وزارت ارتباطات تا پایان سال می‌خواهد ارتباط پیام‌رسان‌های داخلی با یکدیگر را فراهم کند آیا قوانین DMA و DSA اروپا در ایران اجرا می‌شود؟

به گزارش پیوست، وازرت ارتباطات در نظر دارد زیرساختی فراهم کند تا ارتباط بین پیام‌رسان‌ها مانند ارتباطی که میان اپراتورهای مختلف تلفن همراه است را برقرار کند، چراکه تعدد پیام‌رسان‌های ایرانی یکی از مشکلاتی است که هم‌اکنون کاربران ایرانی برای استفاده هر یک از پیام‌رسان‌ها با آن مواجه هستند.

محمد خوانساری، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، در گفت‌وگو با پیوست اعلام کرد: در حال کار کردن روی سرویسی هستیم تا ارتباط (Interconnection) بین پیام‌رسان‌ها را فراهم کند، تا همان‌طور که مثلاً مشترکان ایرانسل می‌توانند با تلفن ثابت مخابرات تماس بگیرند، کاربران پیام‌رسان‌های مختلف امکان تبادل پیام با یکدیگر را بیابند.

او به قانون اتحادیه اروپا در این زمینه نیز اشاره کرد و گفت: در اتحادیه اروپا هم پروتکل‌هایی در این زمینه گذاشته شده است تا پیام‌رسان‌های کوچک و منطقه‌ای بتوانند با حفظ محرمانگی و استقلال با دیگر پیام‌رسان‌های بزرگ ارتباط داشته باشند.

به گفته خوانساری، برنامه سازمان فناوری اطلاعات با سه تیم موازی برای برقراری این ارتباط میان‌ پیام‌رسان‌ها در حال پیگیری است. او پیش‌بینی کرد که احتمال درآمدزا بودن اتصال پیام‌رسان‌ها به یکدیگر برای آنها وجود دارد. او در این خصوص گفت: حتی ممکن است به یک مدل اقتصادی برسیم تا حجم ترافیک تبادل‌شده بین پیام‌رسان‌ها برایشان تبدیل به یک منبع درآمد شود.

عیسی زار‌ع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، برای به نتیجه رسیدن این برنامه زمان دهه فجر یا نهایتاً پایان سال را اعلام کرد. او در مصاحبه‌ای با برنامه صف اول شبکه خبر با بیان اینکه جهت‌گیری جهانی به این سو است به قوانین اتحادیه اروپا در این باره نیز اشاره کرد و گفت: در اتحادیه اروپا قانونی تصویب شده است به نام قانون خدمات دیجیتالی و قانون بازار دیجیتالی. این قانون از اول ژانویه ۲۰۲۴ در اروپا اجباری می‌شود. قاعده‌ای برای پلتفرم‌های بیشتر از ۴۰ میلیون کاربر و بیشتر از ۱۰۰ هزار کسب‌وکار وضع شده که اینها ملزم به رعایت قواعدی هستند. یکی از همین قواعد Interconnection یا اتصال متقابل است. اگر یک پلتفرم کوچک بومی هم در اروپا فعالیت می‌کند فیس‌بوک یا اینستاگرام باید اجازه دهند که به آن متصل شود. جهت‌گیری دنیا به این سمت پیش می‌رود که در عین حال که توزیع‌شدگی فیزیکی وجود دارد اما منطقاً اینها با هم مرتبط باشند.

زارع‌پور همچنین ابراز امیدواری کرد روزی در حوزه پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مانند کره جنوبی به جایی برسیم که بتوانیم با نمونه‌های قدرتمند خارجی نیز رقابت کنیم.

قانون بازارهای دیجیتالی اتحادیه اروپا و قانون خدمات دیجیتالی

قوانینی که زارع‌پور و خوانساری به آن اشاره کردند Digital Service Act و Digital Market Act نام دارد که به تازگی اتحادیه اروپا آن را تصویب کرده است و اجرای آن از ابتدای سال ۲۰۲۴ میلادی آغاز می‌شود.

این قانون که از دسامبر ۲۰۲۰ در دستور کار قرار گرفته تلاش می‌کند رقابت میان پلتفرم‌های بزرگ و کوچک در این قاره را کنترل و از رفتارهای انحصاری جلوگیری کند. همچنین بخش‌هایی از آن به شفافیت بیشتر پلتفرم‌ها توجه کرده و مسئولیت حقوقی پلتفرم‌ها در خصوص انتشار محتوای غیرقانونی را نیز تعیین کرده است.

DMA چیست

DMA، قانون بازارهای دیجیتالی اتحادیه اروپا (Digital Market Act)، می‌گوید این قانون برای تضمین شرایط فعالیت برابر برای همه شرکت‌های دیجیتالی، صرف‌نظر از اندازه آنهاست و فهرستی از باید‌ها و نباید‌ها را وضع کرده که هدف آن جلوگیری از تحمیل شرایط ناعادلانه بر مشاغل و مصرف‌کنندگان است.

DMA پلتفرم‌های آنلاین مشمول این قانون را دروازه‌بان (GateKeeper) می‌نامد. دروازه‌بان‌ها سه شاخصه اصلی دارند: گردش مالی تعیین‌شده از سوی اتحادیه اروپا، ۴۵ میلیون کاربر مستقر در اتحادیه اروپا و استمرار داشتن شرط دوم طی سه سال گذشته.

به عنوان مثال این قانون، دروازه‌بان‌ها را از رفتار تبعیض‌آمیز نسبت به خدمات و محصولاتی که اشخاص ثالث روی پلتفرم‌شان ارائه می‌کنند منع کرده است. به عنوان مثل متا حق ندارد لینک دادن به توییتر در فیس‌بوک را منع کند اما اجازه لینک دادن به اینستاگرام را فراهم کند.

این قانون ارتباط کاربران با کسب‌وکارهایی را که خارج از پلتفرم قرار دارند ضروری دانسته و اجازه نداده پلتفرم‌ این ارتباط را منع کند.

برنامه‌های از پیش نصب‌شده که اجازه حذف آنها به کاربر داده نمی‌شود نیز در پلتفرم‌ها امکان ارائه ندارند.

همچنین پلتفرم‌ها حق ندارند بدون اجازه کاربران و به منظور تبلیغات، رفتار کاربران را خارج از پلتفرم ردیابی کنند.

اهداف ضدانحصاری قانون DMA همچنین پیام‌رسان‌ها را موظف کرده است به یکدیگر متصل شوند تا مثلاً امکان ارسال پیام در واتس‌اپ و دریافت آن در تلگرام، فیس‌‌بوک مسنجر و دیگر پیام‌رسان‌ها وجود داشته باشد. به نظر می‌آید اروپا این بخش از قانون را برای رشد پیام‌رسان‌های کوچک‌تر وضع کرده است. بدین ترتیب این استدلال که همه از یک‌ پیام‌رسان کم‌کیفیت مانند واتس‌اپ استفاده می‌کنند پس من هم مجبورم استفاده کنم، بلاموضوع می‌شود.

DSA چیست

DSA، قانون خدمات دیجیتالی اتحادیه اروپا (Digital Service Act)، تلاش کرده است حدود مسئولیت قانونی پلتفرم‌ها در صورت انتشار محتوای غیرقانونی را مشخص کند. در بخشی از این قانون، پلتفرم‌ها از نمایش تبلیغات بر اساس آنچه داده‌های حساس نامیده شده منع شده‌اند. داده‌های حساس مواردی همچون گرایش جنسی یا سیاسی را شامل می‌شود.

اتحادیه اروپا اولین مسئولیت‌های حقوقی پلتفرم‌ها در خصوص انتشار محتوای غیرقانونی روی پلتفرم‌ها را مشخص کرده است و مدلی برای آنها تعریف کرده تا نشان دهد  هنگام شناسایی محتوایی غیرقانونی باید چگونه عمل کنند.

علاوه بر این DSA پلتفرم‌های آنلاین را موظف کرده است الگوریتم‌های نمایش محتوا را افشا کنند. احتمالاً برایتان- به ویژه در مورد تبلیغات- پیش آمده است که محتوایی به شما پیشنهاد شود اما ندانید علت نمایش آن محتوای خاص برای شما چیست. قانون مذکور، افشای این سازوکار را الزامی کرده و حتی بیشتر از این، کاربران می‌توانند سیسیتم پیشنهاد محتوا را تغییر دهند تا مواردی که بر اساس سیستم پروفایلینگ آنها نیست برایشان نمایش داده شود.

این قانون به شفافیت توجه ویژه‌ای دارد. قوانین شفافیت پلتفرم را ملزم می‌کند در صورتی که مقامات ملی یک کشور دستور حذف محتوایی را صادر کنند، پلتفرم باید این دستورها را انتشار عمومی دهد. همچنین پلتفرم‌ها باید در مورد نحوه استفاده‌شان از ابزارهای کنترل خودکار محتوا و میزان خطای این ابزارها گزارش دهند.

DSA همچنین در بخش دیگری پلتفرم‌ها را ملزم به ارائه دلیل در صورت حذف محتوای کاربران کرده است؛ به عبارت دیگر اگر در یک پلتفرم UGC کاربری محتوایی تولید و پلتفرم آن را محدود کرد، این محدودیت باید با ارائه دلیل باشد. همچنین مکانیسم سه‌لایه‌ای برای شکایت در این موارد باید در اختیار کاربران قرار بگیرد: لایه اول، گزارش مشکل داخل پلتفرم، لایه بعدی حل‌وفصل اختلاف خارج از دادگاه و لایه سوم، پیگیری و جبران خسارت از طریق مراجع قضایی.