بحران FTX و نقش بایننس: تبعات جنگ دو صرافی در بازار کریپتو

ماجرایی که حالا با صحبت‌های CZ، مدیرعامل بایننس و سم بنکمن فرید، مدیرعامل FTX، به یکی از اخبار مهم هفته تبدیل شده سه جنبه مهم دارد و حتی ریشه مشکلاتش از نگاه برخی تحلیلگران به فروپاشی صندوق 3AC در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲ بازمی‌گردد. آنچه گفتیم چکیده‌ای از تبعات ماجرایی است که شاید هنوز ابعاد واقعی آن را مشاهده نکرده‌ایم.

سه پایه اصلی این ماجرا صندوق معاملاتی به نام آلامدا ریسرچ (Alameda Reasearch)، صرافی FTX (البته بخش بین‌المللی آن که در باهاماس ثبت شده است) و بازوی بین‌المللی بایننس.

آلامدا ریسرچ، یکی از معامله‌گران بزرگ جهان کریپتو است و توسط سم بنکمن فرید، مدیرعامل فعلی FTX، بنیان‌گذاری شده است و به گفته تحلیلگران بیش از ۱۴ میلیارد دلار سرمایه را تحت مدیریت داشته است.

هنوز اطلاعات رسمی درمورد ریشه اصلی ماجرا مشخص نشده است اما تحلیلگران رابطه پنهان FTX و آلامدا ریسرچ را دلیل اصلی مشکلات حال حاضر این صرافی می‌دانند. همانطور که اطلاع دارید، FTX در چند روز اخیر با مشکلی در رابطه با پرداخت دارایی‌های مشتریان مواجه شده است و به نظر حجم عظیمی از دارایی‌های مردمی (بین ۶ تا ۱۰ میلیارد دلار) را به بازیگران خارجی وام داده و به همین دلیل قادر به بازپرداخت نیست.

لوکاس نوزی، تحلیلگر کوین‌متریکس،‌ با بررسی داده‌های آن‌چین، طی توییتی اطلاعاتی را درمورد رابطه پنهان این دو شرکت منتشر کرده است. براساس بررسی‌های نوزی، در روز ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲، یکی از بزرگترین تراکش‌های توکن FTT‌ (توکن ERC-20 متعلق به صرافی FTX) انجام گرفته است.

داده‌های آن‌چین نشان می‌دهد که در این روز بیش از 8.6 میلیارد دلار تراکنش FTT را شاهد هستیم که رکوردی در تاریخ این توکن مبتنی بر اتریوم محسوب می‌شود. این تراکنش عظیم مربوط به انتقال ۱۷۳ میلیون توکن FTT است که در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲ برای آلامدا ریسرچ ارسال شده‌اند و تمام توکن‌ها در عرضه اولیه FTT در سال ۲۰۱۹ از سوی این شرکت خریداری شده‌اند که حاکی از رابطه نزدیک آلامدا و FTX است.

آلامدا سپس ۱۷۳ میلیون توکنی که در زمان تراکنش ۴.۱۹ میلیارد دلار ارزش داشتند را به حساب یکی از کارکنان FTX بر می‌گرداند.

اما دلیل بازگرداندن این حجم از دارایی چیست؟ به عقیده نوزی، آلامدا ریسرچ در سه ماهه دوم ۲۰۲۲ و در پی سقوط 3AC ضربه سنگینی را متحمل شده و پس از آن نیز با تامین نقدینگی شرکت‌های در شرف ورشکستگی از جمله Voyager، مشکلات مالی جدی‌تری را متحمل می‌شود و FTX در این بین به نجات آلامدا می‌شتابد.

به گزارش رویترز به نقل از افراد مطلع، آلامدا ریسرچ حدود ۵۰۰ میلیون دلار وام در اختیار Voyager گذاشته است.

اگر نفوذ بنکمن فرید، به عنوان بنیان‌گذار آلامدا ریسرچ و مدیرعامل FTX، را نادیده بگیریم، دلیل پا پیش گذاشتن FTX را می‌توان سهم عظیم آلامدا از توکن FTT دانست. در صورت ورشکستگی آلامدا، نقد شدن حجم عظیم توکن‌های این شرکت مسلما ارزش FTT را نابود می‌کرد.

اما نقش بایننس در این ماجرا کجاست و نقش CZ در این ماجرا کجاست؟

جدال بایننس و FTX

صرافی بایننس به عنوان بزرگترین بازیگر کریپتو نقش مهمی در شکل‌گیری اکوسیستم رمزارزی دارد و FTX نیز از این قاعده مستثنی نیست. چانگ‌پنگ ژائو (CZ)، یکی از اولین سرمایه‌گذاران FTX محسوب می‌شود که ۲۰ درصد از سهام این شرکت را به ارزش ۱۰۰ میلیون دلار خریداری کرد.

چندی بعد به دلیل مشکلاتی که بین FTX و ژائو بوجود آمد، این صرافی تصمیم گرفت تا سهام ۲۰ درصدی CZ را بازخرید کند. FTX سهام CZ را به قیمت بیش از دو میلیارد دلار خریداری کرد و بخشی از این پول را به صورت نقد و بخش بیشتر آن را به صورت توکن FTT پرداخت کرد.

اما دو صرافی بار دیگر در نوامبر ۲۰۲۲ با هم نه به عنوان یک شریک بلکه به عنوان رقیبی شکاک روبرو شدند. پیش از این روبرویی، گزارشی از وبسایت کوین‌دسک در ۲ نوامبر آماری را منتشر کرد که نشان می‌داد حجم عظیمی از دارایی ۱۴.۶ میلیارد دلاری آلامدا را توکن FTT تشکیل می‌دهد. با این حال کارولین الیسون، مدیرعامل آلامدا، در توییتی گفت ترازنامه‌ای که در این گزارش به آن اشاره شده تنها بخش کوچکی از دارایی‌ها است و بیش از ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های این شرکت را شامل نمی‌شود.

به نظر می‌رسد که CZ نیز از گزارش‌ها و شایعات موجود در مورد آلامدا مطلع بود. او در توییتی اعلام کرد که قصد دارد بیش ۵۸۰ میلیون دلار توکن FTT خود را که از فروش سهام بدست آورده بود در بازار آزاد به فروش برساند (در زمان انتشار خبر این توکن ۲۳ دلار ارزش داشت).

در پی انتشار توییت CZ، ارزش این توکن به شدت سقوط کرد و آلامدا برای جلوگیری از ریزش بیشتر قیمت به ژائو پیشنهاد داد تا تمام FTTهای او را به قیمت ۲۲ دلار و خارج از بازار عمومی خریداری کند. CZ اما این پیشنهاد را نپذیرفت و توکن‌ها وارد بازار عمومی بایننس شدند.

درنتیجه تزریق بیش از ۵۸۰ میلیون دلار توکن به بازار، ارزش FTT طی چند روز بیش از ۹۰  درصد سقوط کرد (این توکن در حال حاضر با قیمت حدود ۳ دلار معامله می‌شود).

از آنجایی که بیشتر دارایی آلامدا به صورت FTT بود، در نتیجه این صندوق معاملاتی نیز ضربه بسیار سنگینی را متحمل شد و اما مشکل اصلی در صرافی FTX بود.

FTX و رابطه ممنوعه

در پی ریزش ارزش FTT و نگرانی فعالان از ارتباط FTX و آلامدا، بسیاری از کاربران دارایی‌ خود را از این صرافی خارج کردند به طوری که تنها در یک روز بیش از ۶ میلیارد دلار رمزارز از این صرافی خارج شد.

اما صرافی‌‌ها در حالت عادی نباید مشکلی با خروج سرمایه داشته باشند، زیرا تمام دارایی‌های کاربران در کیف‌پول‌های سرد و گرم صرافی دست نخورده است. اما در FTX شرایط اینچنین نبود. این صرافی برداشت دارایی‌ها را متوقف کرد و مشخص شد که توان پرداخت ندارد.

تحلیلگران بر این عقیده‌اند که FTX حجم زیادی از دارایی‌های کاربران را به عنوان وام در اختیار نهاد‌های خارجی (احتمالا صندوق معاملاتی آلامدا) قرار داده است و از آنجایی که توکن FTT ضمانت این وام‌ها است، ریزش ارزش آن باعث شد تا شکاف عظیمی در دارایی‌های این شرکت پدید آید.

برای مثال تصور کنید که یک میلیارد دلار وام (از دارایی کاربران) را با FTT ضمانت در اختیار صندوق قرار دهید و درنتیجه ریزش ۹۰ درصدی قیمت، ضمانتی که در اختیار دارید حالا کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار ارزش دارد و از آنجایی که وام گیرنده قادر به پرداخت نیست، شما هم قادر به بازپرداخت دارایی کاربران نیستید.

پیشنهاد خرید از سوی بایننس

در نتیجه مشکلات شدید مالی در FTX، بایننس پیشنهادی غیرالزام‌آور برای خرید صرافی FTX و درواقع تقبل بدهی‌های این شرکت ارائه کرد (صرافی FTX در دوران اوج خود حدود ۳۲ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده بود).

بازار واکنش مثبتی به این پیشنهاد نشان داد و بیت‌کوین از حدود ۱۵۴۰۰ دلار،‌ حرکتی رو به بالا را آغاز کرد.

اما غیرالزام‌آور بودن این پیشنهاد نشان می‌داد که بایننس می‌تواند در صورت عدم تمایل، پیشنهاد خود را پس بگیرد و همینطور هم شد. روز چهارشنبه، این شرکت اعلام کرد که پس از بررسی جزئیات مالی FTX، از خرید منصرف شده است.

گفتنی است بنکمن فرید می‌گوید تمام تمرکزش روی قرارداد بایننس نبوده و برای جذب سرمایه از روش‌های دیگر نیز تلاش می‌کند.

ترون در نقش ناجی

جاستین سان، بنیان‌گذار ترون، ۱۰ نوامبر در توییتی گفت برای رفع مشکل کمبود نقدینگی FTX  «به دنبال راه‌حلی است.»

او گفت: «تیم من برای جلوگیری از مشکلات بیشتر تلاش می‌کنند و ایمان دارم که شرایط قابل مدیریت است.»

در پی انتشار این توییت، معاملات ترون در صرافی FTX به شکل چشمگیری افزایش یافت و کاربران سعی داشتند تمام دارایی خود را به ترون تبدیل کرده و درنتیجه از راه نجاتی که جاستین سان پیشنهاد می‌کند بهره‌مند شوند. قیمت ترون در FTX در مقایسه با دیگر صرافی‌ها ۹۰۰ درصد افزایش یافت.

حساب توییتر FTX نیز دیروز در توییت گفت: «به توافقی با ترون دست یافته‌ایم تا به‌واسطه آن امکانات ویژه‌ای را در اختیار دارندگان TRX، BTT، JST، SUN و HT قرار دهیم تا دارایی‌های خود در FTX را به صورت ۱:۱ به کیف‌پول‌های خارجی منتقل کنند.»

با این حال ناظران معتقدند که این راه‌حل نمی‌تواند مشکل اصلی بازار را رفع کند و تنها مالکان این رمزارزها که کمتر از یک درصد تمام قربانیان هستند می‌توانند دارایی خود را نجات دهند.

آینده‌ای مبهم

در حال حاضر خبری از خریدار مطمئن که بتواند کمبود نقدینگی FTX را جبران کند به گوش نمی‌رسد و تبعات فروپاشی این صرافی می‌تواند به مشکلات جدی در آینده کریپتو منتهی شود.

با وجود اینکه بایننس به عنوان بزرگترین صرافی جهان، بیش از ۱۲۰ میلیون معامله‌گر را میزبانی می‌کند و اعتبار بازار خود را به خوبی حفظ کرده‌ است، اما صرافی FTX از اهمیت ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاران سازمان و شرکتی برخوردار است.

این صرافی که طبق آخرین آمار حدود ۱.۲ میلیون کاربر دارد، سال گذشته بیش از ۶۷ میلیارد دلار معاملات اسپات را میزبانی کرده و با توجه به حجم محدود کاربران می‌توان حدس زد که سرمایه‌گذاران بزرگ و سازمانی بخش مهمی از این کاربران را تشکیل می‌دهند.

فروپاشی این صرافی تبعات سهمگینی برای اعتبار رمزارز در بین شرکت‌ها، سازمان‌ها  و صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد. گفتنی است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگی از جمله سکویا و بلک راک، از سهام‌داران FTX محسوب می‌شوند.