۹ آبان ۱۴۰۳
همه پادشاهان یک اقلیم
وقتی مدیران ارشد و میانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از ورود اپراتورهای جدید ارتباطات ثابت و همراه به بازار خبر میدادند، احتمالاً در ذهنشان نبود که چند ده بازیگر ریز و درشت وارد عرصه خواهند شد. همانطور که از اولین سخنان آنها برمیآید، تصور میکردند در مجموع ۱۰ اپراتور جدید وارد این حوزه میشوند و هم انحصار خدمات را از بین میبرند و هم قیمتها را میشکنند. اما اینجا ایران است و معمولاً همه آنقدر لابی دارند که بتوانند در مقطع حساس، خود را در میان انتخابشدهها جا دهند، آن هم وقتی پای صدور یک پروانه در میان باشد. ورود بیش از ۴۰ اپراتور جدید به بازار خدمات ارتباطات، آنچنان تغییری در این حوزه ایجاد میکند که تخمین آن برای پدیدآورندگانش هم ممکن نیست. اما آیا همه آنها که پروانه یا موافقت اصولی گرفتهاند، وارد فاز عرضه خدمات میشوند؟ اکنون که همه میخواهند نفر اول این حوزه باشند، باید دید در عمل چه میشود. هشت قرن پیش سعدی علیهالرحمه گفته بود:«ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند.» باید دید حوزه ارتباطات چگونه چند ده درویشی را که میخواهند پادشاه باشند، در خود جای میدهد.
روزی که محمود واعظی صندلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را به نفر پس از خود بسپارد، ممکن است یادگاریهای متعددی برای این بخش به جا گذاشته باشد، اما شاید مهمترین یادگاری او تلاشش برای نظمبخشی به بازار آشفته ارتباطات کشور باشد. تلاشی که در قالب پروانههای FCP و MVNO تجسم یافت و آیندگان درباره آنها داوری میکنند. ساختار وصلهپینهای شاید روزی که واعظی وارد ساختمان وزارت ارتباطات شد، آشنایی چندانی با معضلات این بخش نداشت. او نمیدانست وارث چه ساختاری است و شاید اگر میدانست، به راحتی نمیپذیرفت نفر اول این وزارتخانه شود. با اینحال تیمی که او در کنار خود به کار گرفت، مشکلات و نقصانها را به خوبی میشناختند و سالها با آنها دست و پنجه نرم کرده بودند و احتمالاً همین تیم بود که ایده اولیه ورود بازیگران جدید به عرصه رقابت را مطرح کرد. اکنون با گذشت کمتر از چهار سال از روی کار آمدن دولت یازدهم، فضای ارتباطات و فناوری اطلاعات به طور کامل تغییر چهره داده و میتوان انتظار داشت در سالهای آینده به بخشی با مشخصات دیگر تبدیل شود. البته نباید فراموش کرد که در این راه، الزامات فناوری روز دنیا و خواست کاربران نیز بیتاثیر نبوده است. اصرار بر برقراری رومینگ ملی و ترابردپذیری، دو تصمیم پرسر و صدای وزیر بود و در کنار آنها، شکستن سد فناوری برای اپراتورهای تلفن همراه، کم دردسر نداشت. با این همه، همچنان نمیشد گفت انحصار در بازار شکسته است؛ شرکت مخابرات ایران به تنهایی در عرصه ارتباطات ثابت فعالیت میکرد و امیدها برای آغاز به کار ایرانیاننت به زودی رنگ باخت. از سوی دیگر، بازار تلفن همراه بهرغم فعالیت گسترده سه اپراتور موجود، همچنان تشنه خدمات جدید بود و بدین ترتیب، راهی آغاز شد که پس از دو سال به صدور پروانههای FCP و MVNO ختم شد. پروانههایی که گرچه با انتقاداتی همراه هستند،...