ایران ۵۵۰ فعال حوزه بازی‌سازی دارد

به گزارش پیوست، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در گزارش پژوهشی خود به وضعیت اشتغال در اکوسیستم بازی‌های دیجیتال در۱۰ کشور مهم دنیا و به توصیف آماری و مقایسه‌ای زوایای مختلف ساختار اشتغال در صنعت بازی‌های دیجیتال ایران پرداخته است.

براساس این گزارش در ایران، ضعف در سیستم آمارگیری و نظام‌های یکپارچه اطلاعاتی در کشور، در حوزه اشتغال و بازی‌های دیجیتال نیز خود را نشان می‌دهد. در این زمینه داده‌های قابل اتکای کمی وجود دارد که آن هم از مجاری مختلف به دست  می‌آید. مهم‌ترین یا شاید تنها منابع اطلاعاتی بنیاد ملی بازی‌ها در این زمینه، اطلاعاتی است که معاونت‌های حمایت، پژوهش‌ و آموزش بنیاد ملی به مناسبت‌های مختلف و در خارج از یک بستر شبه متمرکز گردآوری کرده‌ است.

پس معاونت پژوهش به دلیل فقدان اطلاعات متمرکز و منسجم در مورد وضعیت اشتغال در ایران و برای رسیدن به تصویری کامل از فعالیت‌های اکوسیستم، ساختار حمایتی همگرا و ساختار اشتغال در اکوسیستم بازی‌های دیجیتال ایران را که تقریبا منابع مورد اعتمادی هستند را مورد بررسی قرار داده است.

براساس اعلام بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، این اعداد و ارقام طبق خوداظهاری مجموعه‌ها در ساختار همگرا و پیمایش مستقیم از برخی شرکت‌های پیشرو محاسبه شده است، از میان تمامی فعالانی که اعلام شده‌اند تنها افرادی که در شرکت‌های رسمی برای آنها بیمه در نظر گرفته شده است، به عنوان شاغل یا تعریف رسمی آن به رسمیت شناخته می‌شوند و در اطلاعات اعلام شده، فریلنسرها محاسبه نشده‌اند.

ساختار همگرا

آنطور که در این گزارش آمده است، در سال ۹۶ ساختار حمایتی همگرای بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با هدف یکپارچه کردن حمایت‌های بنیاد در حوزه‌های مختلف ایجاد شد. براساس آخرین اطلاعات که در ابتدای تابستان ۹۹ به‌روزرسانی شده است، ۴۲ شرکت بازی‌سازی عضو ساختار همگرا در مجموع توانستند، ۲۸۳ نیروی انسانی تمام وقت و ۱۳۳ نیروی پاره وقت را استخدام کنند. براساس این پژوهش، تهران میزبان ۵۰ درصد از شرکت‌ها و بیش از ۴۰ درصد تیم‌های همگراست. پس از تهران، اصفهان میزبان ۱۱ تیم و شرکت بازی‌ساز، خراسان رضوی و قم با ۷ و ۶ تیم و شرکت بازی‌سازی در رده‌های بعدی هستند. بررسی بنیاد ملی از درآمد بازی‌سازها در ساختار همگرا  در سال ۹۹ هم نشان می‌دهد که ۳۸ درصد از آنها درآمدی کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان دارند، ۲۴ درصد ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان در سال ۹۹ درآمد دارند.

درمجموع شرکت‌های ثبت شده در ساختار حمایتی همگرا، ۱۵ شرکت به عنوان شرکت دانش‌بنیان و ۱۳ شرکت با عنوان صنایع خلاق ثبت شده‌اند. شرکت‌های دانش‌بنیان در مقایسه با شرکت‌های بازی‌ساز نیروی کار تمام وقت و پاره‌وقت بیشتری یعنی ۱۳۵ و ۶۴ نفر استخدام کردند؛ اما از منظر درآمد ناخالص داخلی شرکت و درآمد ناخالص خارجی شرکت در وضعیت مشابهی هستند.

ساختار اشتغال در اکوسیستم بازی‌های دیجیتال ایران

می‌توان بحث اشتغال در اکوسیستم بازی‌های دیجیتال ایران را در چهار بخش شرکت‌های پیشرو، شرکت‌های کوچک، تیم‌های بازی‌سازی و مراکز بازی‌سازی دانشگاهی مورد بررسی قرار داد. براساس این گزارش شرکت‌های پیشرو، شرکت‌هایی هستند که درآمدهای بیش از ۵۰۰ میلیون تومان در سال یا درآمد ارزی مشابه آن را داشته باشند. در مجموع تعداد این شرکت‌ها در ایران ۱۰ تا ۱۵ شرکت است. براساس اطلاعات به دست آمده این شرکت‌ها در مردادماه ۹۹، بین ۱۴ تا ۶۲ نیروی انسانی را به کار گرفته‌اند. این شرکت‌ها همچنین برای توسعه و انتشار بازی تخصص‌های متنوعی را نیاز دارند به همین خاطر می‌توان در مجموع نیروهای انسانی شاغل در این شرکت‌ها را عددی بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ نفر (تمام‌وقت و پاره‌وقت) در نظر گرفت. البته این شرکت‌ها در مواردی از کمک متخصصان فریلنسر هم بهره می‌گیرند. براساس جدول زیر گروه‌های شغلی برنامه‌نویسی و هنر بیشترین شاغل را در شرکت‌های پیشرو به خود اختصاص داده‌اند.

در مورد شرکت‌های کوچک، این شرکت‌ها جزو گروه شرکت‌های پیشرو نیستند و عضو ساختار همگرا هستند. این شرکت‌ها به طور میانگین با ۵/۸ نفر همکاری تمام وقت و۲/۸ نفر همکار پاره‌وقت دارند. براساس این گزارش در مجموع ۳۶ شرکت کوچکی که توسط ساختار همگرا شناسایی شدند،۱۳ شرکت اعلام کردند که در سال ۹۸ هیچ درآمدی کسب نکردند و ۱۱ شرکت هم کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان در طول سال ۹۸ درآمد داشته‌اند.

تیم‌های عضو ساختار همگرا همچنین از جمله منابعی برای بررسی وضعیت اشتغال در صنعت بازی‌های دیجیتال هستند. در ابتدای تابستان ۹۹ در مجموع ۷۷ تیم عضو این ساختار بودند و در مجموع ۲۹۷ نیروی تمام وقت را استخدام کردند. براساس این گزارش این تیم‌ها و اعضای آنها به دلیل فقدان ماهیت حقوقی و ثبتی، جزو تعداد فرصت‌های شغلی خلق شده در اکوسیستم بازی‌‌های دیجیتال قرار نمی‌گیرند. البته که برخی از آنها موفق شدند درآمدهایی کسب کردند. براساس جدول زیر ۵۰/۶ درصد از تیم‌ها دامنه درآمد ریالیشان در طول سال کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان است و تنها ۱/۳ درصد از تیم‌ها بیش از ۵۰۰ میلیون تومان درآمد دارند.

بخش دیگری از صنعت بازی‌سازی در ایران در اختیار مراکز دانشگاهی و آزمایشگاهی است. البته براساس پژوهش‌های بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیروهای انسانی این بخش را نمی‌توان جزوی از فعالان این حوزه دانست چون بدون قراردادهای شغلی و در قالب کار دانشگاهی یا پروژه درسی روی یک پروژه متمرکز می‌شوند. البته که از منظر بنیاد ملی اطلاع از تعداد افراد در مراکز دانشگاهی روی پروژه‌های مرتبط با صنعت بازی‌سازی می‌تواند چشم اندازی به عنوان چشم‌اندازی احتمالی از وضعیت آینده اشتغال در اکوسیستم در نظر گرفته شود.

برهمین اساس در ۸ آزمایشگاه دانشگاهی و تحقیقاتی حداقل ۷ و حداکثر ۲۵ دانشجو و محقق را در قالب پروژه‌های دانشگاهی و پایان‌نامه بودند. میانگین اعضای این مراکز هم ۱۴ نفر بوده است. همچنین این مراکز در موارد اندکی موفق به جذب حامی مالی برای پروژه‌های خود می‌شوند.

در نهایت در مجموع می‌توان گفت که فعالان حوزه بازی‌سازی در ایران، رقمی بین ۵۰۰ تا ۵۵۰ نفر اعلام شده است که شامل نیروهای تمام وقت است. با اینکه در برخی از کشورها، حتی تعداد فعالان بخش خرده‌فروشی نیز در زمره فعالان صنعت قرار می‌گیرند؛ اما در ایران با توجه به اطلاعات در دسترس، امکان ارائه استنباطی دقیق از این افراد ممکن نیست.