چین سعی کرد تا کودکان را از شبکه اجتماعی دور کند حالا سالمندان وابسته شده‌اند

در ادامه این مطلب پیوست مقاله‌ای از وایرد را مطالعه می‌کنید که در آن به بحث اعتیاد برخی از سالمندان، نقش نوپای این جمعیت در شبکه‌های اجتماعی و حتی وابستگی آنها به این پلتفرم‌ها اشاره شده است.

گائو ژیانگجین در گذشته نام تمام بازیکنان لیگ بسکتبال آمریکا را از حفظ بود اما از آغاز تنش میان آمریکا و چین، پخش روزانه NBA متوقف شده و درنتیجه گائو به بسکتبال مردان چین روی آورد. اوایل سال اما گزارش از فساد این لیگ باعث بی علاقگی او شد و حالا بسکتبال زنان را آنهم نه در تلویزیون، بلکه در دویین، نسخه بومی و اصلی تیک‌تاک در چین، دنبال می‌کند.

گائو ۶۹ ساله یکی از افراد مسنی است که از تلویزیون فاصله گرفته و جذب دویین، مهمترین اپلیکیشن ویدیو کوتاه چین، شده است. براساس آمار رسمی، چین بیش از ۲۶۷ میلیون شهروند بالای ۶۰ سال دارد و دولت چین در سال‌های اخیر و به دلیل ماهیت اعتیاد آور شبکه‌های اجتماعی، استفاده کاربران جوان از دویین را محدود کرده است و حالا والدین جوانان یا حتی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها کاربران وفادار این پلتفرم هستند.

دخترش هلن می‌گوید: «هروقت که مشغول آشپزی، شنا یا خواب نباشد، مشغول دویین است. یک سرگرمی بی مغز. بهتر است که با یک گربه بازی کنید. هر کار دیگری از این بهتر است.» او خودش عضو دویین نیست و می‌گوید: «من همین حالا هم در توجه خودم با مشکل مواجهم. دویین مشکل را تشدید می‌کند.»

گائو که در گذشته سرباز بوده جنگ اسرائیل و فلسطین و روسیه و اوکراین را با ویدیو و نقد‌های شبکه اجتماعی دنبال می‌کند. او برای نمونه ویدیو فردی را نشان می‌دهد که در آن یک تحلیلگر اخبار رسانه‌های انگلیسی زبان مثل تایمز اسرائیل را ترجمه می‌کند. او همچنین افراد دیگری را برای تحلیل استراتژی نظامی دنبال می‌کن.

گائو می‌گوید، با اینکه تلویزیون یک دیدگاه رسمی را مخابره می‌کند، اما در دویین ویدیو‌های مختلفی از نقطه‌نظرهای متفاوت وجود دارد. شاید پس از مدتی به دلیل سانسور این محتوا حذف شود، اما می‌توان شاهد طیفی از نظرات بود که برخی از آنها با توجه به تجربه حزب سخن می‌گویند، برخی در دانشگاه‌های غربی تعلیم دیده‌اند و برخی هم هیچ چیزی از پس‌زمینه خود نمی‌گویند؛ از نگاه بسیاری از سالمندان، این گروه‌ها اعتبار مشابهی دارند.

دویین نه تنها منبعی برای اخبار، بلکه مرجعی برای خرید کفش‌های بسکتبال است. هلن با اشاره به یک جفت کفش در جاکفشی از برند بومی Tebu، می‌گوید: «به این کفش‌های سبز نگاه کنید. مسخره‌اند!»

گائو می‌گوید حدودا پس از هر پنج ویدیو، یک تبلیغ می‌بیند. همینطور که در گوشی ویدیو‌ها را بالا و پایین می‌کند، یک ویدیو خبری داریم و پس از آن خانمی به قصد فروش یک محصول را می‌بینیم و پس از آنهم دوباره خبر، خبر و خبر و بازهم یک تبلیغ. گائو از کفش‌هایی که به قیمت بیش از ۲۷ دلار خریده راضی است. او می‌گوید کیفیت آنها بهتر از چیزی است که به قیمت چهاربرابری از ژاپن می‌خرد.

لی یانگجیان، مدرس ارشد دانشگاه اراسموس روتردام که استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین سالمندان چینی را مطالعه کرده می‌گوید کووید-۱۹ یکی از دوران مهم بود. محدودیت‌ها سخت کووید باعث سالمندانی که به دنبار ارتباط با دیگران هستند، به شبکه اجتماعی رجوع کنند. گوشی‌های ارزان و قیمت پایین اینترنت کاتالیزوری شد برای حرکت مردم به سمت جهان ویدیو‌های کوتاه-در گذشته سالمندان خرید گجت‌های گران قیمتی که نسل جوان بدون هیچ چون و چرایی می‌خریدند را تقبیح می‌کردند (به دلیل ارزش فرهنگی فداکاری، والدین برای کودکان می‌خرند اما نه برای خودشان.) لی می‌گوید: «به نظرشان این چیزها برای آنها خوب نیست.»

در حال حاضر یک بسته ۳۰ گیگابایتی و ۲۰۰ دقیقه مکالمه از شرکت چاینا تلکام تنها ۱۸ دلار هزینه دارد و سالمندان به هدفی برای بزرگترین برند‌های چین تبدیل شده‌اند. لی می‌گوید یک گوشی شیائومی را به قیمت ۵۰ دلار برای پدربزرگش خریده است. با صفحه نمایش بزرگ و عمر باتری طولانی، این گوشی به عنوان «گوشی مناسب برای پدربزرگتان» تبلیغ می‌شود. بسیاری از اپلیکیشن‌ها، از جمله دویین، به صورت پیش‌فرض روی گوشی نصب هستند. لی چند دقیقه‌ای را در بین اپلیکیشن‌ها به دنبال سرگرمی‌های پدربزرگش (مثل ماهگیری، ارتش و خودرو) گشت تا الگوریتم این علایق را ثبت کند.

اما استفاده پدربزرگ از اپلیکیشن، چند بخش دیگر از زندگی مثل کشاورزی نیز در الگوریتم ثبت شده است. او ویدیو‌ زندگی کسانی را نگاه می‌کند که همانند جوانی او هستند: نحوه کشت آنها، اینکه چطور در طبیعت یک دیگ درست کرده و شروع به پخت و پز می‌کنند. به گفته لی: «هنوز هم جایی برایشان هست،‌ نه تنها در جهان آفلاین بلکه حتی در جهان آنلاین.»

بسیاری از افراد مسن هم به این دلیل به تکنولوژی روی آورده‌اند که در چین مدرن چندان گزینه دیگری وجود ندارد. زندگی در جامعه‌ای که از پول نقد گذر کرده بدون یک گوشی هوشمند بسیار دشوار است- حتی تکدی‌گران خیابانی هم کد کیوآر دارند.

مساله دیگر هم تنهایی سالمندانی است که فرزندان‌شان به دلیل کار یا زندگی از آنها دور شده‌اند. شاید زندگی‌شان را برای ملحق شدن به آنها تغییر دهند و به همین دلیل از جامعه و چهره‌های آشنای روزمره جدا شوند.

سالمندانی که زادگاهشان را به مقصد شهر دیگری ترک می‌کنند laopiao یا «خانه‌ به دوشان پیر» نام دارند. هوانگ چنکاونگ، هنرمند با سرامیک پکن، می‌گوید: «در همه کشور‌ها اینطور نیست که پدربزرگ مادربزرگ‌ها به شهر دیگری نقل مکان کرده و از نوه‌هایشان مراقبت کنند.» مادر هوانگ یکی از آنها است-او جامعه‌اش را ترک کرد تا از فرزند خواهر هوانگ مراقبت کند.

این بخش از جامعه سلامندان زندگی محدودی را تجربه کرده‌ و تنها بین سه مکان فیزیکی جابجا می‌شوند: جایی برای خرید خواربار، مدرسه کودکان و فضای اجتماعی خودشان.

مادر هوانگ جای دوری نرفته است. او اصالتا اهل جیانگ‌ژی است و به شین‌جیانگ، شهری با فاصله شش ساعته مهاجرت کرده که عادت‌های مشابه هم دارند. اما اگر به یک منطقه شمالی «مثل پکن می‌رفت برایش سخت‌تر بود.» هروقت که مادرش برای ملاقات او به پکن می‌آید، از جو خشک و اینکه نمی‌تواند غذاهای شهرشان را بخرد شکایت می‌کند. هوانگ می‌گوید: «او آدمی نیست که سریع به افراد یک مکان جدید ملحق شده و با آنها برقصد.» در عوض او رقص را از معلمی در دویین یاد گرفته که هر عصر پخش زنده دارد.

هوانگ می‌گوید:‌ «او یکدفعه غذایی می‌پزد که پیشتر از او ندیده بودم.» مادرش عادت‌های تازه‌ای پیدا کرده که عادت‌های جدید گوشی هوشمند را همراه خود دارد.

هوانگ می‌گوید: «دیگر تمام توجه او روی شما نیست، زیرا یک اسباب‌بازی خیلی سرگرم‌کننده آنجا است. گاهی وقتی به خانه می‌روم، کمی نگران می‌شوم. حس می‌کنم در گذشته بیشتر تنهایی درمورد اتفاقات جدید صحبت می‌کردیم.» حالا که سالمندان هم محتوای بیشتری در دویین به اشتراک می‌گذارند، شکاف نسلی بین در مورد اضطراب‌های آنلاین هم کمتر شده است. هوانگ با اشاره به مادرش می‌گوید: «گاهی می‌گوید، من چند روزی است از آن استفاده نکردم و طرفدارانم را از دست دادم.»

با اینکه در اپلیکیشن‌های دیگری مثل وی‌چت کاربران باید برای اظهارنظر و نمایش بروزرسانی دیگران را به دوستان خود اضافه کنند، اما دویین به سادگی شما را به غریبه‌ها وصل می‌کند و امکان پاسخ از افرادی خارج از حلقه معمول فراهم است. در دویین، هر کاربری می‌تواند روی یک ویدیو کامنت بگذارد. این اپلیکیشن «دوستان» پیشنهادی به کاربر پیشنهاد می‌دهد و خیلی ساده می‌توان افراد جدید را اضافه کرد و وقتی با دیگران دوست شوید، می‌توانید با آنها به چت و تماس ویدیویی مشغول شوید.

همچنین این اپلیکیشن کاربران را تشویق می‌کند تا مهارت اصلاح ویدیو خود را تقویت کرده یا آنها را یاد بگیرند. گائو به افتخار ویدیویی از خودش را به من نشان داد که تصاویر شنای او در رودخانه کنار خانه‌اش در فصول مختلف است. او پس از گذراندن یک دوره پنج روزه ادیت ویدیو که در یک تبلیغ دیده بود در مورد زاویه‌های دوربین و کادربندی یاد گرفت؛ با این حال حتی ذره‌ای هم به پول درآوردن از ویدویو‌ها علاقه نداشت.

چین حالا میزبان اینفلوئنسر‌های سالمندی است که طرفداران مختلفی از جمعیت‌های متفاوت دارند. بسیاری خودشان را تولدی کننده محتوا می‌توانند و حتی اگر برای پول نباشد، برای لذت و سلامت ذهنی است. آنها نمی‌خواهند فراموش شوند. لی می‌گوید: «از نگاه آنها، پدربزرگ مادربزرگ‌ها به سایه رفته‌اند.» پدربزرگ لی حتی حواسش به لایک نوه‌اش روی ویدیو‌ها هست. او می‌پرسد: «آیا ویدیو‌یی که دیروز گذاشتم را دیدی؟» می‌خواهد بداند که نوه‌اش به این موضوع اهمیت می‌دهد.