وقتی زمین بازی نوآوری کوچک می‌شود؛ نقش مبهم میکرو وی‌سی‌ها

به‌گزارش پیوست، میکرو وی‌سی‌ها به‌عنوان بازیگران در حال گسترش در اکوسیستم سرمایه‌گذاری و استارت‌آپی شناخته شده‌اند. این نوع از سرمایه‌گذاری با هدف تامین منابع مالی در مراحل اولیه رشد استارت‌آپ‌ها و سرمایه بذری (Seed & Early Stag)، نقش میانجی بین سرمایه‌گذاران فرشته و شتابدهنده‌ها و VCها را برعهده دارد.

میکرو وی‌سی‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه کوچک گفته می‌شود که اندازه سرمایه آنها حدود ۱۰ تا ۵۰ میلیون دلار گزارش می‌شود. براساس تحقیقات انجام شده این صندوق‌ها طی سال‌های اخیر بیش از ۱۲۰ درصد رشد به ثبت رساندند.

فعالان و کارشناسان حوزه سرمایه‌گذاری معتقدند کارکرد میکرو وی‌سی‌ها در حفظ و تداوم فعالیت استارت‌آپ‌های نوپا از این جهت اهمیت دارد که علاوه‌بر تامین مالی و سرمایه، متخصصانی فراخور نیاز و حوزه فعالیت کسب‌وکار تا پایان مدت همکاری در تصمیم‌گیری و پشبرد امور مختلف همراه تیم است. به‌عبارتی این همکاری تنها در نقل و انتقال مالی محدود نمی‌ماند و از منظر شبکه‌سازی، همکاری با کارآفرینان و جذب ایده‌های جدید نیز نتایج موثری خواهد داشت.  دشواری در جذب استعدادهای برتر، تامین سرمایه برای مراحل بعدی، خروج موفق از سرمایه‌گذاری‌ها و حفظ استقلال از مشکلات و چالش‌های اصلی میکرو وی‌سی‌ها محسوب می‌شود.

میانجی سرمایه

شرایط پرنوسان اقتصادی و کاهش حجم سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای حوزه فناوری نقش میکرو وی‌سی‌ها را پررنگ‌ کرده است. در شرایطی که سرمایه‌گذاران و VCها طبع و تمایلشان بیشتر معطوف به استارت‌آپ‌های رده‌های میانی و بالاتر هست، حیات و ورود به بازار استارت‌آپ‌های نوپا با هشدارهای جدی مواجه می‌شود. مهدی اسکویی، قائم‌مقام مدیرعامل تریگ‌آپ تاثیرگذاری این بازیگران در شرایط کنونی اکوسیستم استارت‌آپی کشور را حائز اهمیت قلمداد کرد. او معتقد است به‌علت ایجاد فاصله محسوس میان شتابدهنده‌ها و VCها و همچنین کاهش حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر، میکرو وی‌سی‌ها می‌توانند هم در تزریق سرمایه کمک‌کننده باشند و هم چرخه نوآوری را پیش ببرند. اسکویی، نقش میکرو وی‌سی‌ها در اکوسیستم نوآوری ایران را فراتر از تامین مالی و به‌عنوان شریک استراتژیک تیم‌های مستعد دانست.

او در این باره گفت: با کاهش تعداد استارت‌آپ‌های VC‌پسند و دشواری فعالیت، نقش میکرو وی‌سی‌ها در تامین منابع مالی و ارتقای سطح بلوغ تیم‌ها برای جذب سرمایه حیاتی شده است.

در سطح بین‌الملل، غالب سرمایه‌گذاری‌های Seed و Early-stage توسط میکرو وی‌سی‌ها انجام می‌شود. دلیل این امر  این است که عمدتا صندوق‌های بزرگ تمایل به سرمایه‌گذاری در مراحل رشد سرمایه‌گذاری (Series A) دارند، در حالی که یک استارت‌آپ تازه‌ تاسیس به سرمایه کوچک نیاز دارد تا به سرعت به آن تزریق شود.

رضا یزدان‌پناه، رئیس دپارتمان سرمایه‌گذاری گلرنگ ونچرز پیرو این آمار در ارتباط با نقش میکرو ویسی‌ها در اکوسیستم کشور گفت: با توجه به تعریف نقش میکرو وی‌سی‌ها در اکوسیستم سرمایه‌گذاری به نظر می‌رسد که بازار تا حد زیادی به میکرو ویسی‌ها نیاز دارد.

یزدان‌پناه همچنین افزود: میکرو ویسی‌ها با تامین سرمایه اولیه، ارائه راهبرد و انعطاف در تصمیم‌گیری، دروازه‌ای حیاتی برای نوآوری و رشد استارت‌آپ‌ها به‌شمار می‌روند. اگرچه عملکرد مالی‌شان گاهی کمی پایین‌تر از VCهای سنتی است، اما سهم قابل توجه آنان در سرمایه‌گذاری Seed، توانایی ورود سریع به بازار و امکان حمایت از حوزه‌های غیرمرسوم، جایگاه آنها را در اکوسیستم کارآفرینی بسیار برجسته می‌سازد. به‌ویژه در شرایط کنونی که فناوری‌های نوین هزینه توسعه را کاهش داده‌، میکرو و‌ی‌سی‌ها به گزینه‌ای کلیدی برای استارت‌آپ‌های نوپا تبدیل شده‌‌اند.

یزدان‌پناه با استناد به مطالعاتی مانند گزارش INSEAD اشاره کرد که تفاوت عملکرد شرکت IRR و Multiples بین میکرو ویسی‌ها و VCهای سنتی چندان زیاد نیست، اما میکرو ویسی‌ها کمی پایین‌تر از آنها عمل کرده‌اند.

همه‌چیز پول نیست

یزدان‌پناه، رئیس دپارتمان سرمایه‌گذاری گلرنگ ونچرز عمده تفاوت میکرو ویسی‌ها با صندوق‌های سرمایه‌گذاری سنتی را مربوط به میزان سرمایه تزریقی آنها عنوان کرد. طبق گفته او میزان سرمایه‌گذای میکرو ویسی‌ها روی یک استارت‌آپ عموما از جنس چند ۱۰ میلیارد تومان بوده درحالی که سرمایه‌گذاران سنتی تا چندصد میلیارد تومان نیز سرمایه‌گذاری انجام دادند. رئیس دپارتمان گروه سرمایه‌گذاری گلرنگ‌ونچرز کم‌تعداد بودن اعضای تیم‌های میکرو ویسی را عاملی در تسریع و چابکی فرآیندهای تصمیم‌گیری آنها قلمداد کرد. او همچنین سرمایه‌گذاری روی ایده‌های نو و استارت‌آپ‌هایی با اطلاعات بازار در دسترس کمتر را از ویژگی‌های برجسته میکرو ویسی‌ها برشمرد.

اسکویی، قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ تفاوت اصلی و مهم میکرو ویسی‌ها با سایر روش‌های سرمایه‌گذاری به‌ویژه VCها را از منظر حجم سرمایه‌گذاری و مراقبت از تیم اعلام کرد.

طبق گفته او حجم سرمایه‌گذاری میکرو ویسی‌ها به‌نسبت VCها کمتر اما مراقبت(Care) آنها از تیم موردنظر بیشتر است. بدین معنا که نماینده‌ای از تیم میکرو ویسی در استارت‌آپ یا کسب‌وکاری حضور پیدا می‌کند و علاوه‌بر ایفای نقش در مسائل مربوط به بخش حاکمیت شرکتی به‌عنوان یک راهبر با تیم همراه است. اسکویی پیرو این موضوع اشاره کرد که این نوع از همکاری‌ها صرفا محدود به جوانب پولی و مالی نیست و نمایندگان میکرو ویسی فارغ از حضور در جلسات شرکت، فعالیت‌هایی از جمله رصد(مانیتورینگ)و بررسی کارآفرینان را برای پیشبرد کسب‌وکار در زمینه‌های مختلف منابع انسانی، فروش و بازاریابی در دستور کار دارند. براساس گفته‌های قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ یک شخص مطلع به حوزه مرتبط از سمت میکرو ویسی در کنار تیم قرار و ارتباطی که برقرار است صرفا و تنها سرمایه‌گذاری پولی محسوب نمی‌شود.

اسکویی در پاسخ به سوال پیوست مبنی بر چالش‌های خروج میکرو ویسی‌ از تیم‌ها گفت: خروج میکرو وی‌سی ریسک‌های خودش را دارد اما میزان ریسک آن از خروج شتابنده‌ها کمتر است. زیرا که در نهایت شما با یک تیم بالغ‌تر روبه‌رو هستید.

قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ نقش‌آفرینی موثر و کارآمد میکرو ویسی‌ها را منوط به عملکرد همه بازیگران حوزه اقتصاد دیجیتال و البته وضعیت کلان اقتصادی دانست. از نظر او زمانی خروج سرمایه موفق و همکاری‌های نتیجه‌بخش میان صنعت و استارت‌آپ‌ها صورت می‌گیرد که فضای اقتصاد از حالت دستوری خارج شده و رقابتی باشد. او در ادامه این نکته گفت: میکرو ویسی‌ها زمانی می‌توانند خوب کار کند که کل اکوسیستم خوب کار کند. زیرا همه اینها بهم ربط دارند. مولد فضای نوآوری دانشگاه‌ها و استعدادها هستند؛ باید شرایط برای فعالیت و اشتغال این افراد مهیا و فراهم باشد. همچنین خود شتابنده‌ها هم باید از سرمایه انسانی و مالی مناسبی برخوردار باشند.

فناوری در اولویت

طبق مطالعات و بررسی‌های انجام‌شده بیشترین سرمایه‌گذاری از سمت میکرو ویسی‌ها روی استارت‌آپ‌های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با سهم ۴۰ درصدی صورت می‌گیرد. زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی، رایانش ابری و اپلیکیشن‌های موبایلی از جمله این کسب‌وکارهاست.

یزدان‌پناه، رئیس دپارتمان سرمایه‌گذاری گلرنگ ونچرز با توجه به روندهای جهانی، اشاره کرد حوزه‌هایی که استارت‌آپ‌ها در آنها با سرمایه کمتر قادر به ارائه MVP(حداقل محصول قابل ارائه) و ورود به بازار هستند، در اولویت جذب سرمایه از سوی میکرو وی‌سی‌ها قرار دارند. از نظر او ظهور فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی در تمایل سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکارهای کوچک موثر است. او کاهش هزینه‌های تولید و تقلیل نیاز به سرمایه‌ اولیه کلان پیرو توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی را اسباب فراهم شدن شرایط برای سرمایه‌گذاری‌های کوچکتر دانست.

یزدان‌پناه معتقد است که در نتیجه این عوامل، استارت‌آپ‌های حوزه‌های فین‌تک، هوش مصنوعی کاربردی، SaaS، سلامت دیجیتال، آموزش آنلاین و خدمات سریع، قابلیت‌ بالایی برای جذب سرمایه اولیه توسط میکرو ویسی‌ها دارند.

دیدگاه اسکویی، قائم‌مقام مدیرعامل تریگاپ در این باره بیشتر به حوزه موسس میکرو ویسی معطوف است. از نظر او اینکه میکرو ویسی به‌سمت چه استارت‌آپ‌هایی می‌رود و تمایل آن برای سرمایه‌گذاری کدام حیطه است را باید در هلدینگ موسس آن جست‌وجو کرد. برای مثال اگر موسس یک میکرو ویسی فعال در حوزه بانکی باشد به‌سمت سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌های متناسب با نیاز و تقاضای خود می‌رود.

هرچند که مفهوم «میکرو ویسی» به‌نسبت سایر شکل و شیوه‌های سرمایه‌گذاری تاکنون چندان مطرح نشده اما آمارهای جهانی حاکی از رشد این این صندوق‌ها و فعالیت آنها دارد. با توجه به گفته‌های کارشناسان این حوزه اختلاف و فاصله موجود در نمودار سرمایه‌گذاری و هشدارهای مربوط به کوچک شدن زمین بازی کسب‌وکارهای نوپا شاید نقش‌آفرینی عوامل و بازیگران کلیدی و تاثیرگذار در جلوگیری از این موضوع مفید باشد.