جای خالی سرمایه‌گذاری‌های خرد روی استارت‌آپ‌ها احساس می‌شود

تنوع در سبد استارت‌آپی شرکت‌های سرمایه‌گذاری علاوه بر کاهش و تقسیم ریسک در بین زیرمجموعه‌های آنها، خلاقیت و جذابیت خاصی ایجاد می‌کند؛ از طرفی شانس موفقیت را افزایش داده و می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاری‌های خرد و کوچک داخلی هموار سازد.

چند سالی است که اکوسیستم استارت‌‌آپی در ایران شکل گرفته و حتی در بعضی حوزه‌های کاری به بلوغ نسبتا خوبی رسیده است. شاید کمتر کسی را بتوان پیدا کرد که از فروشگاه‌های آنلاین، حمل‌ونقل اینترنتی، سفارش آنلاین غذا یا پلتفرم‌های ارائه خدمات‌ استفاده نکرده یا آنها را نشناسد. این استارت‌‌آپ‌ها را به اصطلاح موج اول زیست‌بوم نوآوری می‌نامند.

موج دوم زیست‌بوم نوآوری به استارت‌آپ‌هایی تعلق دارد که با تمرکز بر یک حوزه از تکنولوژی همچون هوش مصنوعی، بلاکچین، اینترنت اشیا و دیتا به کار خود ادامه می‌دهند. این جنس از استارت‌‌آپ‌ها را می‌توان خلق‌کننده تکنولوژی نام برد؛ کسب‌وکار آنها بیشتر از جنس بازار شرکتی یا B2B بوده و غالبا با شرکت‌های بزرگتر کار کرده یا جزئی از از پرتفولیو آنها هستند.

تمرکز بر یک حوزه و فعالیت در آن، همواره یک ریسک پنهان را در پشت‌سر پرتفولیو شرکت سرمایه‌گذاری یا شتابدهنده یا مراکز نوآوری به‌همراه خواهد داشت. ریسکی که اگر مدیریت و شناسایی نشود، توانایی تبدیل شدن به بحران را دارد.

مدیریت درست و هوشمند سرمایه‌های خرد و کوچک یکی از راهکارهایی است که می‌تواند در استفاده بهینه از یک ایده و تفکر مثبت چاره‌ساز باشد. با این برنامه پول‌های کوچک در کنار هم جمع شده، نقدینگی بزرگی شکل گرفته و امکان سرمایه‌گذاری در استارت‌‌آپ‌ها فراهم می‌شود. در شرایط امروز اکوسیستم استارتاپی کشور، جمع‌آوری سرمایه‌های خرد یک ارزش افزوده و خلق ارزش برای جامعه سرمایه‌گذاری خواهد بود.

این خلق ارزش در کنار خود خلق ثروت را خواهد داشت. در کنار خود کارآفرینی خواهد آورد و جذب نیروی انسانی و نیروهای با استعداد جوان را هم به همراه خواهد داشت و به همین ترتیب به صورت زنجیره به یکدیگر وصل می‌شوند. چون در نهایت در آنها سودآوری و داستان‌های موفق هم به وجود خواهد آمد.

رسیدن به یک داستان موفقیت

رسیدن به موفقیت از نظر هر فردی یک دیدگاه دارد. شاید برای یک نیروی کار، استخدام در یک شرکت بزرگ موفقیت به‌حساب آید، برای یک کارآفرین و صاحب ایده، رشد کسب‌وکار و جذب سرمایه را بتوان موفقیت دانست یا برای یک شرکت سرمایه‌گذاری و شتابدهنده، عدم شکست استارتاپ‌ها موفقیت شناخته شود.

موضوعی که در تمام این‌ها مهم است؛ تداوم و پیگیری همیشگی است. مثلا در یک شتابدهنده یا استارتاپ استودیو پویا بودن خط تولید استارت‌‌آپ‌ها اهمیت دارد؛ اما بقا، رشد و توسعه استارتاپ‌های مجموعه را می‌توان به‌عنوان یک داستان موفقیت در نظر گرفت.

اولین بودن در بازار و زیست‌بوم نوآوری نیز می‌تواند یک داستان موفقیت باشد. اتفاقی که به‌واسطه ماهیت استارت‌‌آپ استودیوها، از دل آنها شکل می‌گیرد. در این مراکز ایده‌ها و تکنولوژی‌ها بررسی شده، استارت‌آپ تولید شده و در فرآیند سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند. مدل چابک یک استارتاپ استودیو اولین مدل از یک ایده را به مرحله اجرایی رسانده است.

بستری برای سرمایه‌گذاران خرد و کوچک

کشور ایران دارای یک بازار رو به رشد است که تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی نقش مهمی در مسیر حرکتی آن دارد. البته شرایط برای تغییر وجود دارد که در مدل‌های چابک به نسبت و فراخور منطقه، مدل‌ها بهینه شده و پیشرفت خواهند کرد. اگر بخواهیم دقیق‌تر توضیح دهیم، یعنی در کنار توسعه اکوسیستم استارتاپی، نیاز است تا یک محیطی فراهم شود تا کسانی که می‌خواهند به صورت خرد روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند نیز این فرصت را داشته باشند.

شاید ایجاد یک سازوکار مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های خرد نیازی باشد که کمتر کسی به آن توجه کرده است. در این شرایط حتی سرمایه‌گذاران بزرگ و کلان نیز می‌توانند سرمایه خود را خرد کرده و همچون سبدهای سرمایه‌گذاری کارگزاران بورسی، به صورت کوچک و خرد روی استارتاپ‌ها نیز سرمایه‌گذاری انجام دهند.

ورود به بورس و تامین سرمایه از این طریق شاید بهترین تصمیم باشد؛ اما کمتر استارت‌‌آپی شانس و شرایط ورود به بازار سرمایه را دارد و دست استارت‌‌آپ‌های نوپا و کوچک از این سهم خالی خواهد ماند. از طرفی ایرانیان دید سرمایه‌گذاری متفاوت‌تری نسبت به جوامع دیگر مثل اروپا دارند و در بازارهایی مانند بورس، ارز دیجیتال، خودرو و مسکن سرمایه‌گذاری‌های کوچک و بزرگ انجام می‌دهند.

با همین استنباط می‌توان گفت شاید ایجاد محلی برای دادوستد سهام خرد استارت‌‌آپ‌ها نیز مورد استقبال افراد قرار گیرد. در این شرایط سهام‌داران می‌توانند سهام خود را بفروشند و افرادی هم که تمایل دارند روی استارتاپ سرمایه‌گذاری کنند، نیز از آن استفاده خواهند کرد. البته در چند سال اخیر پلتفرم‌های این شکلی راه‌اندازی شده‌اند؛ اما همچنان جای کار برای رشد و شناخته‌تر شدن‌ آنها وجود دارد.

در پایان باید این نکته را یادآور شد که با وجود اینکه اکوسیستم استارت‌آپی ایران رشد خوبی داشته و تا حدی به بلوغ رسیده است؛اما کماکان فرصت‌ها و توانمندی‌های پنهانی دارد که نیازمند شناسایی درست و هوشمندانه است. از طرفی موضوع ناراحت کننده در سال‌های اخیر، عدم تزریق پول کافی به استارت‌‌آپ‌هاست که مشکلات زیادی ایجاد کرده و حتی شاهد مهاجرت نیروهای متخصص و جوان و نبودن یا کم بودن نیروهایی است که استارت‌‌آپ‌ها به آنها نیاز دارند و این خیلی دردناک است. اگر بتوان این دو چالش را حل کرد می‌توان آینده روشنی برای اکوسیستم استارت‌آپی کشور متصور بود.