فناوری اطلاعات چالشی برای انحصار دولتی

با گسترش نفوذ و دامنه کنترل دولت‌ها به ویژه با بهره گرفتن از ابزارهای آی‌تی برای کنترل بیشتر جوامع گاهی احساس می‌شود فناوری به تحکیم هر چه بیشتر دولت‌ها و انحصار آنها کمک کرده است اما اگرچه این موضوع تا حدی درست است از طرف دیگر شواهد و نمونه‌هایی وجود دارد که بر عکس، حاکی از آن است که فناوری و به ویژه فناوری اطلاعات چالش‌های عمده‌ای فراروی انحصار دولت‌ها قرار داده و می‌دهد و این روند با وجود افراد نوآور و کارآفرین نخبه در این حوزه روند افزایشی دارد. به عنوان مثال یکی از مصادیق و ابزارهای انحصار که در دست دولت‌ها قرار دارد، پول است که هر طور که دوست دارند با آن بازی می‌کنند و ارزش و حجم آن را دستکاری می‌کنند و مردم گزینه و اختیار چندانی ندارند اما مثلا با ظهور پول‌های الکترونیکی که اصطلاحا به آنها پول رمزگذاری‌شده (Crypto currency) می‌گویند -مانند بیت کوین- عملا ممکن است در آینده پول که ابزار انحصاری مهمی در دست دولت‌هاست تا حد زیادی از دست دولت خارج شود و مردم با پول‌های نوظهور معاملات و نیازهای خود را برآورده کنند.
یا مثلا مقوله امنیت تقریبا همه‌جا در انحصار دولت‌هاست اما با وجود فناوری خدماتی مانند اپلیکیشن (peacekeeper) پدید آمده‌اند که افراد در شرایط اضطرار مجبور نیستند الزاما متکی به شماره‌هایی مثل پلیس 110 خودمان یا 911 آمریکا باشند بلکه شبکه‌ای از افراد داوطلب شامل دوستان و همسایگان و خانواده را به کمک می‌طلبند و معمولا این شبکه سریع‌تر و مسئولانه‌تر عمل می‌کند.
یا به عنوان مثال امروز با توجه به امکانات آموزشی گسترده در اینترنت و موبایل و تبلت و ماهواره و غیره، مردم همچون گذشته متکی و محتاج به مواد و محتوای آموزشی دیکته‌شده توسط دولت‌ها و نهادهای دولتی نیستند و گزینه‌ها و انتخاب‌های متعددی دارند. به عنوان مثال صدها یا شاید هزاران ویدئو و ارائه و سخنرانی از اساتید برتر دانشگاه‌هایی مثل ام‌آی‌تی و استنفورد امروز قابل دانلود و استفاده توسط هر کسی در هر کجای دنیاست و مرز و دیوار دانشگاه‌ها عملا برداشته شده است یا موسسه آکادمی خان تقریبا برای همه مقاطع تحصیلی محتواهای جذاب سمعی بصری دارد و اغلب در همه جای دنیا قابل استفاده است.
نمونه دیگر پرینت سه‌بعدی است که به شهروندان عادی فارغ از محدودیت‌های قانونی و مقرراتی امکان تهیه محدوده وسیعی از محصولات مثلا تفنگ را می‌دهد و افراد می‌توانند بسیاری از این قبیل محصولات را در خانه یا محل کار خود تولید کنند و احتیاجی به کارخانه و تشکیلات و مجوز هم نیست و عملا چالشی برای دولت‌ها به شمار می‌رود.
مثال‌های متعدد دیگری در حوزه درمان و پزشکی، مجوز کار و تحصیل و راه انداختن کسب و کار و غیره و غیره وجود دارد که گزینه‌های افراد را افزایش می‌دهد و انحصار دولتی را با چالش روبه‌رو می‌سازد. به عنوان نمونه اخیرا در کشور استونی طرحی تصویب شده که امکان شهروند الکترونیکی شدن را برای همه افراد در هر جای دنیا فراهم کرده؛ کافی است فقط با استفاده از اینترنت در این کشورها کسب و کار راه بیندازید یا تحصیل کنید یا کار کنید. البته ناگفته پیداست دولت‌ها هم دست روی دست نخواهند گذاشت و برای حفظ اختیار تام و انحصار موجود در همه جای دنیا تدابیری خواهند اندیشید اما بعید است بدنه سنگین و بوروکرات و بی‌انگیزه دولتی توان مقابله با فکرهای خلاق و نوآور و کارآفرین در عرصه آی‌تی را داشته باشد و اغلب یک یا چند گام عقب خواهد بود