون جهش دانش بنیان نیز به تمایل شرکت‌های ایرانی برای ورود به این حوزه افزوده است.

استفاده از اعتبار مالیاتی، موضوع مهم و جذابی است که نظر و تصمیم بسیاری از شرکت‌های بزرگ را برای بهره‌مندی از این امکان تحت تاثیر قرار داده است. طبق گفته سالاری در حال حاضر شرکت‌های بزرگی که به سمت CVCها حرکت کرده‌اند در واقع با راهکار اعتبار مالیاتی به جای پرداخت مالیات، آن مبلغ را صرف نوآوری می‌کنند.

پیشروی جسارت در عرصه جدید

پیرایش معتقد است زمانی که شرکتی اقدام به ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌کند صاحب مزیت رقابتی شده و در بازار مشمول امتیازاتی می‌شود که رفته‌رفته تعداد آنها افزایش می‌یابد. سرمایه‌‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها و فناوری‌های نوین دسترسی پرسرعت به نوآوری را برای شرکت‌ها به همراه دارد. از همین رو دستیابی به این نوآوری موجب می‌شود شرکت‌ها در مقابل رقبا پیشرو باشند.

علاوه‌ بر این، سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا و بازارهای جدید می‌تواند به شرکت‌های بزرگ کمک کند تا به بازارهای جدیدی دست یابند و سهم بازار خود را افزایش دهند. تمرکززدایی از یک حوزه و بازار نیز به تنوع سرمایه‌گذاری منتهی شده و در نهایت ضریب ضرر مالی را کاهش می‌دهد. پیرایش همچنین یکی دیگر از مزایای ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر از سمت شرکت‌ها را تقویت برندینگ آنها عنوان کرد. به اعتقاد او با حمایت از نوآوری و کارآفرینی، شرکت‌ها می‌توانند اعتبار و تصویری مثبت در بازار به دست آورند که موجب افزایش ارزش برند آنها می‌شود.

سالاری در ارتباط نقش بازوی خطرپذیر در نیازسنجی بازار گفت: CVCها می‌توانند به صورت دقیق نیاز بازار و جامعه را بسنجند و شناسایی کنند. نیازسنجی دقیق از این سمت باعث می‌شود کارآفرینانی که می‌خواهند وارد این فضا بشوند شفاف و دقیق‌تر بدانند چه نیازی وجود دارد و در ادامه متناسب با آن برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری انجام دهند.

تا پیش از این جریان از این قرار بود که ابتدا کسب‌وکاری شکل بگیرد و سرمایه‌گذاری انجام شود. پس از آن بود که سراغ نیازها می‌رفتند. اما اکنون قدم نخست، نیازسنجی دقیق و شکل‌گیری ایده بر آن اساس است.

تقلیل ریسک با بازویی خطرپذیر

پیرایش در ارتباط با تاثیر ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر گفت: این اقدام می‌تواند در به حداقل رساندن ریسک ورود به بازارهای جدید کمک‌کننده باشد. به عبارتی این تاثیر اصلی‌ترین کارکرد بازوهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر است. او سرمایه‌گذاری تدریجی و مرحله‌ای، دسترسی به دانش و تخصص، انعطاف‌پذیری بیشتر، تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاری و شبکه‌سازی و همکاری استراتژیک را از جمله مزایای ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر از سمت شرکت‌های بزرگ دانست.

شرکت‌ها با استفاده از بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌توانند به‌تدریج و با ارزیابی دقیق‌تر، سرمایه‌گذاری انجام دهند و از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و پرریسک خودداری کنند. یکی دیگر از راه‌حل‌های کاهش ریسک، برخورداری از دانش و تخصص جدید است. سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای شرکت‌ها این امکان را فراهم می‌آورد.

همان‌طور که اشاره شد، تقریباً مفهوم و کارکرد اصلی ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای شرکت‌ها به حداقل رساندن ریسک‌ها به شمار می‌آید. با این اقدام رویکرد منعطفی اتخاذ می‌شود که در صورت ضرورت و الزام، با توجه به تحولات بازار و نیازهای مشتری، شرکت بتواند استراتژی خود را تغییر دهد. انجام سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف و گوناگون نکته موثری در کاهش ریسک محسوب می‌شود و شرکت‌ها با تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاری خود می‌توانند علاوه‌ بر کاهش ریسک، بازدهی بالاتری نیز کسب کنند.

به گفته سالاری، ایجاد و شکل‌گیری یک CVC برای شرکت نقش بسزایی در کاهش ریسک‌های فعالیت در این حوزه دارد. در واقع این اقدام سبب می‌شود مجموعه‌های بزرگ به‌جای اینکه با تصمیمات استراتژیک رو‌به‌رو شوند یا حتی واحدی را تاسیس کنند و در گیرودار تشریفات آن قرار گیرند، از افراد و ایده‌های نوآورانه استقبال و استفاده ‌کنند.

طبق گفته مدیرعامل اینوستوران، هرچند ممکن است تمامی ایده‌های مطرح‌شده و اجرایی یک سرمایه‌گذاری موفقی نشود اما یکی دو مورد موفق در طی شدن مسیر توسعه شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها به‌شدت موثر و تکمیل‌کننده جای خالی موارد ناموفق است.

پیرایش شبکه‌سازی و همکاری‌های استراتژیک را از دیگر نتایج این رویکرد به شمار آورد و گفت، شرکت‌ها با همکاری دیگر شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها می‌توانند همکاری‌های استراتژیکی رقم بزنند که این موضوع در افزایش فرصت‌های موفقیت و کاهش ریسک موثر است. در واقع می‌توان گفت ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر به شرکت‌ها کمک می‌کند با اطمینان بیشتری وارد بازارهای جدید شوند و از فرصت‌های نوآورانه بهره ببرند.

پیرایش بررسی و مطالعه تجارب موفق دیگر کشورها در این زمینه را در تدوین و اجرای استراتژی‌ها موثر قلمداد کرد. همچنین تاکید کرد برقراری ارتباط موثر با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و سایر نهادهای نوآور نیز در شناسایی فرصت‌ها و بهره‌مندی از فناوری‌های نوین مفید است. مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر آریوژن حمایت از نوآوران و در اختیار داشتن محیط‌های ملزوم برای انجام کسب‌وکار آنها را حرکتی در راستای تشویق آنها به تاسیس استارت‌آپ و افزایش ظرفیت‌های تولید و رقابت‌پذیری برشمرد. در این بین نباید از نقش بسزای فرهنگ ریسک‌پذیری غافل ماند. پیاده و توسعه فرهنگ ریسک‌پذیری، یادگیری شکست و پذیرش آن، نگاه به این نتیجه به عنوان فرایندی از موفقیت موجب می‌شود اعتماد افرادی که پا در این مسیر گذاشته‌اند افزایش یاید.

استارت‌آپ‌ یعنی نوسان

بازار استارت‌آپی ذاتاً با ریسک همراه است و سبک کاری فعالان این حوزه با تغییرات متناوب آن گره خورده است. بنابراین ریسک‌پذیری بالای فعالیت در این زمینه از ابتدا وجود داشته و سرمایه‌گذاری روی گزینه‌هایی که با فناوری‌های روز تلفیق شده‌اند این ریسک را دوچندان می‌کند. پیرایش اذعان کرد که یکی از چالش‌های این مسیر، انتخاب پروژه‌های مناسب است. زیرا شناسایی و گزینش دقیق و متناسب با وضعیت شرکت و تقاضای بازار علاوه‌ بر اینکه به موفقیت منتنج شود کار دشوار و پیچیده‌ای است. نیاز به سرمایه کافی و بازدهی قابل توجه لبه تیز تامین و مصرف سرمایه است که تصور یک وجه بدون وجه دیگر جز زیان، آورده‌ای نخواهد داشت. اگر شرکت‌ها رغبت و تمایلی به ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری دارند باید پیش از این امر یک برنامه‌ریزی دقیق و استراتژیکی داشته باشند تا منابع مالی لازم را تامین و آن را به‌درستی صرف کنند.

مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر آریوژن نوسانات مختلف اقتصادی و سیاسی کشور را عامل مهم و موثری در اثرگذاری بر وضعیت شرکت‌ها، و همچنین رقابت بالا و فشرده از سوی شرکت‌های دیگر را نیز از جمله مواردی به حساب آورد که عملکرد و موفقیت را متاثر می‌کند.

مدیرعامل اینوستوران درباره قانون اعتبار مالیاتی گفت: جذابیت و امکانات اعتبار مالیاتی در صورت استفاده صحیح از آن نتیجه‌بخش خواهد بود. اگر شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ بدون در نظر گرفتن هدف و سازوکار مالی و قانونی این شیوه از فعالیت سرمایه‌گذاری در این مسیر قرار بگیرند و تنها علت ورودشان به این بازاری که گمانه‌زنی‌ها تصویر خوبی از آینده آن ترسیم می‌کند استفاده از مزایای اعتبار مالیاتی باشد همین موضوع تبدیل به عاملی می‌شود که اکوسیستم را با حجم عظیم سرمایه مالی روبه‌رو و نحوه گردش آن سرمایه را با مشکل می‌کند. این در حالی است که هنوز راه برای ورود به بورس سخت و پرمانع است و مرحله آخر جذب و خروج سرمایه برای فعالان اکوسیستم چالش‌‌برانگیز است.

بومی‌سازی قوانین امیدی برای توسعه اکوسیستم

سالاری قوانین موجود در این زمینه را برای کارآمدی بیشتر مستلزم به‌روزرسانی دانست. او اظهار کرد رگولاتوری هرچند برای این حوزه نوپا قوانینی تصویب و مصوب کرده اما نوپا بودن علتی است که نیاز به تغییر، تشدید یکسری از قوانین و حتی تسهیل در برخی موارد را ایجاد می‌کند. مدیرعامل اینوستوران همچنین گفت: قوانین باید بسته به اکوسیستم، بومی‌سازی شود تا برای شرکت‌ها کمک‌کننده باشد.

با درنظرگیری افزایش تصاعدی میزان سرمایه استارت‌آپ‌ها اگزیت هم با لحاظ IPO نشدن دشوار می‌شود. انحلال کسب‌وکارها با ارزش مالی پایین‌تر و در مقیاس کوچک‌تر هزینه‌های مادی و معنوی کمتری متوجه صاحبان سرمایه می‌کند اما زمانی که از دست دادن حتی یک نمونه کسب‌وکار در سطح کلا‌ن‌تری اتفاق بیفتد آسیب و ضرر بیشتری به بار می‌آید.

سالاری تاکید کرد برای ایجاد بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر ابتدا باید تصمیم‌گیری درستی صورت گیرد. با شناسایی و سنجش نیاز می‌توان راهکارهای درست و سودمندی را برای برطرف کردن آن طرحی و تعریف کرد. او به این نکته اهتمام ورزید که باید هزینه‌ها به صورت مولد صرف شود تا به اتفاقاتی چون تغییر دید رگولاتوری و مردم و همچنین دست خالی ماندن شرکت‌ها از سرمایه منتنج شود.

پای کار هستیم

سالاری یکی از زمینه‌های حضور سرمایه‌گذار خارجی در کشور را بهبود وضعیت درون کشور عنوان کرد. به اعتقاد او، سرمایه‌گذار خارجی باید شاهد چند سرمایه‌گذاری موفق داخلی باشد تا این عامل برای او جذابیت و اشتیاق به حضور را به همراه آورد. حضور کارآفرینان و کارنامه مستند آنها و نمونه‌های سرمایه‌گذاری موفقیت‌آمیز عواملی است که سبب می‌شود سرمایه‌گذار خارجی حاضر به وارد کردن سرمایه چه تحت عنوان پول و چه تحت عنوان ایده باشد.

او در نهایت گفت، تا زمانی که صنایع کشور به اکوسیستم اعتماد نمی‌کنند نمی‌توان انتظار داشت که این اطمینان از سمت سرمایه‌گذار خارجی شکل بگیرد. باید در ابتدا ثابت شود که افراد درون کشور پای کار هستند تا انگیزه آنها برای حضور تقویت شود.