حرکت در مسیر توسعه اقتصاد دیجیتالی یک مبارزه فرهنگی است

به گزارش پیوست، سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، در همایش شرکت‌های دانش‌بنیان، بازار سرمایه، دورنمای آینده با تاکید بر اینکه رشد و رونق شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه سرعت بیشتری پیدا خواهد کرد گفت: «باید سازوکاری شکل بگیرد که بخش خصوصی به جای سرمایه‌گذاری در بازار دلار و ارز، روی پژوهش‌ها و اکوسیستم دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کند.»

او با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پژوهش به کارآمدی و تولید محصول منجر می‌شود گفت: «اگر بخواهیم به محصول برسیم باید زمینه و بستری فراهم شود تا بخش خصوصی در پژوهش سرمایه‌گذاری کند و این امر تنها با وجود یک زیست‌بوم مساعد برای سرمایه‌گذاری ممکن خواهد بود.»

ستاری در ادامه به تغییر رویکرد دانشگاه‌ها نسبت‌ به سال‌های گذشته اشاره کرد و پارک‌های علم و فناوری را زیرساخت‌هایی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دانست. او توضیح داد: «اینکه مفاهیمی مانند مراکز رشد، مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌ها در دانشگاه‌ها پیاده‌سازی شده‌اند نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پژوهش است.»

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، با تاکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری برای تولید ارزش افزوده، ادامه داد: «این رویکرد که دارایی‌های فیزیکی را در نظر بگیریم تفکر نادرستی است که باید جای خود را به تفکر دانش‌بنیان بدهد.»

ستاری اضافه کرد:‌ «در حال حاضر ۱۰ تا ۱۱ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در پارک فناوری پردیس انجام شده و نسبت سرمایه‌گذاری دولتی به خصوصی در این عدد، یک به ۲۵ است.»

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، با اشاره به اینکه هفت هزار شرکت دانش‌بنیان فعال در کشور وجود دارد، گفت: «ارزش این شرکت‌ها در بورس، بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان است.»

او توضیح داد: «هرچند امروز در برابر شرکت‌های دانش‌بنیان با مقاومت بخش خصوصی سنتی و بخش دولتی مواجه هستیم، اما مقاومت در برابر شرکت‌های مبتنی بر فناوری غیرممکن است و ثابت کرده‌ایم که شرکت‌های دانش‌بنیان برنده هستند.»

جای خالی شرکت‌های فناوری‌محور در بورس

مجید عشقی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار تهران، در همایش شرکت‌های دانش‌بنیان بازار سرمایه دورنمای آینده گفت: «هنوز در کشور ما سهم عمده ارزش بازار مربوط به شرکت‌های دارایی‌محور است. کماکان ۳۰ شرکت برتر ما دارایی‌محور هستند که این اتفاق در همه جای دنیا برعکس است و جای شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری در لیست بازار سرمایه خالی است در حالی که ظرفیت‌هایی در بازار سرمایه برای پذیرش این شرکت‌ها وجود دارد.»

عشقی با اشاره به عرضه اولیه تپسی در بازار سرمایه تاکید کرد که این راه باید ادامه پیدا کند و همچنین مسیری پیش‌بینی شده است تا ورود این شرکت‌ها به بازار سرمایه هموارتر شود.

او در ادامه از تشکیل کارگروه مشترک برای توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه خبر داد و گفت: «با تصویب قانون جدید بازار سرمایه، مسیر حوزه دانش‌بنیان هموارتر خواهد شد و مسیری را پیش‌بینی کرده‌ایم که این اصلاحات سریع‌تر انجام شود. ۱۶ اصلاحاتی را که باید در خصوص فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه انجام شود در دستور کار قرار داده‌ایم.»

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار  ادامه داد: «۳۰ شرکت بزرگ بورسی در کشور، دارایی‌محور هستند و جای خالی شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری در صدر فهرست شرکت‌های بزرگ بورسی مشاهده می‌شود.»

او در این باره گفت: «لازم است مقررات جدیدی در رابطه با تامین مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان وضع شود تا ابزارهایی مانند انتشار اوراق برای شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های مبتنی بر فناوری هموار شود.»

عشقی با تاکید بر اینکه موضوع مهم، مساله عرضه اولیه شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری و ایجاد نقدشوندگی برای این شرکت‌ها بوده و این کار اجرا شده است افزود: «از سوی دیگر، باید انتشار اوراق در بازار را برای شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر فناوری هموار‌تر کنیم و سهم انتشار اوراق را در مقایسه با انتشار اوراقی که دولت انجام می‌دهد افزایش دهیم.»

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: «در حال حاضر، با حجم مشخصی از صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه مواجه هستیم. به دلیل ساختار خاص این صندوق‌ها، منابع خوبی جمع‌آوری شده که نشان‌دهنده بالا بودن پتانسیل این صندوق‌هاست، اما نحوه سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را درست تعریف نکرده‌ایم. یکی از مهم‌ترین موضوعات مد نظر برای این صندوق‌ها، مواجهه آنها با ریسک بوده که طرح جسورانه دارای ریسک است و امیدواریم با طراحی‌های لازم بتوانیم ریسک‌های این صندوق را مدیریت کنیم.»

او در ادامه تاکید کرد که جای فین‌تک‌ها در بازار سرمایه خالی است و باید در حوزه تغییر زیرساخت‌های بازار سرمایه از خدمات فین‌تک‌ها بیشتر استفاده شود.

قوانین باید به‌روز شود

مجتبی توانگر، رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتالی، نیز در ادامه عرضه اولیه این شرکت‌ها را یکی از راه‌های فروش بخشی از مالکیت این شرکت‌ها به مردم به شمار آورد و گفت: «طبق آمار حتی در یک اقتصاد توسعه‌یافته مثل آمریکا هم کمتر از یک درصد از شرکت‌ها عرضه عمومی می‌شوند. با استفاده از این فرایند، امکان حسابرسی و نظارت دقیق دولت بر شرکت‌های بورسی فراهم می‌شود.»

او ادامه داد: «قوانین موجود باید به‌روزرسانی شوند و یکی از چالش‌های پیش رو تعیین استانداردهایی برای تخمین ارزش دارایی‌های نامشهود بوده که ریسک‌هایی را متوجه سرمایه‌گذاران می‌کرد. توصیه می‌شود سایر شرکت‌های دانش‌بنیان مشتاق از تجربیات به‌‌وجودآمده در این زمینه استفاده کنند و امیدواریم با اصلاح قوانین موجود شاهد حضور یونیکورن‌ها در بازار سرمایه ایران باشیم.»

۷۰۰۰ شرکت دانش‌بنیان ثبت شده‌اند

محمود گودرزی، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، در این نشست با اشاره به اینکه نام‌گذاری سال جاری بیانگر تغییر نگاه در گروه حاکمیت است و با ابراز امیدواری بابت اینکه شاهد تغییرات اساسی در اقتصاد و شرکت‌های دانش‌بنیان باشیم گفت: «در سال جاری (۲۰۲۲) حدود ۴۶ درصد از GDP کل کشورهای دنیا در حوزه اقتصاد دیجیتالی است که این عدد در چهار سال گذشته حدود ۱۶ درصد بوده است؛ این موضوع نشان از تغییر شگرف در اقتصاد کشورها دارد.»

به گفته او، بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده در سال ۲۰۲۳ شاهد سهم ۵۳ درصدی از اقتصاد دیجیتالی در تولید ناخالص جهانی خواهیم بود که این امر موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان به‌ ویژه حوزه اقتصاد دیجیتالی را بسیار مهم کرده است.

گودرزی در ادامه گفت: «تاکنون هفت هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور به ثبت رسیده که ۶۵ درصد از آنها به درآمدهای عملیاتی رسیده‌اند.»

بازگشت سرمایه در حوزه ICT سریع‌تر است

در ادامه این همایش مدیران استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های بزرگ ایرانی مانند اسنپ، دیجی‌کالا و هلدینگ هزاردستان، ایرانسل و آسیاتک به انتقال تجربه خود پرداختند.

صمدی، معاون دیجیتال ایرانسل، در ادامه این رویداد آمار و اطلاعاتی از این مجموعه ارائه کرد.

او در ادامه گفت: «سهم اقتصاد دیجیتالی در کشورهایی مانند آمریکا ۲۱ درصد و در چین ۳۰ درصد و متوسط جهانی نیز ۱۵.۵ درصد است اما این عدد در ایران ۶.۵ است و همین موضوع نشان می‌دهد که ما از متوسط جهانی چقدر فاصله داریم و می‌توانیم در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم.»

صمدی افزود: «ایرانسل نیز با درک این موضوع، تمایل دارد هرچه بیشتر در حوزه اقتصاد دیجیتالی وارد شود و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری انجام دهد. آمارها نشان می‌دهد هر ۲۰ درصد رشد در سرمایه‌گذاری حوزه فناوری اطلاعات منجر به یک درصد رشد تولید ناخالص ملی می‌شود و بازگشت سرمایه در حوزه فناوری اطلاعات ۶.۷ برابر سایر حوزه‌هاست و اقتصاد دیجیتالی ۲.۵ برابر سریع‌تر از سایر حوزه‌ها رشد می‌کند.»

بستر رشد تجارت الکترونیکی مهیاست

حمید محمدی، مدیرعامل دیجی‌کالا، نیز در ادامه این همایش با اشاره به روند ورود شرکت‌های تکنولوژی‌محور به لیست ۱۰ شرکت باارزش دنیا در سال‌های اخیر گفت: «اواخر قرن بیستم آغاز ظهور شرکت‌های تکنولوژی‌محور بود تا جایی که در سال‌های اخیر هشت شرکت در لیست ۱۰ شرکت باارزش دنیا تکنولوژی‌محور هستند.»

او ادامه داد: «ما در تمام مثال‌ها شاهد یک تغییر پارادایم در خلق ارزش هستیم و می‌بینیم که این شرکت‌ها دیگر با دارایی‌ها، سایز کارخانه‌ها و… ارزش خلق نمی‌کنند.»

محمدی گفت: «در ۱۹۷۵ پنج شرکت باارزش دنیا ۱۷ درصد از دارایی‌هایشان نامشهود بود اما در سال ۲۰۲۰ پنج شرکت باارزش دنیا بیشتر از ۹۰ درصد دارایی‌هایشان نامشهود است که گواهی بر تغییر این پارادایم است.»

مدیرعامل دیجی‌کالا ادامه داد: «اگر آمازون به عنوان نمونه‌ای از صنعت تجارت الکترونیکی یا خرده‌فروشی آنلاین در مقایسه با والمارت به عنوان غول خرده‌فروشی آفلاین را در نظر بگیریم، والمارت تا قبل از سال ۲۰۱۴ بیشتر از دو سه برابر آمازون ارزش داشت اما حالا آمازون سه چهار برابر والمارت دارای ارزش است.»

او با تاکید بر اینکه بستر رشد تجارت الکترونیکی در ایران مهیاست اما سرعت رشد کم است گفت:‌ «حجم سرمایه‌گذاری پایین، بزرگ‌ترین علت این مساله است. در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حجم سرمایه‌گذاری در تجارت الکترونیکی در ۱۵ سال اخیر در کشور ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.»

روزانه یک میلیون سفر در تهران انجام می‌شود

محمد خلج، مدیرعامل اسنپ، نیز در ادامه این رویداد گفت:‌ «۲۲ سرویس در گروه اسنپ ارائه می‌شود و این مجموعه بزرگ‌ترین سوپراپلیکیشن در خاورمیانه است و به طور ویژه در زمینه حمل‌ونقل خودرو و تاکسی سومین کشور به لحاظ تعداد سفر در دنیاست.»

او ادامه داد: «اولین شرکت در این حوزه شرکت دی‌دی در چین است که ۳۰ میلیون سفر در روز انجام می‌دهد. رتبه دوم در اختیار اوبر است که ۶۶ کشور فعالیت دارد و روزانه ۳.۵ میلیون سفر دارد. در رتبه سوم نیز اسنپ با روزانه سه میلیون سفر قرار دارد.»

خلج افزود: «سهم حمل‌ونقل هوشمند از کل حمل‌ونقل در ایران حدود پنج درصد است. نزدیک ۵۰ درصد حمل‌ونقل بر بستر عمومی است و ۴۵ درصد شخصی است و نکته مهم اینجاست که هنوز بازار بکری در این حوزه وجود دارد.»

به گفته خلج، اسنپ در ۲۶۰ شهر ایران فعال است و به طور مشخص در شهر تهران روزانه یک میلیون سفر انجام می‌شود که نسبت به جمعیت این شهر، در دنیا اول است.