کمپینهای رفتاری جهت مصرف بهینه انرژی؛ استفاده بهینه با آگاهی
کمپینهای رفتاری با هدف افزایش آگاهی عمومی در مورد صرفهجویی انرژی در سطح جهانی از…
۱ آذر ۱۴۰۳
انتخاب سردبیر
نابینایان ایران در حوزه فناوری با سایر کشورها، فرسنگ‌ها فاصله دارند
۲۶ فروردین ۱۴۰۲
زمان مطالعه : ۷ دقیقه
تاریخ به‌روزرسانی: ۲۷ فروردین ۱۴۰۲
یکی از گروه‌هایی که فناوری بر آنها تاثیر مثبتی گذاشت نابینان هستند. این روزها قابلیت‌های زیادی برای نابینان وجود دارد که از طریق آن بتوانند با جهان فناوری ارتباط موثری برقرار کنند؛ اما نابینایان ایرانی از این قافله عقب مانده‌اند و برای آنها دسترسی به ابزارهای فناورانه به‌خصوص سخت‌افزارهای مورد نیازشان امکان‌پذیر نیست.
در ایران براساس آمارهای منتشرشده از سازمان بهزیستی کشور، ۱۵۵ هزار نفر از افراد تحت پوشش این سازمان، نابینا هستند. در حال حاضر ۹۰ درصد نابینایان جهان در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. طبق این آمارها توجه به فناوری برای نابینان هم یکی از مهم‌ترین نکات جامعه اطلاعاتی است که باید پیگیری شود.
مشکل فناوری برای نابینایان
امیر سپهری، عضو انجمن نابینایان ایران درباره شرایط فناوری برای نابینایان در ایران توضیح داد :«آنچه که از فناوری در دنیا وجود دارد، تاحد متوسطی به دست نابینایان در ایران رسیده است و به جز برخی تجهیزات خاص در حوزه فناوری، نابینایان باید از ابزاری‌هایی استفاده کنند که بینایان استفاده می‌کنند. استفاده نابینایان از کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند همان وسایلی است که افراد بینا استفاده می‌کنند، تنها کاری که انجام می‌شود استفاده از نرم‌افزارهایی است که به آنها کمک می‌کند. مشکل بیشتر در حوزه سخت‌افزارهایی است که در دنیا به‌صورت خاص ساخته می‌شود و ما در ورود آن تجهیزات به کشور با مشکل مواجه هستیم.»
او ادامه داد: «در حوزه نرم‌افزاری هم استفاده از سایت‌ها و برنامه‌های ایرانی، دسترس‌پذیر نشده است. دسترس‌پذیری یعنی این برنامه‌ها طوری مناسب‌سازی شوند تا نابینایان بتوانند با صفحه‌خوان‌ها یا ابزار و نرم‌افزارها کارشان را از طریق گوشی موبایل با کیفیت درست انجام دهند. متاسفانه در حوزه دسترس‌پذیری ما یک‌سری نقصان در برنامه‌ها و وب‌سایت‌های داخلی داریم.»
دسترس‌پذیری نرم‌افزاری نداریم
سپهری درباره مقایسه شرایط فناوری ایران نسبت به سایر کشورها گفت :«هرروز یک‌سری تجهیزات و اپلیکیشن‌ها در این حوزه در دنیا تولید می‌شود و بعضی از آنها خیلی دیر به ما می‌رسد. دلیل آن هم هزینه‌بر بودن و بالا بردن نرخ ارز است. در این شرایط هیچ بخشی در کشور چنین هزینه‌ای نمی‌کند و قیمت آنقدر بالاست که برای عموم مردم قابل استفاده نیست. در مورد تلفن همراه، نابینایان ایران با سایر نابینایان در جهان تفاوت چندانی ندارند و حداقل فرد می‌تواند از یک نرم‌افزار برای پیشبرد کارهایش استفاده کند اما در بخش‌های سخت‌افزار و بعضی از نرم‌افزارها از بسیاری کشورها عقب هستیم و از هدف مدنظر فاصله داریم. مثلا از مواردی که در ایران با آن مواجه‌ایم OCR یا اسکن‌کردن کتبی است، ما در این موضوع با مشکل مواجهیم درحالی که در کشورهای اروپایی این مورد سال‌هاست که حل شده است.»
سپهری ضمن تاکید بر عقب بودن در حوزه سخت‌افزار مثال زد:« درسایر کشورها دانشجو می‌تواند از صفحه کتاب عکس بگیرد و همانجا کتاب را بدون کمک فرد بینا بخواند اما در ایران ما این موارد را نداریم. برای همین است که می‌گویم ما که این تجهیزات را نداریم حداقل در دسترس‌پذیری نرم‌افزاری کمی پیشرفت کنیم. قطعا قرار بر رها کردن بخش سخت‌افزاری نیست اما بهتر است حداقل بخش نرم‌افزار را پیشرفته‌تر کنیم.»
پلتفرم‌های بومی باید بهینه‌سازی شوند
او درباره راه‌حل این مسائل و غیرقابل استفاده بودن برخی از پلتفرم‌های داخلی برای نابینایان ادامه داد: «یک زمانی برخی از شرکت‌های دانش بنیان تلاش کردند در این حوزه تولید دانش کنند اما این تلاش هم به دلایلی ناقص ماند. حدود سال ۱۳۹۸ وزیر ارتباطات وقت دستوری داده بود که تمام اپلیکیشن‌ها برای دسترس‌پذیری، این مسائل را در موارد نرم‌افزاری رعایت کنند، اما ما هنوز به نقطه هدف نرسیده‌ایم. پیام‌رسانی مثل ایتا به تازگی حدود یک ماه است که برای افراد نابینا تاحد کمی قابل استفاده شده است و تا قبل از آن به هیچ عنوان برای افراد نابینا مناسب و قابل استفاده نبود. سروش و بله نسبتا بد نیست ولی روبیکا برای نابینایان خیلی غیرکاربردی است. اما اپلیکیشنهای خارجی مثل واتس‌اپ و اسکایپ پیام‌رسان‌های بسیار مناسبی هستند و اینستاگرام و ایمو هم معمولی است و یک سری نقصان دارد.»
در دنیا یک‌سری تجهیزات داریم که به‌صورت خاص برای افراد نابینا تولید می‌شوند؛ مثل تجهیزاتی که امکان تایپ، مسیریابی و … را تسهیل می‌کند. اگر این حوزه در ایران به دلیل هزینه بالا و واردات سخت است می‌شود حداقل روی نرم‌افزار و اپلیکیشن‌ها بهتر کار شود.
قیمت فناوری برای نابینایان منطقی نیست
سپهری توضیح داد :«ما در ایران یک شرکت دانش‌بنیان داریم که دستگاه برجسته‌نگار هوشمند را تولید می‌کند اما این دستگاه خیلی گران است و آن شرکت هم به دلیل قطعاتی که وارد می‌کند طبیعتا به قیمت مشخصی این دستگاه را می‌فرشد. باید دولت حمایت کند تا این دستگاه در اختیار نابینایان قرار بگیرد. اگر ما به دنبال تکنولوژی و نوآوری هستیم این یک نمونه است. نمونه‌های خارجی گران‌تر است و داشتنش در کوتاه مدت مقدور نیست. رعایت اصل مناسب‌سازی، حداقل کاری است که می‌شود برای نابینایان انجام داد.»
در آخر سپهری به یکی از مهم‌ترین معضلات افراد نابینا در حوزه فناوری اشاره کرد و آن هم اپلیکیشنهای پرداخت است. او درباره اپلیکیشنهای حوزه پرداخت گفت :« هر چند اپلیکیشنهای پرداخت اقدام‌هایی در این زمینه انجام داده‌اند و تعدادی از آنها ابزارهای خود را برای کاربران نابینا بهینه کرده‌اند اما واقعیت این است در این بخش نیز کار بسیار زیادی وجود دارد و هنوز تمامی آنها برای این مدل استفاده بهینه‌سازی نشده‌اند. باید تولید کنندگان اپلیکیشن ملزم به ایجاد این بخش‌ها در اپ‌ها شوند چراکه فقط امنیت مهم نیست بلکه قابل کاربرد بودن این این ابزارهای برای تمامی افراد جامعه نیز از اهمیت برخوردار است.»
کاربردهای فناوری برای نابینایان
اصلی‌ترین ابزاری که نابینایان برای ارتباط با جهان فناورانه اطراف به آن نیاز دارند، تلفن همراه است. نحوه استفاده آنها از دستگاه تلفن همراه به شکل زیر است:
۱. نشانه‌های لمسی: برخی از دستگاه‌های تلفن همراه دارای دکمه‌های فیزیکی مانند دکمه خانه، دکمه‌های تنظیم صدا، یا صفحه کلید لمسی هستند. این نشانه‌های لمسی به کاربران نابینا کمک می‌کند تا ویژگی‌های خاص دستگاه خود را شناسایی کرده و با آنها تعامل داشته باشند.
۲. صفحه‌خوان داخلی: هر دو دستگاه iOS و Android دارای صفحه‌خوان‌های داخلی هستند VoiceOver برای iOS و TalkBack برای Android است. این صفحه‌خوان‌ها متن روی صفحه و عناصر رابط را به خروجی گفتار یا خط بریل تبدیل می‌کنند و به کاربران نابینا اجازه می‌دهند با استفاده از حرکات لمسی یا دستگاه‌های ورودی خارجی مانند صفحه‌کلید بلوتوث یا نمایشگر بریل، با دستگاه‌های خود حرکت کنند و با آنها تعامل داشته باشند.
۳. دستورات صوتی: کاربران نابینا می‌توانند از دستیار‌های صوتی مانند سیری، دستیار گوگل یا بیکسبی برای کنترل دستگاه‌های تلفن همراه خود، دسترسی به اطلاعات یا انجام وظایف با استفاده از دستورات صوتی استفاده کنند.
۴. بازخورد صوتی: دستگاه‌های تلفن همراه می‌توانند بازخورد صوتی مانند لرزش یا صدا‌های متمایز را برای اقدامات یا اعلان‌های خاص ارائه دهند و به کاربران نابینا کمک کنند تا از وضعیت دستگاه مطلع شوند.
۵. برنامه‌های قابل دسترس: بسیاری از برنامه‌ها با در نظر گرفتن قابلیت دسترسی طراحی شده‌اند و از دستورالعمل‌هایی مانند دستورالعمل‌های دسترسی به محتوای وب (WCAG) پیروی می‌کنند و از مؤلفه‌های رابط کاربری در دسترس استفاده می‌کنند که استفاده از آنها را برای کاربران نابینا با صفحه‌خوان آسان‌تر می‌کند.
۶. برنامه‌های تخصصی: کاربران نابینا می‌توانند از برنامه‌های تخصصی طراحی شده برای آنها بهره‌مند شوند، مانند برنامه‌های ناوبری GPS با نشانه‌های صوتی، برنامه‌های OCR (تشخیص کاراکتر نوری) برای خواندن متن چاپ شده، یا برنامه‌هایی که آنها را به داوطلبان بینا برای کمک بصری متصل می‌کند.
اما از بین این تجهیزات نرم‌افزاری فقط چند مورد را نابینایان در ایران می‌توانند استفاد کنند. بسیاری از فناوری‌هایی که در جهان برای نابینایان طراحی و تولید شده است هنوز به کشورهای درحال توسعه مثل ایران نرسیده است و این موضوع، استفاده از فناوری را برای نابینایان سخت‌تر می‌کند.
ارسال دیدگاه