بی‌‌تدبیری گذشته، مکافات آینده

ماه‌ها پیش از آنکه مسن‌ترین ژنرال کابینه روحانی مردم را بابت نخریدن خودروهای بی‌کیفیت داخلی متهم به خیانت کند، بازار مسکن درگیر رکود شدیدی شده بود. خانه‌های نوساز بدون مشتری مانده و فعالان مسکن نگران وضع خود بودند. کمی بعد از ورود مسکن به شرایط رکودی، بازار بورس نیز با ریزش‌های طولانی و سنگین مواجه شده بود و شاخص بورس هر روز پایین‌تر می‌آمد. این شرایط وقتی در بازارهای دیگر نیز مشاهده شد، کم‌کم همه را به این باور رساند که اقتصاد ایران سال‌ها پس از رکود طولانی دوران جنگ، دوباره دچار چنین عارضه‌ای شده؛ رکودی که این بار از سمت تقاضا به بازار تحمیل شده و یافتن چاره‌ای برای آن دشوار است. رکود اقتصادی به صورت کلی یعنی به وجود آمدن «اضافه تولید» در بازار. یعنی پر شدن بازار از کالاهایی که مشتری ندارند. نبود مشتری و فروش نرفتن کالاها طبعاً تولید را با کاهش یا حتی توقف روبه‌رو می‌کند و این به منزله تعطیلی کارخانه‌ها و بیکاری وسیع کارگران است که به نوبه خود فروش کالاها را باز هم دشوارتر می‌کند و بر عمق بحران می‌افزاید. بدهکاران توان پرداخت بدهی خود را در سر موعد از دست می‌دهند، بهای سهام شرکت‌ها در بازار تنزل می‌یابد و موسسات سرمایه‌داری یکی پس از دیگری ورشکست می‌شوند. پایین آمدن قابل توجه فعالیت‌ها در کل اقتصاد، وقتی حداقل برای دو دوره سه‌ماهه پی‌درپی رخ دهد، نشان از رکود دارد. اثرات رکود اقتصادی معمولاً به حدی است که در بخش‌های مختلف اقتصاد از قبیل رشد تولید ناخالص داخلی، اشتغال، درآمدهای واقعی، تولید صنعتی و قیمت‌های عمده و خرده‌فروشی مشاهده می‌شود. بسیاری از اقتصادهای بزرگ دنیا به دلایل مختلف اسیر رکود شده‌اند و این موضوع در میان اقتصاددانان پدیده ناشناخته‌ای نیست اما اقتصاد ایران به‌رغم همه فراز و نشیب‌هایی که در سال‌های گذشته داشته، همواره با رشد همراه بوده و پس از دوران جنگ...