پایان انحصار ثبت سنتی ملک؛ سکوی «دیرباز» نخستین ثبت رسمی را انجام داد

به گزارش پیوست، با تکمیل زیرساخت فنی سامانه «کاتب» و آغاز ثبت آزمایشی قراردادهای یکسان در یک سکوی خصوصی، مسیر حضور کسب‌وکارهای املاک در چرخه رسمی ثبت معاملات اموال غیرمنقول وارد مرحله جدیدی شده است؛ مرحله‌ای که از نگاه مدیران دولتی و فعالان پلتفرمی، می‌تواند انحصار سال‌های گذشته را بشکند و شفافیت را به بازار املاک برگرداند.

محسن طاهریان، سرپرست معاونت توسعه فناوری و خدمات الکترونیک سازمان ثبت اسناد و املاک در گفت‌وگو با پیوست گفت که زیرساخت فنی کاتب برای پیوند با پلتفرم‌های بخش خصوصی به‌طور کامل آماده است.

چندین سکوی مجاز املاک مانند «دیرباز»، «دیوار»، «شیپور»، «آی‌تی‌ساز»، «سیتاد»، «آقای املاک»، «آپ»، «کیلید»، «عصر داده» و «بیت هوم» در مسیر پیوستن به فرایند ثبت رسمی معاملات املاک قرار دارند.

«دیرباز»، اولین سکویی است که همکاری آزمایشی برای ثبت قراردادهای یکسان را آغاز کرده است. همچنین طراحان «آی‌تی‌ساز»، متعهد شده‌اند تا پایان آبان‌ماه آماده ارائه خدمت فنی باشند. با «سیتاد»، «آقای املاک» و «آپ» جلسات فنی برگزار شده است و اسناد حقوقی مورد نیاز در اختیارشان قرار گرفته است.

همچنین همکاری با «کیلید»، «عصر داده» و «بیت هوم» نیز در آبان ماه آغاز شده و مستندات قرارداد در اختیارشان گذاشته شده است.

او تاکید کرد که زیرساخت فنی کاتب برای اتصال پلتفرم‌های خصوصی به‌طور کامل آماده است و فراهم‌سازی این زیرساخت گام اول بود و اکنون نوبت پلتفرم‌هاست که سرویس‌های خود را با قراردادهای یکسان هماهنگ و برای اتصال عملیاتی آماده کنند.

به گفته طاهریان، کارگروه تعامل‌پذیری دولت الکترونیکی در اواخر مهرماه ارائه وب‌سرویس به این پلتفرم‌ها را تصویب کرده و سازمان ثبت نیز جلسات فنی با هشت سکوی مجاز برگزار کرده است. مستندات فنی و فرمت نمونه قرارداد نیز در اختیار آنها قرار گرفته و برخی از سکوها تعهد زمانی برای راه‌اندازی سرویس ارائه کرده‌اند.

او تاکید کرد: بخش عمده تعهدات زیرساختی سازمان انجام شده و از این مرحله به بعد توپ در زمین پلتفرم‌هاست تا استانداردها و الزامات اتصال را پیاده‌سازی کنند.

البته مهر امسال بود که وزیر امور اقتصادی و دارایی با استناد به قانون الزام ثبت معاملات اموال غیر منقول به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور دستور داد دسترسی سکوهای خصوصی به سامانه ثبت الکترونیک اسناد را فراهم شود.

دیرباز، اولین پلتفرم متصل‌شده

در میان پلتفرم‌های مجاز، «دیرباز» نخستین سکویی است که توانسته اتصال رسمی را نهایی کند. محمد حسام‌زاده، رئیس هیات‌مدیره شرکت راهبرد کالای نوین پارس و ایده‌پرداز اپلیکیشن دیرباز، در گفت‌وگو با پیوست توضیح داد: دیرباز در حال حاضر تنها پلتفرمی است که مجوز رسمی اتصال از سازمان ثبت دریافت کرده است. سایر پلتفرم‌ها در مراحل اولیه توسعه هستند.

او گفت که پیش از تصویب قانون الزام ثبت رسمی معاملات، دیرباز چند سال قبل بخش قراردادها را براساس الگوهای MLS طراحی کرده بود و همین موضوع باعث شد این پلتفرم سریع‌تر از دیگران بتواند خود را با الزامات جدید هماهنگ کند. حسام‌زاده گفت: به محض اینکه سازمان ثبت موضوع اتصال پلتفرم‌ها را مطرح کرد، ما بستر قراردادی آماده داشتیم و فقط باید آن را با قراردادهای یکسان و سرویس‌های رسمی تطبیق می‌دادیم.

 ایده‌پرداز اپلیکیشن دیرباز ادامه داد: این پلتفرم در دو هفته نخست دسترسی ۱۰ قرارداد آزمایشی را ثبت کرده و از این پس امکان ثبت قرارداد رسمی در دیرباز به‌طور کامل فراهم است.

حسام‌زاده تاکید کرد که تفاوت در ساختار محصول دلیل اصلی فاصله «دیرباز» با سایر پلتفرم‌ها است. او گفت: پلتفرم‌هایی مثل دیوار اساسا برای نمایش آگهی طراحی شده‌اند و ساختار قراردادی نداشته‌اند. مدل درآمدی آنها مبتنی بر تعداد آگهی است و طبیعی است که اتصال به کاتب برای‌شان پیچیده‌تر و زمان‌برتر باشد.

او توضیح داد: هر سکوی متقاضی باید ابتدا چارت کامل فرایند و ساختار قراردادی را ارائه دهد، سپس سازمان ثبت باید آن را تایید کند و پس از آن تیم‌های فنی وارد فاز کدنویسی و تست شوند. این روند زمان می‌برد و طبیعی است که همه پلتفرم‌ها با سرعت یکسان حرکت نکنند.

یکی از اثرگذارترین بخش‌های این تحول، ایجاد شفافیت واقعی در بازار املاک است.
حسام‌زاده در این‌باره گفت: سال‌هاست بازار مسکن اطلاعات معتبر و قابل استناد ندارد. آگهی‌های تکراری، جعلی و گمراه‌کننده تصویر غلطی از عرضه و قیمت ایجاد کرده‌اند. بدون یک سامانه مستند، هیچ‌کس نمی‌داند چه تعداد ملک واقعا برای فروش وجود دارد یا چه میزان معامله شده است.

او توضیح داد که در مدل دیرباز، فقط مالک واقعی امکان ثبت آگهی دارد و قبل از انتشار آگهی، اصالت سند، وضعیت رهن و بدهی و مجوز قانونی معامله، بررسی می‌شود. به گفته او، این نظارت باعث حذف آگهی‌های تقلبی و ایجاد گزارش‌های واقعی از وضعیت بازار می‌شود؛ همان چیزی که سیاست‌گذار و حتی سازندگان انبوه سال‌ها از آن محروم بودند.

امنیت داده؛ حساس‌ترین الزام سازمان ثبت

یکی از مهم‌ترین شروط سازمان ثبت برای اتصال پلتفرم‌ها، رعایت کامل استانداردهای امنیت داده است. سازمان ثبت دستورالعملی چندصفحه‌ای تدوین کرده که براساس آن، پلتفرم‌ها اجازه ذخیره‌سازی یا نگهداری اطلاعات ملکی و هویتی را ندارند. حسام‌زاده در توضیح این الزام گفت: سازمان ثبت تاکید کرده که داده‌ها فقط به‌صورت تاییدیه دریافت می‌شود؛ یعنی پلتفرم اصلا نباید اطلاعات را دانلود یا نگهداری کند. نه کد ملی، نه اطلاعات ملک و نه هیچ بخشی از داده‌های محرمانه نباید روی سرور پلتفرم باقی بماند. بعد از ارسال قرارداد به دفترخانه، همه داده‌ها باید پاک شوند.

 به‌گفته او، این سیاست از سو استفاده احتمالی جلوگیری می‌کند و اعتماد عمومی را به استفاده از پلتفرم‌ها افزایش می‌دهد. طاهریان نیز پیش‌تر اعلام کرده بود که ایجاد امنیت داده و کنترل چرخه تبادل اطلاعات بخشی از الزامات اصلی اتصال است و هیچ سکویی بدون رعایت کامل این استانداردها به محیط عملیاتی وارد نمی‌شود.

اصلاح رفتار بازار؛ از تعرفه‌ها تا حذف دلالی

حسام‌زاده ورود پلتفرم‌ها را فرصتی برای اصلاح ساختار تعرفه‌ها و حذف دلالان بدون مجوز می‌داند. او گفت: تعرفه رسمی ۲۵ صدم درصد (۰/۲۵) ارزش معامله است اما در عمل عرف بازار یک درصد از هر طرف است. نبود شفافیت باعث شده برخی واسطه‌های بی‌مجوز سودهای نامتعارف بگیرند. حتی گاهی ملک را از مالک با قیمت پایین می‌خرند و هر چه بیشتر فروختند، برای خودشان است؛ این موضوع مصداق دزدی است.

او معتقد است پلتفرم‌ها می‌توانند مشابه پلتفرم‌های حمل‌ونقل، قیمت‌گذاری را متعادل کنند. به گفته رئیس هیات‌مدیره شرکت راهبرد کالای نوین پارس، وقتی داده واقعی وجود داشته باشد و ارتباط خریدار و فروشنده بدون واسطه غیرمعمول شکل بگیرد، هزینه‌ها پایین می‌آید و بازار از رکود خارج می‌شود.

ورود بخش خصوصی به کاتب نه یک تفاهم‌نامه اداری، بلکه نقطه آغاز رقابت در بازار املاکی است که سال‌ها در انحصار روش‌های سنتی بوده است.

اگر این روند مطابق برنامه پیش برود، بازار املاک ایران برای نخستین‌بار به سمت احراز رسمی، ثبت شفاف، قیمت‌گذاری قابل استناد و کاهش هزینه‌های معامله حرکت می‌کند.