مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد داد: پلتفرم جامع خدمات سلامت از راه دور ایجاد شود بودجه ۷۰۰ میلیارد تومانی برای اجرای سلامت الکترونیکی در سال ۱۴۰۱ هنوز تخصیص نیافته است

به گزارش پیوست، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی چالش‌های موجود در حوزه سلامت از راه دور پرداخته و راهکارهایی نیز برای حل این چالش‌های ارائه کرده است.

در این گزارش آمده است در قوانین جاری کشور حکمی وجود ندارد که به طور مستقیم برای موضوع سلامت الکترونیکی تکلیفی تعیین کرده‌باشد. اگر چه با تصویب قانون برنامه ششم توسعه، ذیل احکام بیشتری به این مساله پرداخته شد اما اکثر این احکام تکالیفی برای دولت در رابطه با پرونده سلامت الکترونیکی ایرانیان بود که البته یکی از چالش‌های این حوزه به شمار می‌رود.

بازوی پژوهشی مجلس در چهار دسته فنی، حقوقی، مالی و فرهنگی، چالش‌های موجود را شناسایی کرده است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

متن کامل گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص سلامت از راه دور

افزایش پهنای باند

در این گزارش به لزوم آماده‌سازی زیرساخت‌های فنی (ارسال پیام صوتی، متنی و تصویری) تاکید و ذکر شده اگر اقدامات اجرایی از تکالیف قانونی عقب‌تر هستند اما شرایط برای پیشروی در قانون مهیا است. برای دستیابی بیشتر به زیرساخت‌های فنی مطلوب باید سرعت اینترنت به ۵۰ تا ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه برسد.

مرکز پژوهش‌ها چالش‌های فنی را در سه دسته عنوان کرده است.

فقدان پلتفرم‌های جامع خدمات سلامت از راه دور

اقدامات سلامت از راه دور از طریق پلتفرم‌های مختلفی صورت می‌گیرند که اکثر آنها برای این منظور طراحی نشده‌اند. این پلتفرم‌ها به سامانه‌های اطلاعات سلامت در کشور متصل نشده‌اند و از طرف ارائه‌دهنده و دریافت‌کننده این خدمات نیز مقبولیت چندانی ندارند. همچنین باید به ماژول نسخه‌نویسی مجهز شوند و قابلیت دسترسی به اسناد پزشکی بیماران و احراز رابطه بین پزشک و بیمار در آنها فراهم شود. قابلیت‌هایی که امروز پلتفرمی با دارا بودن آنها در کشور وجود ندارد.

ضعف زیرساخت‌های سخت‌افزاری خدمات الکترونیکی در مراکز ارائه خدمت

برخی از خدمات از راه دور مانند پیگیری و ارائه مشاوره معمولا از طریق یک ارتباط صوتی قابل انجام است اما خدمات دیگری نیز وجود دارند که برای آنها به فضای استاندارد ارائه خدمات الکترونیکی است. تماس تصویری با کیفیت بالا، نورپردازی مناسب، معاینه از راه دور و ارسال تصاویر و گراف‌های رادیولوژی با کیفیت بالا از ملزومات چنین فضایی است که مراکز درمانی معدودی در کشور چنین امکاناتی دارند.

پراکندگی سامانه‌های اطلاعاتی بخش سلامت

برای تکمیل زنجیره سلامت از راه دور باید تبادل اطلاعات بین واحدهای مختلف ارائه خدمات، به صورت یکپارچه انجام بگیرد. در حال حاضر بخش‌های مختلف در نظام سلامت کشور، شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی منحصر به فرد خود را دارند و ارتباط میان این شبکه‌ها تکمیل نشده است.

لزوم تعیین سازوکارهای تعیین صلاحیت

در این گزارش تاکید شده است از دید حقوقی باید سازوکارهایی تعریف شود که اشخاصی که صلاحیت ارائه خدمات سلامت از راه دور را دارند وارد این بازار شوند، در غیر این صورت صرفا به عنوان بنگاهی اقتصادی وارد این عرصه می‌شوند. ورود نرم‌افزارها به این عرصه باید از حیث زیرساختی (امکانات لازم برای ارائه خدمت) و هم از بعد مهارتی باید سنجیده شوند. استانداردهای ارائه خدمت مانند کیفیت خدمت، محرمانگی اطلاعات، رعایت حقوق و مسئولیت‌های بیمار و ارائه‌دهنده از جمله مواردی است که باید به آنها توجه کرد.

همچنین در بخش دیگری از آن می‌خوانیم: «در حال حاضر ارائه خدمت به صورت پراکنده و بدون ساماندهی و ضوابط مشخص انجام می‌شود و سازوکار نظارتی هم برای پایش خدماتی که ارائه می‌شود وجود ندارد.»

جای خالی تعرفه‌گذاری

مرکز پژوهش‌های در گزارش خود بر اهمیت بحث تعرفه‌گذاری این بخش نیز تاکید کرده و گفته است با توجه به اینکه امکانات ارائه‌شده در سلامت از راه دور با نوع حضوری آن متفاوت است، این موارد باید در تعیین تعرفه مورد توجه قرار بگیرد اما در حال حاضر تعرفه مشخصی برای خدمات سلامت از راه دور مشخص نشده است.

چالش دیگری که از حیث مالی مهم است مربوط به نگرانی‌های سازمان‌های پرداخت‌کننده است، پس در این بخش نیز باید سازوکاری برای تایید یا عدم تایید ارائه خدمت از سوی ارائه‌دهنده توجه شود و روش‌هایی برای احراز ارتباط بین بیمار و ارائه‌دهنده در نظر گرفته شود.

گزارش به این نکته نیز اشاره کرده که در قانون بودجه ۱۴۰۱، مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان برای سلامت الکترونیکی مصوب شده است اما این مبلغ تخصیص نیافت. از همین رو در این گزارش تاکید شده است که طی سال‌های گذشته اعتبارات بسیار کمی برای سلامت الکترونیکی تخصیص یافته و بی‌انضباطی در پیش‌بینی، تامین و تخصیص منابع مالی مورد نیاز برای پروژه‌های مربوطه از موانع اجرای این طرح به شمار می‌آید.

مقاومت‌های فرهنگی

با وجود پیشرفت فناوری، هنوز سلامت از راه دور به پدیده‌ای فراگیر تبدیل نشده است زیرا بخش زیادی از مراجعه‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمت در این بخش به رویکردهای سنتی خو کرده‌اند. سواد پایین و عدم توانایی کافی در استفاده از این ابزارها مانع استفاده از آنها شده است. سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات سلامت نیز طبق روح حاکم بر ساختار و الگوهای سازمان تصمیم می‌گیرند از ابزارهای سلامت از راه دور استفاده کنند و اگر تحول الکترونیکی با فرهنگ سازمانی در تضاد باشد، تمایل آنها به استفاده نیز کاهش می‌یابد.

پیشنهاد پلتفرم جامع سلامت

در این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد کرده است برای به نتیجه رسیدن سلامت الکترونیکی در یک دوره زمانی کوتاه باید سازوکارهای شناسایی و ثبت اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در این حوزه ایجاد شود. همچنین شناسایی نرم‌افزارهای مجاز برای ورود به این عرصه، تعیین ضوابط ارائه خدمات سلامت از راه دور شامل کیفیت و امنیت سامانه‌ها، حقوق و مسئولیت‌های گیرندگان و ارائه‌دهندگان خدمت، نظارت بر کیفیت و تهیه و تصویب آیین‌نامه‌های مربوط به پردازش و توزیع سوابق پزشکی، اطلاع‌رسانی شفاف برای مردم در خصوص مزایای دریافت خدمات سلامت الکترونیکی از جمله مهم‌ترین راهکارهای کوتاه‌مدت در این حوزه است. همچنین روی تهیه و تصویب آیین‌نامه ذخیره، پردازش و توزیع «داده‌پیام‌»‌های مربوط به سوابق پزشکی بهداشتی تاکید کرده است.

طبق پیشنهاد مطرح شده برای یک دوره کوتاه مدت می‌توان روی خدمات مشاوره‌ای پزشکی و بهداشتی از راه دور برنامه‌ریزی کرد و طرح کشوری شناسایی و غربالگری و پیگیری افراد در قرنطینه خانگی را از طریق ابزارهای هوشمند پیش‌برد. البته تاکید شده است که باید بودجه‌های سنواتی مناسبی نیز برای پیش‌برد این طرح در نظر گرفته شود.

طبق پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس برای یک دوره بلندمدت یا میان‌مدت دولت باید بتواند پلتفرم ملی ارائه خدمات سلامت مجازی را طراحی کند و در اختیار همگان قرار دهد در این پلتفرم باید علاوه بر اینکه به امنیت آن توجه شده باشد امکان تجهیز به ماژول نسخه‌نویسی و سایر نیازمندی‌های پزشکی فراهم باشد و از سویی دسترسی تعریف شده‌ای برای اطلاعات روی آن در نظر گرفته شود.

از سویی تعیین تعرفه، پوشش بیمه و بازپرداخت آن در ازای خدمات سلامت از راه دور یکی دیگر از اقداماتی که می‌تواند موجب توسعه این طرح در یک دوره زمانی بلندمدت یا میان مدت شود.

شناسایی خدمات سلامتی که امکان ارائه از راه دور آنها وجود دارد و بازبینی فرایند این خدمات و اصلاح آیین‌نامه‌ها و ضوابط مربوط به ساخت مراکز بهداشتی و درمانی با تاکید برایجاد زیرساخت‌های سلامت از راه دور از دیگر موارد پیشنهاد شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس است.

همچنین برای دستیابی یا ارائه تمامی این خدمات بر توسعه زیرساخت‌ها از جمله فراگیری اینترنت و افزایش پهنای باند متناسب با خدمات سلامت از راه دور نیز توجه شده است.