چرا از کالابرگ الکترونیکی استقبال نشد؟

به گزارش پیوست، دولت سیزدهم در آستانه ورود به سال سوم خود قرار دارد و طرح کالابرگ الکترونیکی نه تنها به شکل کامل در جامعه اجرا نشده؛ مورد استقبال سه دهک اول درآمدی(افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد) نیز قرار نگرفته است. چراکه بر اساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی  حدود ٩ میلیون خانوار در قالب ٢٩ میلیون نفر از دهک‌های اول تا سوم مشمول طرح کالابرگ الکترونیکی می‌شوند که از این تعداد بر اساس گفته علیرضا عسگریان معاون رفاه وزارت تعاون، رفاه و کار اجتماعی تنها یک میلیون خانوار از این طرح استفاده کرده‌اند.

در قانون بودجه ۱۴۰۱ قرار بود دولت در ازای حذف ارز ترجیحی  (۴۲۰۰) به دهک‌های کم‌درآمد کالابرگ الکترونیکی با قیمت شهریور ۱۴۰۰ ارائه کند یا جایگزینی مناسب برای جبران تورم قیمت بر کالا‌های اساسی پیشنهاد دهد. دولت سیزدهم بعد از گذشت ۸ ماه تاخیر در اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی، این طرح را به شیوه دلخواه خود پیش برد و با وجود الزام مجلس در ارائه کالابرگ الکترونیکی به قیمت شهریور ۱۴۰۰، کالابرگ الکترونیکی را به قیمت روز ۱۱ کالای مشخص ارائه کرد.

این در حالی است که معاون رفاه وزارت تعاون، رفاه و کار اجتماعی در نشست خبری این وزارتخانه عنوان کرد: مبنای قیمتی ۱۱ قلم کالای اعلامی نسبت به اردیبهشت سال ۱۴۰۱ ثابت و بدون تغییر است لذا هر چقدر تورم روی این ۱۱ قلم کالا ایجاد شود، دولت مابه‌التفاوت افزایش قیمت این کالاها نسبت به سال ۱۴۰۱ را پوشش می‌دهد.

از ۹ میلیون خانوار مشمول کالابرگ تنها یک میلیون از آن استفاده کرده‌اند

اجرای طرح کالابرگ با وجود کسری بودجه شدید دولت و افزایش ۱۳ درصدی یارانه دولت سیزدهم را به دردسر انداخت و آماده نبودن زیرساخت‌ها همواره بهانه‌ای برای تاخیر در اجرای این طرح بود. بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت با عنوان جراحی اقتصادی و حذف ارز ترجیحی از یک طرف باعث افزایش نرخ تورم و از طرف دیگر سبب کوچک‌تر شدن سفره مردم شد. در حالی که، علیرضا عسگریان معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معتقد است طرح کالابرگ الکترونیکی «گرانی و تورم و فاصله تورمی را پوشش می‌دهد».

عسگریان در نشستی خبر وزارت رفاه به حذف ارز ترجیحی اشاره کرد: در سال ۱۴۰۱ ارز ترجیحی حذف شد و آن زمان یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی  ناگهان بین ۸ تا ۹ برابر شد. همچنین یارانه سه دهک اول به ۴۰۰ هزار تومان و مابقی دهک‌ها به ۳۰۰ هزارتومان رسید. او تاکید کرد که امروز ۷۸ میلیون نفر مشمول دریافت یارانه هستند.

او معتقد است حجم پول ایجاد شده از ۳ تا ۴ هزار میلیاردتومان به ۲۷ هزار میلیاردتومان در ماه رسید. معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: این یارانه برای سفره مردم داده می‌شد و دغدغه این بود که اگر تورم وارد سفره مردم شود مشکل تغذیه‌ای پیدا می‌کنند و برای اینکه این مشکل پیدا نشود این مبلغ را به نسبت هر نفر پرداخت کردند. به گونه‌ای که یک خانواده ۴ نفره یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کرد.

معاون رفاه وزارت تعاون، رفاه و کار اجتماعی درباره تاخیر در اجرای کالابرگ الکترونیکی عنوان کرد: در آن زمان زیرساختی برای ارائه کالاها نبود و از همین رو خانوارها این مبلغ را در هر جایی که خودشان تشخیص می‌دادند مصرف کردند حال آنکه این ۴۰۰ هزار تومان فقط برای آسیب ندیدن تغذیه مردم بود. در همین راستا و اصلاح این امر، ۱۱ قلم کالای استاندارد برای ایجاد سلامت بین نسلی تعریف و انتهای سال ۱۴۰۱ دو آزمایشی برای طرح کالابرگ اجرا شد تا زیرساخت لازم برای اجرای سراسری طرح کالابرگ مهیا شود.

عسگریان در ادامه افزود: دو هفته پیش آخرین مرحله آزمایشی طرح کالابرگ که طی آن فقط مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی با جمعیتی حدود ۸.۵ میلیون خانوار را پوشش می‌داد، اجرا شد. سه دهک درآمدی تحت پوشش این طرح قرار گرفتند لذا در مجموع می‌توان گفت افراد تحت پوشش طرح کالا برگ الکترونیک به ۲۹ میلیون نفر رسید.

دولت می‌تواند هزینه تورمی کالا را پوشش دهد؟

در واقع، از حدود ۹ میلیون خانوار تحت پوشش کالابرگ الکترونیکی، بر اساس آمار وزارت رفاه تنها یک میلیون خانوار از طرح کالابرگ الکترونیکی استفاده کرده‌اند و با وجود الزام اجرای سراسری آن، این طرح همچنان به شکل آزمایشی در حال اجرا است. معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد: اکنون در آخرین مرحله آزمایشی اجرای طرح کالابرگ قرار داریم که مختصات آن همچون گذشته است و فعلا سه دهک درآمدی را در بر می‌گیرد و مبنای قیمت سبد غذایی نیز همان سال ۱۴۰۱ است. از ۱۷ مردادماه مردم اگر ۲۰۰ هزارتومان از این سبد غذایی را در طرح کالابرگ خریداری کنند، مابه التفاوت تورمی آن توسط دولت پوشش داده می‌شود؛ ضمنا ۱۲۰ هزارتومان نیز به یارانه اضافه خواهد شد. این احتمال وجود دارد که در ماه‌های آینده دهک‌های درآمدی بیشتری مشمول کالابرگ شوند.

عسگریان درباره فروشگاه‌هایی تحت پوشش این طرح نیز افزود: اکنون تعداد فروشگاه‌های متصل به طرح به ۹۰ هزار افزایش یافته است. طرح کالابرگ بنا به گفته مدیر فنی شبکه ملی اعتبار به پیوست با تجهیز ۵۰ هزار کارتخوان به بارکدخوان قابلیت اجرای سراسری دارد.

اما به نظر می‌رسد دولت بنای اجرای سراسری این طرح را ندارد و تلاش دارد کالابرگ الکترونیکی را برای دهک‌های پایین درآمدی پیش ببرد. با این حال، آمارهای وزارت رفاه نشان می‌دهد کالابرگ الکترونیکی مورد استقبال دهک‌های پایین درآمدی قرار نگرفته و همچنان مردم خواهان دریافت یارانه نقدی هستند. به نظر می‌رسد دولت با حذف ارز ترجیحی و عمل نکردن به الزام مجلس در ارائه کالابرگ به قیمت شهریور ۱۴۰۰ عملا نتوانسته امتیازی قابل توجه برای استفاده از کالابرگ الکترونیکی به نسبت یارانه نقدی ایجاد کند و علی رغم ادعای معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طرح کالابرگ الکترونیکی نتوانسته «گرانی و تورم و فاصله تورمی» به واسطه حذف ارز ترجیحی و جراحی اقتصادی پوشش دهد.