نیروی کار فقط با انگیزه‌های اقتصادی مهاجرت نمی‌کند

به گزارش پیوست، صبح امروز (۱۵ آبان) جمعی از فعالان اکوسیستم نوآوری کشور و تعدادی از مسئولان حاکمیتی در این نشست به تشریح ابعاد مهاجرت نیروی انسانی در کشور پرداختند.

عماد قائنی، مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت ایلیا در این رویداد گفت: اصل موضوع مهاجرت، سیاسی و اجتماعی است و در حوزه اختیارات شما عزیزان نیست. در بحث‌های سازمانی اما مهم‌ترین عامل نگهداشت افراد، پول دادن بیشتر و مواردی مثل امکانات رفاهی است. در گزارش‌های خارج از ایران اما می‌بینیم برای افراد این مهم است که سازمان، سازمان برنده‌ای باشد اما در جایی مثل ایران تهدید شغلی وجود دارد شرایط مثل ما می‌شود.

به گفته وی ۷۵ درصد از کسب‌وکارهای حاضر در این رویداد، جابه‌جایی و گردش شغلی را «خیلی زیاد» دانسته است. البته بخش زیادی از این جابه‌جایی مربوط به مسائل کشور است و عمدتا هم نیازهای آنها را برآورده نمی‌کند.

قائنی به دو دوسته راهکار در این رابطه اشاره کرد و گفت: دو دسته راهکار در این رابطه وجو دارد. یکی اینکه بیشتر از نیاز پرسنل استخدام کنید یا به اصطلاح over staff باشید. در این صورت وقتی افراد می‌روند جایگزینی آنها راحت‌تر خواهد بود. مورد بعدی استفاده از هر اتومیشن و فرایندهای جایگزین آدم‌ها است. همچنین در سازمان‌های کوچک‌تر افراد کمتر مهاجرت می‌کنند و ایجاد حس دوستی و معنادار بودن شغل می‌تواند آنها را نگه دارد. کیفیت مدیران میانی نیز از دیگر موارد مهم است.

ثمین زاهدانی، مدیر منابع انسانی ابرآروان نیز در این رابطه گفت: ناامیدی افرادی که می‌روند را به رسمیت بشناسیم. قشری که می‌رود لزوما به خاطر پول نیست. به عنوان شرکت‌های این اکوسیستم باید کمک کنیم داستان جدیدی ایجاد شود. ما در کشورمان داستان موفقیت نداریم. همچنین به تازگی همه شرکت‌ها به فکر ایجاد آکادمی افتاده‌اند و به سراغ مناطق محروم‌تر رفته‌اند تا آنها را به بازار کار وصل کنند.

سارا سامخانی، مدیر منابع انسانی کارگزاری آگاه نیز بیان کرد: ما از بحران مهاجرت حرف می‌زنیم در حالی که این پدیده خیلی خصیصه‌های بحران را ندارد. بحران، غیر قابل پیش‌بینی است اما مهاجرت روتین زندگی همه شده است و  و باید آن را به عنوان یک روال طبیعی پذیرفت.

سامخانی ادامه داد: یکی از چالش‌هایی که در مهاجرت با آن مواجه هستیم این است به علت مهاجرت یک سری افراد و نبود تعادل عرضه و تقاضا در بازار، افراد انگیزه رشد و ارتقا ندارند. خیلی‌ها می‌گویند اینجا آدم قد بلندی نیست که بتوانیم از آنها یاد بگیریم.

بهرام صلواتی ، مدیر رصدخانه مهاجرت نیز گفت: ما دیر متوجه اهمیت موضوع شدیم. سوال اصلی این است سه سال، سه ماه یا سه روز دیگر چند نفر نیروی انسانی از کشور خارج می‌شوند. در اکوسیستم فناوری نیاز داریم عینکی را بزنیم تا اطلاعات و تصویر را درست‌تر ببینیم. دی ماه ۹۹ گفتیم با مهاجرت توده‌ها مواجه هستیم، الان با آن روبه‌رو شدیم.

شرایط آنقدرها بد نیست

مدیران حاکمیتی در این رویداد سعی در القای امید داشتند و معتقد بودند شرایط آنقدرها هم بد نیست. مهدی الیاسی، معاون سیاستگذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور گفت: آیا واقعا در کشور ما به اندازه کافی در تصمیمات سطوح مختلف به این موضوع پرداخته می‌شود؟ ما در شرایطی هستیم که مسأله موبیلیتی در دنیا و کشور جدی شده است. فرض کنیم تحریم نداشتیم و شرکت‌های بین‌المللی اینجا بودند. باز هم همین موضوع مطرح بود. اکثر افرادی که با شرکت‌های خارجی در ایران کار کرده‌اند مهاجرت کرده‌اند. از زاویه دولت و بنگاه توصیه دوستانه‌ام این است این مسأله را به عنوان یک مسأله واقعی بپذیریم.

به گفته وی در حال حاضر به دلایل خارجی و داخلی در حال طی کردن پیک مهاجرت هستیم.

او در ادامه گفت: حتی اگر نیروی متخصص مهاجرت کند بهتر از نیروی کارگری است. خیلی نگران این نیستم که اگر روی نیروی انسانی سرمایه‌گذاری کردیم باعث افزایش ظرفیت مهاجرت می‌شویم. ده پانزده سال بعد نیروی انسانی جوانی نیست که بخواهد مهاجرت کند. ۱۰ سال دیگر دانشجویان ما ۲ میلیون نفر خواهند بود و با کمبود سرمایه انسانی مواجه می‌شویم. خیلی نمی‌بینم شرکت‌ها در زنجیره پرورش نیروی انسانی مداخله کنند.

الیاسی در مورد غفلت معاونت علمی توضیح داد: در معاونت علمی غفلتی کردیم که خیلی به جریان استارت‌آپی توجه کردیم و به همان اندازه به knowledge worker توجه نکردیم. در معاونت آمادگی داریم جریان پرورش نیروی انسانی را کمک کنیم.

قاسم خداوردی‌لو، مدیر ارتباط با بخش خصوصی مرکز ملی فضای مجازی نیز در سخنرانی خود گفت: اگر مسأله مهاجرت سخت است قطعا می‌توان با وجود این همه نخبه این مسأله را حل کرد. ما اعتقاد داریم باید چند شرکت بین‌المللی در ایران تأسیس کنیم که بازار سرمایه ایران با خارج از کشور ارتباط بگیرد. نکته دوم این است اساسا ایرانی جهانی می‌اندیشد و نمی‌توانیم آن را محصور کنیم.

او افزود: بحران وقتی حل می‌شود که حال زیست‌بوم خوب باشد و امید وجود داشته باشد. شاید اگر ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه را تسهیل کنیم بخشی از این امید را فراهم کنیم. اگر بتوانیم از خارج سرمایه جذب کنیم شاید بخشی از این مسأله حل شود. مهاجرت فقط مسأله ما نیست و همه کشورهای در حال توسعه درگیر آن هستند.

خداوردی‌لو همچنین گفت: وقتی مهاجرت را فقط تهدید می‌بینیم نمی‌توانیم از آن فرصت‌های دیگر را استخراج کنیم. یکی از شرکت‌ها پارسال ۲۲۰ نیرو داشت که ۴۰ نفر می‌خواستند در آن مهاجرت کنند. رفتند در دوبی دفتر تاسیس کرد و آنها را به آن جا فرستاد. در حال عبور از پیک مهاجرت هستیم. این زیست‌بوم از بحران‌های بزرگی عبور کرده است و از این بحران هم عبور خواهد کرد.

در این مراسم همچنین، انجمن تجارت الکترونیک از آغاز به کار کمیسون مسئولیت اجتماعی این نهاد صنفی خبر داد و از شرکت‌های اکوسیستم درخواست کرد نماینده‌های خود را به این کمیسیون معرفی کنند.