اینستاگرام، یوتیوب و تلگرام چگونه از مالکیت فکری حمایت می‌کنند

در نتیجه  بررسی‌ها و اقدامات این سازمان، سند مشورتی مِی 2010  تهیه شد که ذیل آن مقررات شکلی ناظر بر حقوق مالکیت فکری تدوین شده است. همچنین رسانه‌هایی مانند youtube و Instagram نیز در جهت حمایت از حقوق مالکیت فکری، مقررات جدیدی را وضع کرده‌اند. در زیر به بررسی وضعیت حمایت از حقوق مالکیت فکری در سه بستر اینستاگرام، یوتیوب و تلگرام می‌پردازیم.

اینستاگرام و الگوریتم‌های هوش مصنوعی

پلتفرم اینستاگرام جهت حفظ حقوق مالکیت فکری از الگوریتم های هوش مصنوعی استفاده می‌کند و در کنار آن امکان گزارش نقض حقوق مالکیت فکری توسط کاربران را نیز فراهم کرده است.

قوانین حمایت از حقوق مالکیت فکری اینستاگرام برای موزیک ویدئوها عبارت‌اند از، لزوم اشتراک‌گذاری ویدئو به جای موسیقی صرف (جهت نمایش چهره صاحب صدا)، کوتاه بودن میزان موزیک ویدئو (هرچقد محتوا طولانی تر باشد امکان محدود شدن آن بیشتر است)، عدم ایجاد محدودیت برای استوری‌ها و پخش زنده موسیقی‌های سنتی یا محلی.

پیشنهادهای اینستاگرام جهت جلوگیری از نقض حقوق مالکیت فکری موزیک ویدئوها عبارت‌اند از، کسب اجازه از صاحب محتوا، ذکر نام صاحب محتوا در پانویس پست (این اقدام از نقض قوانین کپی‌رایت جلوگیری نمی کند اما اماره‌ای برای اثبات عدم وجود قصد سرقت محتوا و نقض قانون مالکیت فکری است.)، همکاری با صاحب اثر.

اقدامات اینستاگرام در صورت کشف نقض قانون مالکیت فکری عبارت‌اند از، هشدار به ناقض قانون به دلیل استفاده از محتوایی که به او متعلق نیست. (در پخش زنده، استوری ها و سایر پست ها این امکان به کاربر داده می‌شود تا موسیقی را تغییر دهد.)، امکانmute  و توقف موسیقی در حال پخش یا خاتمه دادن به پخش زنده، حذف کامل پست ( اینستاگرام قادر است در صورت نقض قانون مالکیت فکری، بدون هشدار به کاربر خاطی، محتوای منتشر شده توسط او را حذف کند.)، امکان محدودیت دسترسی و یا حذف دائمی صفحه فرد متخلف در صورت نقض مکرر قانون مالکیت فکری (کاربر مصمم به تخلف: کاربری که بیش از دوبار از نقض قانون مالکیت فکری مطلع شده است.)

یوتیوب و سیستم CI

از سوی دیگر پلتفرم YouTube نیز در همین راستا مقرراتی را وضع و سازوکاری را ایجاد کرده است که عبارت‌اند از، استفاده از Content ID (CI): صاحبان محتوا می‌توانند با استفاده از سیستم CI محتوای خودشان را در یوتیوب مورد محافظت قرار دهند. در این فرایند صاحب محتوا یک CI دریافت میکند و اگر مشاهده کند که شخصی محتوای او را بدون اجازه‌اش مورد استفاده قرار می‌دهد، برای آن شخص یک «اخطار CI» (Content ID claim) ارسال می‌کند.

مزایای CI برای صاحب محتوا عبارت‌اند از، حذف محتوای متخلفانه و اجازه به ادامه پخش زنده محتوا همراه با تبلیغات و دریافت درآمد حاصل از تبلیغات.

اقداماتی که کاربری که اخطار CI دریافت کرده است می‌تواند انجام دهد عبارت‌اند از، نادیده گرفتن اخطار در صورت موافقت با آن، برش و حذف قسمت مورد تذکر، حذف کامل محتوا، اشتراک گذاری درآمد با صاحب اثر و اعتراض به اخطار در صورت مخالفت با صحت ادعا.

فرایند دیگر «اعتراض حق مالکیت فکری» (copyright strike) است. وقتی یک شخص اعتراض حق مالکیت فکری دریافت می‌کند، به این معناست که صاحب محتوای دارای حق مالکیت فکری به نحو کاملا معتبر و قانونی جهت حذف محتوای مورد استفاده آن شخص که از نظر حقوق مالکیت فکری مورد حمایت است اقدام کرده است. هنگامی که یوتیوب این نوع درخواست رسمی را دریافت می‌کند، جهت پیروی از قانون حق مالکیت فکری، محتوای فرد خاطی را حذف می‌کند.

شخصی که برای اولین بار چنین اعتراضی را دریافت می‌کند باید در مورد حقوق مالکیت فکری آموزش ببیند، این امر به او کمک می‌کند تا با حقوق مالکیت فکری و نحوه اجرای آن در یوتیوب آشنا شود.ددریافت اعتراض حق مالکیت فکری می‌تواند بر درآمد فرد تاثیر منفی بگذارد و همچنین اگر پخش زنده فرد به دلیل نقض حق مالکیت فکری حذف شود، دسترسی او به پخش زنده برای مدت 90 روز محدود خواهد شد.

اگر شخصی سه بار اعتراض حق مالکیت فکری دریافت کند، حساب او و تمام کانال های مرتبط با آن منقضی خواهد شد، تمام ویدئو های منتشر شده توسط او حذف خواهد شد و امکان ساختن کانال جدید از او سلب خواهد شد.

تلگرام، پیام‌رسان بی‌مسئولیت در حمایت از حقوق مالکیت فکری

اما در این بین وضعیت تلگرام، کاملاً متفاوت است. این پیام رسان هیچ گونه توجهی به نقض مالکیت فکری نمی‌کند و شکایات وارده را ترتیب اثر نمی دهد. البته در روزهای گذشته اخباری منتشر شد که پس از شکایات متعدد از کشورهای مختلف جهان، دادگاهی تلگرام را به پرداخت جریمه در این زمینه محکوم کرده است ولی با توجه به محدود بودن دفاتر نمایندگی این پیام‌رسان در کشورهای مختلف جهان باید دید، آیا شاهد تغییر رویه‌ای در این خصوص خواهیم بود یا خیر.

در کشور ایران نیز فعالیت‌های اقتصادی در فضای مجازی و به طور ویژه حقوق مالکیت فکری با چالش‌هایی مواجه است. با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی و گسترش ناگزیر این گونه فعالیت‌ها، نیاز به بررسی مجدد قوانین مربوط به این زمینه و به روز رسانی مقررات در جهت حمایت از حقوق صاحبان محتوا در کشور ما نیز احساس می‌شود.