تامین مالی هوشمند نیازمند رگولاتوری هوشمند و پویا است

به گزارش پیوست، رضا قربانی، در نشست تامین مالی هوشمند که امروز (۳۰ اردیبهشت) در همایش اقتصاد هوشمند در وزارت اقتصاد برگزار شد به توضیح در مورد سیستم مالی و ستون‌های اصلی آن یعنی ستون فنی، ستون امنیت و ستون مدیریت به توضیح نوآوری در حوزه مالی پرداخت و گفت: «نوآوری یعنی خلق پیشنهاد‌ی جدید و عملی. نوآوری را نباید با خلاقیت هنرمندانه اشتباه بگیریم. خلاقیت و آشفتگی که در فضاهای هنری وجود دارد با نوآوری که در فضای عملی کسب‌وکار‌ها و اقتصاد وجود دارد متفاوت است.» او افزود: «وقتی از فین‌تک صحبت می‌کنیم، تمام اساس آن برمبنای نوآوری است.

کاربرد نوآورانه فناوری در خدمات مالی

قربانی در این نشست به توضیح اکوسیستمی پرداخت که در حال حاضر در فضای فین‌تکی کشور در جریان است.

او از بخش رگولاتورها به‌عنوان زیرساخت اکوسیستم مالی کشور شروع به توضیح کرد و گفت: «مساله اعتماد و هویت در سیستم‌های مالی وابستگی شدیدی به بخش رگولاتوری دارد.»

قربانی از بانک مرکزی، بیمه مرکزی و سازمان بورس به‌عنوان رگولاتورهای اکوسیستم مالی کشور نام برد و توضیح داد: «تجربه جهانی نشان داده که رگولاتور‌های بیشتری می‌تواند در این حوزه وجود داشته باشد. تصور غلطی در ایران وجود دارد که فکر می‌کند ما از تورم قوانین رنج می‌بریم درحالی که این یک گزاره اشتباه است.»

او معتقد است حجم قوانینی که در کشور آمریکا یا اتحادیه اروپا وجود دارد در مقایسه با قوانین موجود در ایران بسیار بیشتر است. از طرفی بسیاری از قوانین که رگولاتور‌ها در ایران مجبور به پیاده‌سازی هستند برای سال‌های گذشته است.

قربانی در توضیح اکوسیستم مالی کشور یک لایه بالاتر رفت و در مورد فعالان اصلی که تغییرات عمده در این اکوسیستم را به وجود آورده‌اند یعنی شرکت‌های فناوری و شرکت‌های پرداخت صحبت کرد. او در این خصوص توضیح داد: «بهتر است که این دو یعنی شرکت‌های فناوری و شرکت‌های پرداخت را از یکدیگر جدا نکنیم اما از آنجایی که یک رگولاتور بخشی به اسم شاپرک در امتداد بانک مرکزی برای شرکت‌های پرداختی وجود دارد آنها را از یکدیگر جدا کردیم.»

او ادامه داد: «در اواخر دهه ۷۰ شرکت‌هایی مانند توسن و فناپ در ایران به وجود آمد که تغییرات مهم و جدی که امروز شاهد آن هستیم که فعالیت‌های تراکنشی می‌تواند خارج از بانک‌ها شکل بگیرد، مدیون حضور آنهاست.»

به گفته قربانی، حدود ۱۲ شرکت PSP یا ارائه کننده خدمات پرداخت، بیش از ۳۰  بانک، ۱۰۸ کارگزاری، بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ شرکتی که در بورس و فرابورس حضور دارند، ۲۵ شرکت بیمه، نزدیک به ۱۰۰ شرکت که به عنوان شرکت‌های فناوری در ایران فعالیت می‌کنند و سه رگولاتور یعنی بانک مرکزی، بیمه مرکزی و سازمان بورس، تشکیل دهنده اکوسیستمی بوده که تا حدود ۱۰ سال پیش در ایران به خوبی کار کرده و کسی انتظار حضور فعالان دیگر در این اکوسیستم را نداشته است.

اما او از فعالان نوظهور اکوسیستم مالی کشور یاد می‌کند و توضیح می‌دهد: «۹ بخش دیگر در اکوسیستم مالی کشور به وجود آمده که نباید آن‌ها را متمرکز بر استارت‌آپ‌ها دید. اینطور نیست که وقتی از فین‌تک صحبت می‌کنیم فقط منظور استارت‌آپ‌های فین‌تک باشند بلکه برخی از آن‌ها شرکت‌های بسیار بزرگی هستند.»

اولین بخشی که قربانی به توضیح آن پرداخت پی‌تک‌ها بودند. او در مورد این بخش گفت:‌ «پی‌تک کسب‌وکار‌هایی بودند که در اکوسیستم فین‌تک کشور با تمرکز بر فضای آنلاین و درگاه‌های پرداخت خلق شدند و آنقدر گسترش پیدا کردند که ما تا همین یکی دو سال پیش تلاش می‌کردیم ثابت کنیم فین‌تک فقط پی‌تک یا پرداخت نیست.»

بانک‌تک‌ها، بخش دیگری بود که به گفته قربانی در ایران کمتر شناخته شده و از حدود یکسال گذشته در حال فعال شدن در کشور است. او از نئوبانک‌ها به‌عنوان یکی از مصادیق بانک‌تک‌ها یاد کرد و توضیح داد: «نئوبانک‌ها یا بانک‌های بدون شعبه همه خدمات بانکی را بر بستر اینترنت به مشتریان ارائه می‌کنند.»

آنطور که قربانی توضیح داد قوانین تشکیل بانک‌های مجازی از ابتدای سال ۹۰ در ایران وجود داشته اما متاسفانه به تازگی و از همین یک سال پیش بعضی از تیم‌ها وارد این حوزه شده‌اند و فعالیت‌های خوبی را هم شکل داده‌اند.

لندتک یا تامین مالی خرد بخش نوظهور دیگری از اکوسیستم فین‌تکی حال حاضر ایران است که به‌گفته قربانی کمی در حوزه خرید متمرکز شده اما باید فراتر از اینها به لندتک‌ها نگاه کرد.

لندتک‌ها طبق توضیح قربانی، کسب‌وکار‌های غیربانکی هستند که کار تامین مالی انجام می‌دهند.

او در این خصوص توضیح داد: «لندتک روی تکه‌ای دست گذاشته که تا امروز سیستم بانکی سنتی در ارائه تسهیلات از آن عبور می‌کرده و آن هم تامین مالی خرد به شکل وام و اعتبار است.»

شرکت‌های پرداخت ارزی یا رمیتنس بخش دیگر این اکوسیستم است که با وجود تحریم‌های بین‌المللی شرکت‌های فعال در این زمینه رشد بسیار زیادی را تجربه کرده‌اند.

شرکت‌هایی که مدیریت مالی برای افراد انجام می‌دهند یا PFMها بخش دیگر این اکوسیستم هستند. به گفته قربانی به دلیل سواد مالی پایین و عدم پرداخت مالیات به‌صورت اشخاص حقیقی در ایران، مدیریت مالی برای افراد از اهمیت بالایی برخوردار نیست. اما با طرح جامع مالیاتی و تغییراتی که به مرور اتفاق می‌افتد شاید افراد به این جمع‌بندی برسند که هر فرد مانند یک شرکت باید بتواند مدیریت مالی را انجام دهد و در نتیجه شرکت‌های PFM که در ایران شکل گرفته‌اند شکل جدی‌تری به خود بگیرند.

اینشورتک، خدمات فناوری در فضای بیمه، رگ‌تک‌ها، کسب‌وکار‌هایی که به دلیل رشد تکنولوژی با هدف وارد کردن تکنولوژی به بدنه رگولاتورها به وجود آمده‌اند و ولث‌تک‌ها، تکنولوژی‌های مبتنی بر فضای سرمایه‌گذاری و به‌طور خاص بازار‌های بورسی از دیگر فعالین اکوسیستم فین‌تکی در ایران بودند که قربانی به اختصار در مورد آنها توضیح داد. اما شاید اصلی‌ترین بخش در مورد فعالین نوظهور اکوسیستم مالی کشور مربوط به حوزه بلاک‌چین است.

قربانی در توضیح بلاک‌چین گفت: «این بخش از لحاظ فلسفی متفاوت با تمام بخش‌های دیگر فکر می‌کند و به نوعی زیر میز می‌زد و می‌گوید همه بخش‌های دیگر را کنار بگذارید و در یک فضای دیگری فکر کنید.»

او در ادامه توضیح داد: «در فضای بلاک‌چین قرار است بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت و پول‌هایی خلق شود که هیچ بانک مرکزی و هیچ نهاد رگولاتور متمرکزی ندارد. بلکه رگولاتور‌های این حوزه تزیع شده هستند و همه افراد می‌توانند در آن نقش داشته باشند.»

او در انتها توضیح داد تمام فعالان حوزه مالی معتقدند عرصه مالی، عرصه نوآوری و آزمون و خطا نیست. ما نیاز داریم که یک فضای جدیدی برای این کار خلق شود و برای آنکه تامین مالی هوشمند برای کسب‌وکار‌های کوچک و فین‌تک اتفاق بیافند باید ضابطه‌مندی و رگولاتوری هوشمند و پویا داشته باشیم.