امکان شناسایی و توقیف اموال محکومان در لحظه فراهم شد

به گزارش پیوست، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با معرفی سامانه‌های هوشمند و برخط قوه قضائیه از تسریع و تسهیل فرایندهای قضایی گفت. او سامانه هوشمند استعلامات مالی پاسخی به چالش تعیین اموال منقول و غیرمنقول دانست و بررسی اموال محکومان در لحظه خبر داد. در حالی که به گفته کاظمی‌فرد پیش از این فرایند شناسایی اموال، پنج تا شش ماه به طول می‌انجامید. او همچنین از برخط شدن فرایند توقیف اموال پیش از هفته قوه قضائیه خبر داد.

محمد کاظمی‌فرد، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه درباره نقش سامانه هوشمند استعلامات مالی در حل چالش‌های قضایی عنوان کرد: یکی از چالش‌ها تعیین اموال منقول و غیرمنقول محکوم است. پیش‌تر این داده‌ها دستی بود و جمع‌آوری آنها بعضا پنج تا شش ماه طول می‌کشید. در آن زمان 35 بانک بود و باید یکی‌یکی به اینها مراجعه می‌شد تا تایید می‌شد که چه مبلغی در این حساب‌ها هست.

او افزود: سامانه‌ هوشمند استعلام‌های مالی به نظرم نوآوری و اتفاق بزرگی در دستگاه قضایی است. کاری که پیش از اینها می‌توانست پنج شش ماه زمان ببرد حالا نه به پنج‌شش روز و پنج‌شش ساعت و حتی پنج‌شش دقیقه، بلکه به پنج‌شش ثانیه رسیده است؛ یعنی قاضی در ثانیه می‌تواند این کار را انجام بدهد که اتفاقی عظیم و هنر فناوری اطلاعات است. حکم‌هایی که ناقص بودند یا اجرا نمی‌شدند یا ناقص اجرا می‌شد یا فرایندهای شناسایی و اجرای آن طولانی بود، همه با این سامانه عملا حذف می‌شود و هم باعث رضایت مردم از دستگاه قضا می‌شود هم باری از روی دوش دستگاه قضا برداشته می‌شود و این دستگاه می‌تواند به کارهای دیگرش بپردازد.

کاظمی‌فرد به تعامل بانک‌ها با این سامانه اشاره کرد و گفت: این تکلیف بر اساس ماده‌ ۱۱۷ بند الف برنامه‌ ششم توسعه و در مورد شناسایی اموال محکومان است. وقتی زیرساخت نرم‌افزاری راه افتاد همه‌ بانک‌ها (حدود سی بانک) باید به این سامانه متصل می‌شدند تا بتواند به‌صورت برخط اموال را معرفی کند.  تکمیل همه بانک‌ها در این سامانه در ابتدای سال ۱۴۰۱ بود.

او درباره میزان استفاده از سامانه استعلامات مالی عنوان کرد: استفاده از این سامانه در سه‌ماهه‌ اول سال ۱۴۰۱در مقایسه با سه ماهه‌ دوم پانصد درصد رشد داشت. دو اتفاق افتاد که تمام بانک‌های دولتی و خصوصی به این سامانه متصل شدند و اموال قابل شناسایی شد. همچنین، کار قضات را برای توقیف ساده کردیم. پیش از این کار قضات برای توقیف برخط نبود، اما حالا همان کاری که نیم ساعت طول می‌کشید به قدری ساده شده است که ظرف چند دقیقه انجام و پیامی در این خصوص به بانک ارسال می‌شود. امید داریم که پیش از هفته‌ قوه‌ی قضائیه مرحله‌ی توقیف نیز به‌صورت برخط شود. یعنی وقتی به دادگاه مراجعه می‌کنید و حکم می‌گیرید در همان لحظه اموال محکوم شناسایی می‌شود و از دادگاه بیرون نرفته حساب‌های محکوم توقیف می‌شود.

کاظمی‌فرد درباره داده‌هایی که در این سامانه بررسی می‌شود، گفت: داده‌های حساب، پلاک انتظامی، ملک و بورس. سامانه اینها را به‌صورت برخط در اختیار قاضی قرار می‌دهد تا تصمیم بگیرد که محکوم مال دارد یا نه. در پله‌ی بعدی قاضی می‌تواند هر یک از این اموال را توقیف کند، اما به میزان محکوم‌به اجازه‌ی توقیف داده می‌شود، نه کل حساب. در ادامه نیز فرایندهایی مثل رفع توقیف با انتقالات برای رفع توقیف انجام می‌شود. ما الان از حساب‌های بانکی شروع کرده‌ایم. ملک آماده است و مشغول کار روی این هستیم که بتوانیم همه را هم‌زمان با شناسایی توقیف کنیم.

او افزود: فقط در سال گذشته بیش از دو میلیون استعلام از این سامانه صورت گرفته است. توقیف اموال به‌صورت برخط نیست، بلکه به‌صورت مکاتبه‌ای انجام می‌شود، ولی مکاتبات را برای قاضی بسیار ساده کرده‌ایم.

کاظمی‌فرد درباره شیوه توقیف اموال تصریح کرد: توقیف تا سقف محکوم‌به و فقط برای شخص محکوم و برای پرونده‌ای کار می‌کند که رای آن قطعی است؛ یعنی نمی‌توانید پیش از قطعی شدن رای یا برای بقیه‌ اشخاص پرونده این دستور را فراخوانی کنید و باید سه شرط مذکور برآورده شده باشد تا حریم خصوصی اشخاص نیز به‌دقت لحاظ شود.

تکالیف کوتاه مدت را به شکل کامل انجام داده‌ایم

محمد کاظمی‌فرد، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات درباره تکالیفی که در راستای تحقق دولت الکترونیکی بر عهده این سازمان نهاده شده، گفت: یکی از تکالیفی که در سال ۱۴۰۱ به سمت دستگاه‌ها آمد، بحث پنجره‌ واحد خدمات دولت هوشمند بود. این تکلیف بر عهده‌ ما هم بود و ما نیز زودتر پنجره واحد خدمات خودمان را راه‌اندازی کردیم و به پنجره‌ واحد خدمات دولت هوشمند متصل شدیم. از طرف دیگر خواست سند تحول قضایی هم این بود که ما تمام خدماتمان را در یک نقطه ارائه دهیم.

کاظمی‌فرد درباره تکالیف سند تحول قضایی عنوان کرد: در این سند سیزده تکلیف مستقیما بر عهده‌ مرکز آمار و فناوری اطلاعات قرار داد. سند تحول قضایی ۲۰۹ راهکار دارد که از این میان ۱۰۷ وظیفه به مرکز فناوری اطلاعات  مرتبط است، ما مجری مستقیم ۱۳ مورد از این ۱۰۷ مورد هستیم. بنابراین، وقتی از تکالیف خودمان سخن می‌گوییم به سراغ آن سیزده تکلیفی می‌رویم که در سند تحول مستقیم به عهده‌ ما گذاشته شده است. 

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه افزود: در سند تحول تکالیف در سه دسته‌ کوتاه‌مدت، میان‌مدت، بلندمدت تقسیم شده‌اند. تکالیف کوتاه‌مدت ما راه‌اندازی چهار سامانه شهود مطلعین، سجل محکومیت‌های مالی و سامانه هوشمند استعلامات مالی و ارتقای سامانه ابلاغ الکترونیکی برای افراد خاص مانند معلولان و زندانیان بوده است که اینها را صد درصد انجام داده‌ایم.

جلوی شهادت کذب گرفته می‌شود

او درباره سامانه شهود مطلعین گفت: در این سامانه وقتی کسی در جایگاه شاهد در دستگاه قضا حضور پیدا می‌کند، اطلاعات او را ثبت می‌کنیم تا از این اطلاعات برای جلوگیری از شهادت کذب استفاده کنیم. این سامانه ذیل راهبرد کاهش تبعات شهادت کذب آمده است. هنگامی‌که کسی بیش از سه بار شهادت می‌دهد، در زمان ثبت شهادت به قاضی هشدار می‌دهیم تا صحت و سقم آن شهادت بررسی شود.

کاظمی‌فرد در رابطه با سامانه اطلاعات موثر و کارکرد آن در فرایندهای قضایی توضیح داد: «ساما» یا سامانه‌ اطلاعات مؤثر اشخاص نام دارد. تمام اطلاعات در مورد اشخاص در این سامانه‌ هوشمند است، مثلاً اینکه کسی سه بار شهادت داده یا زیاد به دستگاه قضا رفت‌وآمد دارد. این اطلاعات در اختیار نهادهای ذی‌ربط قرار می‌گیرد.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در پاسخ به شباهت سامانه‌های شهود مطلعین و اطلاعات موثر اشخاص گفت: در بخش اطلاعات موثر ممکن است فردی خارج از سیستم ما و از طریق دستگاه‌های نظارتی شاهد حرفه‌ای شناسایی شده باشد و ثبت این مورد در سامانه ساما عملکردی مشابه سامانه‌ شهود مطلعین دارد؛ یعنی به محض ورود داده هشدار داده می‌شود که این فرد به‌عنوان شاهد حرفه‌ای ثبت شده است. این مکانیسمی هوشمند برای متمرکز کردن تمام اطلاعات در مورد یک شخص است.

ابلاغ قضایی برای افراد کم‌توان

کاظمی‌فرد درباره شکل‌های ابلاغ قضایی از طریق ثنا افزود: بیم این بود که برخی افراد از قبیل افراد معلول یا کم‌سواد یا سالخورده یا مستقر در زندان ابلاغیه‌هایشان را دریافت نکنند. در سامانه‌ ثنا امکان ثبت شماره تماس سه نفر دیگر را فراهم کردیم تا اگر در بازه‌ زمانی مشخصی فرد مربوطه به سامانه‌ ثنا مراجعه نکرد و ابلاغیه را ندید، رونوشتی از پیام برای این شماره‌ها ارسال و یادآوری شود.

او درباره امکان رصد خوانده شدن یا نشدن ابلاغیه‌ها گفت: همزمان با ارسال ابلاغیه پیامکی برای فرد ارسال می‌شود. ما هم دلیوری این پیامک را دریافت می‌کنیم هم متوجه می‌شویم که ابلاغیه در سامانه خوانده شده یا نه. اگر ابلاغیه خوانده نشده باشد برای دیگر افراد ثبت شده رونوشت ارسال می‌کنیم.