شهرت فیس‌بوک در خاورمیانه با بحران روبه‌رو است

به گزارش پیوست به نقل از NBC، این تغییر رویکرد از آنجایی منشا می‌گیرد که بسیاری از فعالان طرفدار فلسطین و آزادی بیان معتقدند این شرکت شبکه اجتماعی به شکل تبعیض آمیزی در دوران جنگ اسرائیل با حماس، صدای فلسطینیان را در اپلیکیشن‌های خود یعنی فیس‌بوک، اینستاگرام و واتس‌اپ، خفه می‌کند. اقداماتی که معترضان به آن اشاره دارند عبارت است از حذف صد‌ها پست که بیرون کردن فلسطینیان از محله شیخ جراح اورشلیم را محکوم می‌کرد، معلق کردن حساب‌های فعالان طرفدار فلسطین و ممنوعیت موقت یک سری هشتگ‌های مربوط به یکی از مساجد مقدس اسلام. فیس‌بوک می‌گوید این مشکلات در نتیجه نقص فنی پدید آمد.

براساس مستندات یکی از کارکنان فیس‌بوک در دبی که به دست اخبار NBC رسیده است، اینستاگرام بیشتر از همه درنتیجه این بحران شهرت تحت تاثیر قرار گرفته و نرخ تایید کاربران به پایین‌ترین حد خود در تاریخ نزدیک شده است.

این شرکت شبکه اجتماعی دائما در فیس‌بوک و اینستاگرام نظرسنجی‌هایی انجام می‌دهد و از کاربران می‌پرسد که به نظر آنها این شرکت چقدر به آنها اهمیت می‌دهد. فیس‌بوک نتایج این نظرسنجی‌ها را به معیار «اهمیت درمورد کاربران» تبدیل می‌کند که شاخصی برای نشان دادن شهرت اپلیکیشن‌ها است. طبق تحقیقات انجام گرفته، از زمان آغاز تنش میان اسرائیل و حماس، این شاخص در بین کاربران خاورمیانه‌ای و شمال آفریقا به پایین‌ترین حد تاریخ خود رسیده و در یک هفته حدود ۵ درصد کاهش یافته است. در این مستندات آمده که «بزرگترین تغییر مربوط به قطر، اردن، فلسطین و عربستان سعودی است.»

اینستاگرام امتیاز دیگری به نام «خوب برای جهان» (Good for World) هم دارد که بررسی می‌کند آیا این اپلیکیشن برای جهان خوب است یا خیر. این امتیاز هم در این منطقه به پایین‌ترین سطح خود کاهش یافته و در طول یک هفته 5 درصد پایین آمده است.

همچنین شاخص «اهمیت به کاربران» فیس‌بوک نیز هر چند کمتر از شاخص‌های قبلی اما در مجموع در خاورمیانه سقوط کرده است و بیشترین کاهش را در مصر، عراق، موراکو و اردن شاهد بودیم.

کاهش نرخ تایید از کمپینی به رهبری فعالان طرفدار فلسطین و آزادی منشا می گیرد. افراد این کمپین مردم را به بازخورد یک ستاره در فروشگاه اپلیکیشن گوگل و اپل برای فیس‌بوک ترغیب می‌کنند. در نتیجه این کمپین میانگین امتیاز فیس‌بوک از بالای 4 ستاره، روز چهارشنبه به 2.2 در فروشگاه اپل و 2.3 در گوگل پلی رسید. براساس پست‌های داخلی این شرکت به دست اخبار NBC رسیده ، این مسئله در اولویت‌ بندی‌های فیس‌بوک «شدت یک» را دارد که پس از «شدت صفر» بیشترین اولویت را برای فیس‌بوک دارد و شدت صفر مربوط به زمانی است که وبسایت فیسبوک از کار افتاده باشد.

یکی از مهندسان ارشد نرم‌افزاری فیس‌بوک در پستی داخلی گفت:‌ « کاربران حس می‌کنند سانسور می‌شوند، انتشارشان محدود شده و در نهایت صدایشان خفه شده‌اند. درنتیجه کاربران ما با ارائه بازخورد یک ستاره دست به اعتراض زده‌اند.»

مستندات داخلی این شرکت، مسئله شهرت را با کاهش فروش تبلیغات در خاورمیانه مرتبط می‌دانند. براساس مستندات درز کرده، فروش تبلیغات فیس‌بوک در امارات متحده عربی، مصر، مراکش، عربستان سعودی، کویت، قطر و عراق در ۱۰ روز گذشته۱۲ درصد کاهش یافته است.

فیس‌بوک همچنین در بیانیه‌ای در این باره با اشاره با بازده سرمایه‌گذاری اعلام کرد: «علاوه بر رویکرد منفی خاورمیانه و آفریقای شمالی، این رکود را می‌توان به محیط اشباع شده‌ای مربوط دانست که برند‌ها تبلیغات در آن را بیهوده می‌دانند یا بازده سرمایه کافی را در هنگام سرمایه‌گذاری دریافت نمی‌کنند.»

براساس پستی که در بخش پیام‌های داخلی فیس‌بوک توسط تیم خطر و پاسخ این شرکت منتشر شد،‌ با وجود اینکه بسیار معتقدند صدای فلسطینیان به شکل تبعیض آمیزی خفه شده است، فیس‌بوک هیچگونه «مشکل سیستماتیک مداومی» را درمورد ابزار‌های حذف محتوای خودکار یا ناظران انسانی شناسایی نکرده است.

اندی استون، سخنگوی فیس‌بوک، در مصاحبه‌ای اذعان کرد که «چندین مشکل» روی امکان اشتراک گذاری محتوا در اپلیکیشن‌های این شرکت تاثیر گذاشته است. «با اینکه ما این مشکلات را حل کردیم اما اصلا نباید چنین اتفاقی بیافتد و ما شرمسار تمامی کسانی هستیم که حس کردند نمی‌توانند توجه مخاطبان را به رخداد های مهم جلب کنند، یا حس کردند که صدایشان خفه شده است. چنین اتفاقی به هیچ وجه عمدی نبود و ما نمی‌خواهیم یک جامعه یا دیدگاه خاص را سرکوب کنیم.»

استون از اظهار نظر درمورد محتوای درز کرده از این شرکت که نشان می‌دهد شهرت و فروش فیس‌بوک در خاورمیانه آسیب دیده خودداری کرد اما آنرا رد نکرد.

پتانسیل رشد

بازار مالی تبلیغات در خاورمیانه با توجه به درآمد 84 میلیارد دلاری فیس‌بوک در سال 2020، بازار کوچکی محسوب می‌شود. براساس تحقیقاتی که شرکت تبلیغات دیجیتال فیوچرتک (Futuretech) در دبی انجام داده است، این شبکه اجتماعی بین 800 میلیون تا یک  میلیارد دلار درآمد تبلیغاتی از این منطقه دارد. اما به گفته متخصصان، این منطقه به دلیل توقف رشد کاربران در بازار‌های بزرگی مثل آمریکا و اروپا یکی از مناطق مهم برای توسعه بازار فیس‌بوک محسوب می‌شود.

بوی بالوگان، مدیرعامل فیوچرتک، می‌گوید: «شاید بازار کوچتری باشد. اما فیس‌بوک هنوز در این منطقه در حال رشد سریع است. پس از لحاظ استراتژیک اهمیت دارد. همچنین آنها باید خودشان را دربرابر شرکت‌هایی مثل تیک‌تاک که در این منطقه شروع به کار کرده و خیلی سریع در حال رشد هستند محافظت کنند.»

در همین مستندات درز کرده اشاره شده که تعداد کاربران اسرائیلی که محتوای مشکل‌دار را در اینستاگرام گزارش می‌دهند افزایش یافته و اسرائیل به اولین کشور از لحاظ گزارش محتوای مربوط به سازمان‌ها و افراد خطرناک تبدیل شده است. این دسته تبلیغات تروریستی را برای دوره آوریل تا می پوشش می‌دهد.

همچنین گزارش‌های کاربران اسرائیلی درمورد محتوایی که قوانین فیس‌بوک در زمینه نفرت‌پراکنی و دعوت به خشونت را نقض می‌کند نیز افزایش یافته است. از 8 تا 18 می، کاربران اسرائیلی 494 هزار و 463 مورد نفرت پرکنی را گزارش کردند در حالی که کاربران فلسطینی 58 هزار و 618 مورد را گزارش کرده‌اند.

اشرف زیتون، که به عنوان مسئول سیاست فیس‌بوک در خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 2014 تا 2017 فعالیت کرده است، می‌گوید: «اسرائیل این سیستم را درک کرده می‌داند که چطور فیس‌بوک را برای پایین کشیدن محتوا تحت فشار بگذارد. فلسطینیان این ظرفیت، تجربه و منابع را برای گزارش نفرت پراکنی شهروندان اسرائیل به زبان عبری را ندارند.»

آمریکا، اسرائیل و اتحادیه اروپا حماس را یک سازمان تروریستی می‌دانند. اما گروه‌های شهروندی طرفدار فلسطین از جمله اجتماع 7amleh و Acess Now و برخی کارکنان فیس‌بوک نگران هستند محتوایی که حتی مقررات این پلتفرم را نقض نمی‌کند نیز به عنوان تبلیغ تروریست و نفرت پراکنی پایین کشیده شود. آنها باور دارند که اسرائیل موجی از گزارش نقض قوانین را در فیس‌بوک ایجاد کرده که به صورت تبعیض آمیزی صدای فلسطینیان را خاموش می‌کند.

مونا شتایا از 7amleh، که یک نهاد خیره متمرکز بر حقوق دیجیتال فلسطینیان است، می‌گوید: «دولت اسرائیل میلیون‌ها دلار روی ابزار‌های دیجیتال و کارزار‌هایی هزینه کرده که محتوای شبکه اجتماعی را هدف می‌گیرند، اما تلاش‌های کمی از سوی فلسطین صورت گرفته است.»

شتایا می‌گوید که واحد سایبری دولت اسرائیل هر سال هزاران درخواست برای پایین آوردن محتوا از وب‌سایت‌های شبکه اجتماعی از جمله فیس‌بوک و اینستاگرام ارائه می‌کند. در 10 روز اول ماه می، که تنش‌ها بین اسرائیل و فلسطین در حال افزایش بود، دولت اسرائیل از شرکت‌های شبکه اجتماعی خواسته بود تا بیش از 1010 محتوا را از پلتفرم‌های خود حذف کنند. بیش از نیمی (598) از درخواست‌ها به فیس‌بوک ارائه شدند و رژیم صهیونیستی اسرائیل می‌گوید که این شرکت شبکه اجتماعی، 48 درصد از آنها را حذف کرده است. اسرائیل همچنین هزینه برنامه‌ای به نام «دیپلماسی عمومی آنلاین» را تامین می‌کند که به دانش آموزان برای پست و گزارش محتوا در شبکه اجتماعی پول می‌دهد.

شاتیا همچنین به اپلیکیشن‌هایی مثل Act-IL اشاره کرد که توسط ماموران سابق اطلاعات رژیم صهیونیستی ساخته و داوطلبان در این اپلیکیشن‌ها کمپین‌هایی را برای گزارش گسترده محتوا و تقویت یک سری با لایک و اشتراک گذاری تشکیل می‌دهند. دولت اسرائیل نیز Act-IL را تبلیغ کرده است اما این شرکت هرگونه رابطه رسمی با دولت را رد کرده و در سال 2018 در مصاحبه با اخبار Buzzfeed گفت که این «طرح مردمی» با یهودی ستیزی و تشویق به تروریسم و خشونت مبارزه می‌کند.

تاریخچه طولانی

گروه‌های آزادی بیان و حقوق بشر از جمله فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران، سال ها فیس‌بوک را به سانسور صدای فلسطینیان متهم کرده‌اند.

در ماه نوامبر سال 2016،‌ اعضای گروه‌های اتحاد فلسطنی از جمله صدای یهود برای صلح (Jewish Voice for Peace)، موسسه درک خاورمیانه و کمیته تجاری فلسطین برای صلح و اصلاحات در دفتر فیس‌بوک در پارک منلو کالیفرنیا دیدار کردند تا درمورد نگرانی‌های موجود درمورد ساکت کردن فعالان فلسطینی و اتهاماتی مربوط به تلاش اسرائیل برای استفاده از شبکه دانش آموزان صحبت کنند.

براساس نکات مهم این ملاقات که اخبار NBC آنرا بررسی کرده است، گروه‌های همبستگی فلسطینیان یک برداشت مهم از این جلسه داشتند: «به نظر می‌رسد که فیس‌بوک به اندازه کافی مشکل ما را جدی نمی‌گیرد. فیس‌بوک به دفاع از سیاست‌ّای مشکل ساز ادامه می‌داد و ما باید به آنها می‌فهماندیم که این سیاست‌ها چطور اهداف «گسترش آزادی بیان» و «تضمین رفتار یکسان با همه کاربران» را خدشه دار می‌کند.» استون، سخنگوی فیس‌بوک، از اظهار نظر درمورد جلسه سال 2016 خودداری کرد.

اما این ماه با افزایش گزارشات مربوط به سانسور که گروه‌های حقوق دیجیتال Acess Now و 7amleh ارائه کرده‌اند، فشار روی فیس‌بوک شدیدتر شده است. آنها به صد‌ها مثال از جمله حذف پست‌ها و ممنوع کردن هشتگ‌های «الاقصی» (Al Aqsa)، یکی از مقدس‌ترین مساجد مسلمانان، اشاره کرده‌اند. سیستم نظارت بر محتوای این شبکه اجتماعی به اشتباه نام این مسجد را به نام یک سازمان تررویستی مرتبط می‌دانست.

یک سخنگوی واتس‌اپ تایید کرد که حساب افرادی در این گروه‌ها را حذف کرده و با اینکه قادر به خواندن پیام‌های رمزنگاری شده در این سرویس نیست، برای «حذف حساب‌هایی که باور داشت در خشونت قریب‌الوقوع دخالت دارند» اقدام کرده است.

این هفته، نگرانی‌ها در واشنگتن به اوج خود رسید و راشیدا طلایب نماینده جمهوری‌خواه از فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی خواست تا سانسور صدای سیاسی فلسطینیان در پلتفرم‌ها را متوقف کنند.

او در نامه‌ای به فیس‌بوک، توییتر و تیک‌تاک نوشت: «دیگر انداختن تقصیر به گردن خطا‌های فنی و سیستم‌ها و الگوریتم‌های خودکار دلیل کافی نیست.»

تغییر

پست‌های درز کرده از داخل این شرکت نشان می دهد که گروهی 30 نفره از کارکنان فیس‌بوک داوطلب شده‌اند تا زمان خود را به «Oops tickest» فیس‌بوک اختصاص دهند، سیستمی که به کارکنان اجازه می‌دهد مشکلات مهم را در رابطه با تنش اسرائیل و فلسطین شناسایی کنند و بسیاری از این مشکلات مربوط به محتوای ططرفدار فلسطین هستند که به اشتباه از پلتفرم حذف شده‌اند.

فیس‌بوک همچنین یک مرکز یکپارچگی عملیات‌های محصولی (Integrity Product Operations Center) ایجاد کرده که اعضایی با زبان مادری عربی و عبری دارد و به موضوعاتی از جمله تهدید اطلاعات، علم داده، عملیات‌ها، تحقیق، سیاست و قانون مربوط به این تنش رسیدگی می‌کنند که بازیابی محتوایی که به اشتباه حذف شده را نیز شامل می‌شود.

فیس‌بوک دائما با اعضای ارشد دولت اسرائیل دیدار دارد، برای مثال 13 می فیس‌بوک با بنی گانتز، وزیر دادگسترسی اسرائیل، جلسه‌ای را برگزار کرد و براساس بیانیه‌ای که دفتر آقای گانتز منتشر کرد، او در این جلسه فیس‌بوک را تحت فشار قرار داد تا علیه «عناصر تندرو که به دنبال آسیب به این کشور هستند» اقدام کند.

اما مدیران ارشد فیس‌بوک از جمله نیک کلیگ، نماینده ارشد امور جهان و ارتباطات ، جوئل کاپلان، نماینده ارشد سیاست‌ عمومی این پلتفرم در سطح جهانی و عزام علامدین رئیس سیاست فیس‌بوک در خاورمیانه و آفریقای شمالی، روز 13 می به صورت مجازی با محمد شطیه، نخست وزیر فلسطین، دیدار کردند، این اولین جلسه آنها با او بود. به گفته استون، سخنگوی فیس‌بوک، پیشتر اعضای دولت فلسطین و گروه‌های جامعه مدنی با کارکنان فیس‌بوک دیدار کرده بودند. با این حال به گفته مونا شتایا از 7amleh، سیاستمداران فلسطینی و گروه‌های جامعه مدنی تا به حال به این مدیران ارشد دسترسی نداشتند.

شتایا، که در جلسه نخست وزیر فلسطین به عنوان نماینده جامعه مدنی حاضر بود، می‌گوید: «فیس‌بوک ابتدا کار خود را با ابراز شرمساری برای فلسطینیان و آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد آغاز کردند. اما جلسه اینطور حس می‌شد که فیسبوک آمده تا به مردم اثبات کند تبعیضی در کارش نیست و آنها فقط با دولت اسرائیل دیدار نمی‌کنند و با دولت فلسطین نیز ملاقات دارند.»

این گروه بخشی از زمان خود را درمورد یک سری کلمات رایج از جمله «شهید» و «مقاومت» صحبت کرد که فیس‌بوک آنها را نفرت پراکنی و تحریک به خشونت می‌داند.

شتایا که معتقد است این جلسه «خیلی خوب بود» می‌گوید: «آنها ذهن بازی را نشان دادند و به اشتباهات خود اعتراف کردند و قول دادند که این نکات را بررسی کنند.»

استون می‌گوید جلساتی که با گانتز و شطیه داشتند «با این هدف انجام گرفت که مطمئن شویم تمامی طرفین از اقدامات قبلی و آینده شرکت برای امن نگه داشتن این پلتفرم مطلع هستند.»

نمایندگان فیس‌بوک با گروه‌های طرفدار فلسطین و آزادی بیان از جمله بنیاد جبهه الکترونیک (Electronic Frontier) و Access Now نیز درمورد همین موضوعات دیدار کردند.

ماروا فاتافتا (Marwa Fatafta) از Access Now گفت که این جلسه پس از آن تنظیم شد که آنها ایمیلی را برای مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس‌‌بوک، ارسال کردند و از او خواستند تا با مدیر این شرکت دیدار کنند. آنها در عوض در این جلسه با تیم سیاست حقوق بشری دیدار کردند و از آنها خواستند تا سیاست‌های محتوای این شرکت در رابطه با اسرائیل و فلسطین تحت بررسی عمومی قرار بگیرد.

فاتافتا در پایان جلسه گفت که مسئولان فیس‌بوک با نیت خوب به این جلسه آمده بودند اما قدرت کافی برای ایجاد تغییر معنادار را نداشتند.

فاتافتا می‌گوید: «من همیشه وقتی که تیم حقوق بشری آنها می‌خواهد با ما دیدار کند نسبت به این موضوع مشکوک هستم. ما می‌دانیم که آنها نفوذ چندانی در این سازمان ندارند. من همیشه حس می‌کنم که وظیفه آنها مدیریت جامعه مدنی و نگرانی‌های آنها است. اما وقتی پای تغییرات واقعی ساختاری در میان باشد آنها کار چندان انجام نمی‌دهند.»

استون می‌گوید که این ملاقات «فرصت خوبی بود تا نگرانی‌های آنها را مستقیما بشنویم و ما نیز می‌خواهیم که فیسبوک مکانی برای بحث درمورد موضوعات مهم فلسطینیان و دیگر مردم جهان باقی بماند.»

منبع: NBC