پیش‌بینی‌هایی که اشتباه از آب درآمدند: آموزش آنلاین شکست خورد، فشار بر صنعت بازی افزایش یافت

پایان صنعت ادتک (edTech)

نیازی به تعریف نیست که ادتک در آغاز ۲۰۲۱ یکی از داغ‌ترین بخش‌های تکنولوژی بود. کی-فولی، فعال حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه در پکن، فوریه ۲۰۲۱ اعلام کرد بیشتر سرمایه‌گذاری‌های خود را به دو بخش اختصاص داده است: آموزش و مراقبت‌های درمانی. پس از اولین سالی که پاندمی یادگیری از راه دور را بر جهان تحمیل کرد، استارت‌آپ‌های چینی آماده پیشتازی بودند. بایت‌دنس (ByteDance) سرمایه‌گذاری روی بخش ادتک را آغاز کرد و در اکتبر ۲۰۲۰ اولین بازوی ادتک خود به نام دالی (Dali) را راه‌ انداخت. تنسنت، علی‌بابا، بیدو از دیگر غول‌های تکنولوژی چین هم سرمایه‌ خود را به استارت‌آپ‌های آموزشی روانه و بزرگ‌ترین تبلیغ‌کنندگان چین را ایجاد کردند. همه چیز خوب بود.

اما یک سند سیاسی برای از بین رفتن تمام امید و آرزوها کافی بود. دولت چین در ۲۴ جولای ۲۰۲۱ سند «نظارت در مورد افزایش بار تکالیف و آموزش پس از مدرسه برای دانش‌آموزان در آموزش اجباری» را منتشر کرد و بر این اساس تمام آموزش‌های آکادمیکی که شرکت‌های خصوصی از جمله آموزش‌های آنلاین خصوصی یا ادتک ارائه می‌کردند ممنوع شد. طی شش ماه پس از این اتفاق، استارت‌آپ‌های ادتک و غول‌های آموزش بسیاری از نیرو‌های خود را اخراج کردند و در برخی موارد حقوق و مزایا را تا ۸۰ درصد کاهش دادند. به این ترتیب از صعود ادتک به نوک قله تا سقوطش تنها یک سال طول کشید و امنیت شغلی هزاران فعال آموزش آنلاین در چین و حتی ایالات متحده به خطر افتاد.

از بزرگ‌ترین عرضه اولیه‌های خارجی تا تلی از خاکستر

با اینکه عرضه اولیه گروه فناوری ای‌ان‌تی (Ant) در آخرین لحظه در نوامبر ۲۰۲۰ متوقف شد، باز هم عرضه سهام در خارج کشور از اهداف نهایی استارت‌آپ‌های نوپای چینی محسوب می‌شد. برخی حتی برای اولین شدن در یک بخش خاص مثل خرید خواربار با هم رقابت می‌کردند. زمزمه دیرین عرضه اولیه سهام دی‌دی (DiDi)، غول تاکسی آنلاین چین، در آمریکا قرار بود جان تازه‌ای در رگ‌های عرضه اولیه شرکت‌های چینی باشد.

اما همه از پایان نافرجام این ماجرا خبر داریم. دی‌دی با اصرار بر عرضه اولیه با وجود مخالفت رگولاتوری‌ها، پکن را به غیرفعال کردن اپلیکیشن‌های خود وا داشت و دولت با بررسی امنیت سایبری برای توقف عرضه فشار آورد.

اما آشوب گریبان بقیه را هم گرفت و خیلی زود قوانین و مقررات جدیدی وضع شد که عرضه سهام شرکت‌های تکنولوژی در تمام صرافی‌های خارجی را محدود می‌کرد. حتی شرکت VIE که ساختار شرکت قابل اعتماد و آزموده‌ای داشت و امکان عرضه سهام در خارج کشور را فراهم می‌کرد هم به خطر افتاد. علاوه بر دی‌دی، شرکت‌های تکنولوژی دیگری مثل شیمالایا (Ximalaya) هم برنامه عرضه سهام در آمریکا را متوقف کرده و در عوض به بورس هنگ‌کنگ روی آوردند.

نبرد غول‌هایی که هیچ‌وقت محقق نشد

افراد زیادی به بخش جامعه خواربار فروشی چین امیدوار بودند. پس از یک سال رشد بی‌سابقه این بخش در نتیجه پاندمی و قرنطینه، استارت‌آپ‌های زیادی پدیدار شده و بسیاری از غول‌های تکنولوژی به این حوزه  وارد شدند و یک جدال بزرگ اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسید. شرکت مشاوره مک‌کینزی (McKinsey) در پیش‌بینی خود برای سال ۲۰۲۱ چین خرید خواربار را «صحنه جدید رویارویی غول‌های اینترنتی چین» خواند. در هر دو سوی اقیانوس احتمال چنین نبردی داده می‌شد: یکی از روزنامه‌های چینی نوشت این صنعت «در شرف یک جنگ عظیم است»، جنگی که سلاحش سرمایه‌گذاری بی‌پایان صندوق‌های جسورانه، تخفیف و پیشنهادهای یک‌سنتی (حالتی که در ازای خرید یک مقدار مشخص، یک خرید به قیمت یک سنت هدیه می‌گیرید) است.

فارغ از اینکه چنین اتفاقی رخ نداد، بررسی‌های ضد انحصار باعث شد تا شرکت‌های تکنولوژی از ارائه یارانه برای افزایش سهم خود از بازار خودداری کنند. وقتی ورود به بازار بار دیگر عملی و امن شد، علاقه عموم کاهش یافت. گزارش‌ها حاکی از آن است که حتی بازیگران اصلی هم مجبور به تعدیل نیرو، ورشکستگی یا لغو برنامه‌های توسعه شدند. گویا در پایان هیچ‌کس در این «صحنه عظیم» پیروز نشد.

شدید‌ترین محدودیت‌ها در حوزه صنعت بازی‌سازی

دولت چین به رابطه دوستانه با صنعت بازی‌های ویدئویی شناخته می‌شد اما رویکرد جدیدش نسبت به ورزش‌های الکترونیکی نظر بسیاری را تغییر داد. با این همه هیچ‌کس انتظار محدودیتی به این حد جدی مثل «سه ساعت بازی هفتگی» برای کودکان را نداشت.

جینگتانگ ژو، مدیر انتشار یک شرکت بازی‌سازی در شانگهای، به یاد می‌آورد: «در اواسط ۲۰۲۰، مقامات اصرار داشتند که تمام بازی‌های بازار باید کیت توسعه نرم‌افزاری (SDK) ضداعتیاد را اجرایی کنند و خواسته شد تا بازی‌های فاقد این ابزار از فروشگاه‌های اصلی اپلیکیشن حذف شوند. اما فشار بیشتر در ۲۰۲۱ غیرمنتظره بود.»

اما موضوع غیرمنتظره دیگر، بازخورد مثبت والدین سراسر جهان نسبت به این محدودیت‌ها بود. روی ما، سرمایه‌گذار تکنولوژی و تحلیلگر بخش چین وب‌سایت تک باز (Tech Buzz)، می‌گوید: «من بیشتر از همه چیز از حمایت عمومی برای محدودیت‌های بازی کودکان در خارج از چین تعجب کردم. انتظار جنجال بیشتری داشتم اما تقریباً در هر مکالمه‌ای می‌گفتند کاش در کشور من هم [این قانون] وجود داشت.»

فشار آمازون بر فروشنده‌های چینی

آمازون پس از سال‌ها میزبانی برای فروشندگان شخص ثالث چینی در ۲۰۲۱ به آنها پشت کرد. فروشندگان شخص ثالث چینی در ابتدای ۲۰۲۱ با قدرت مشغول فعالیت بودند و در ژانویه ۷۵ درصد از فروشندگان جدید آمازون را تشکیل می‌دادند. غول‌های کوچکی در تجارت برون‌مرزی پدیدار شدند و تحلیلگران سالی پربار را برای این بخش پیش‌بینی می‌کردند.

به یکباره در مه ۲۰۲۱، آمازون فعالیت برند مپو (Mpow)، آوکی (Aukey) و چندین برند دیگری را که میلیارد‌ها دلار فروش داشتند معلق کرد. آمازون در سپتامبر ۲۰۲۱ اعلام کرد که ۶۰۰ شرکت و سه هزار برند چینی را به دلیل سوءاستفاده از قابلیت بررسی محصول این وب‌سایت از آمازون حذف کرده است. با این حال آمار فروشندگان چینی گویای عدد بزرگ‌تری است و به گفته آنها بیش از ۵۰ هزار برند تحت تاثیر این اقدام قرار گرفته‌اند. اما صرف‌ نظر از رقم اصلی، این اتفاق موجی از وحشت در صنعت تجارت الکترونیکی برون‌مرزی چین به پا کرد.

در پسامد تغییر اوضاع، برخی فروشندگان چینی برند خود را به آمازون فروخته و دیگران هم در راستای کاهش وابستگی به آمازون به ساخت وب‌سایت‌های مستقل مشغول شدند.

پایان «۹۹۶»

هرچند برنامه کاری «۹۹۶» (کار از ساعت ۹ صبح تا ۹ شب در شش روز هفته) نقض روشن قانون است اما به قدری در بازار کار چین ریشه دوانده که حتی فکر تغییر شرایط هم دیگر به ذهن کارکنان خطور نمی‌کرد. به همین خاطر حتی پس از رأی دادگاه عالی چین مبنی بر «نقض جدی» قوانین کار با این سیستم کاری که پس از چندین مرگ ناشی از کار بیش از حد صادر شد، بسیاری تغییر شرایط را دور از واقعیت می‌دانستند.

پروتکل در جولای ۲۰۲۱، آغاز یک پایان را برای «عصر کار بیش از اندازه غول‌های تکنولوژی» پیش‌بینی کرد. از آن زمان به بعد، شرکت‌های تکنولوژی مثل بایت‌دنس، تنسنت و کوایشو (Kuaishou) همگی پایان برنامه‌های سنگین ۹۹۶ را اعلام کردند. پایان ۹۹۶ نشانه دیگری از پایان رشد سریع و کنترل‌نشده شرکت‌های تکنولوژی چین بود. این شرکت‌های عظیم حالا باید بیشتر از محصول یا رشد خود به فکر مزایای کارکنان باشند و شرکت‌هایی را که به روند ۹۹۶ ادامه می‌دهند کارکنان‌شان رسوا می‌کنند.

منبع: Protocol