بازار نوآفرین، پایانی بر یک سال پر تغییر

به گزارش پیوست، در حال حاضر در تابلوی رشد و دانش‌بنیان، هر کدام ۱۱ شرکت پذیرش شده‌اند. ۱۰ شرکت برای تابلوی رشد و ۸ شرکت برای تابلوی دانش‌بنیان در صف پذیرش قرار دارند. همچنین یک شرکت در تابلوی رشد و ۴ شرکت در تابلوی دانش‌بنیان درج شده و ۳ عرضه اولیه نیز در این بازار صورت گرفته است.

طبق آنچه مدیرعامل فرابورس اعلام کرد ۲۱ شرکت دانش‌بنیان در بازارهای اول و دوم و نوآفرین فرابورس حضور دارند. او در این باره گفت: اگر این تعداد را با کل شرکت‌های این بازارها که حدود ۲۰۰ شرکت است مقایسه کنیم، حدود ۱۰ درصد از شرکت‌های پذیرش‌شده فرابورس، دانش‌بنیان هستند.

تامین مالی شرکت‌های نوپا، توسعه اکوسیستم نوآوری، افزایش شفافیت و حاکمیت شرکتی، ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید، تسهیل تجاری‌سازی فناوری و برندسازی و معرفی برندها از اهداف اصلی تشکیل بازار نوآفرین عنوان شده است. در سالی که گذشت در این بازار بیش از ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان داد و ستد ثبت شده است.

عمر فعالیت استارت‌آپ‌ها چندان نیست و در این چندسال مشکلات جذب و خروج سرمایه از این کسب‌وکارهای نوین به دست‌انداز اصلی توسعه آنها مبدل شده است. همه اینها در کنار چالش حضور نداشتن سرمایه‌گذار خارجی در اکوسیستم قرار می‌گیرد. اگر از پیچیدگی‌‌های جذب سرمایه بگذریم، خروج سرمایه‌گذاران از استارت‌آپ‌ها به خودی خود یک معضل است که البته در سال ۱۴۰۳ شاهد نمونه‌های موفقی در این زمینه بودیم. آغاز به کار بازار نوآفرین شاید برجسته‌ترین اتفاق سال ۱۴۰۳ بود. بازاری که پس از بازگشایی تا روزهای آخر اسفندماه با اخبار درج نماد و پذیرش استارت‌آپ‌های اکوسیستم فناوری و نوآوری همراه بود.

تاریخ‌نگاری یک آرزو

هرچند که زمزمه شروع به کار بازار نوآفرین از ۱۴۰۲ شنیده می‌شد اما این بازار عملا ۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ با عرضه اولیه سهام ۱۵ درصدی صنایع ارتباطی آوا کلید خورد.

یکتانت،‌ کافه‌بازار، مایکت، دیجی‌کالا و صنایع ارتباطی آوا استارت‌آپ‌هایی هستند که در صف ورود به یکی از تابلوهای بورس قرار گرفتند. دیوار نیز یکی از این اسامی بود که جلسه پذیرش آن در آستانه تشکیل شدن لغو شد.

پس از عرضه اولیه صنایع ارتباطی آوا، خبر بورسی شدن دیجی‌کالا در تاریخ ۱۹ دی‌ماه ۱۴۰۳ منتشر شد. دیجی‌کالا با ۱۰ زیرمجموعه خود به‌صورت رسمی در بازار سرمایه پذیرش شد. زمان عرضه اولیه سهام هلدینگ دیجی‌کالا با ۱۰ شرکت زیرمجموعه در بازار سرمایه وابسته به تصمیم مدیران عامل این مارکت‌پلیس عنوان شده است.

پس از گذشت چند روز،‌ به صورت رسمی اعلام شد که کافه‌بازار توسط تپسل خریداری شده است. در بیانیه گروه هزاردستان آمده که این تصمیم استراتژیک با هدف تمرکز بر تقویت و گسترش فعالیت‌های شرکت دیوار، به عنوان ستون اصلی کسب‌وکار گروه هزاردستان، اتخاذ شده است. این خرید در حالی اتفاق میفتد که نام «کافه‌بازار» در لیست استارت‌آپ‌های ورود به بازار نوآفرین قرار گرفته است. با وجود بروز تغییر در ترکیب سهامداری این مجموعه گفته شده روند بورسی شدن آن همچنان ادامه خواهد یافت.

مایکت یکی دیگر از اسامی شرکت‌های حوزه فناوری است که در مسیر بازار نوآفرین قرار گرفته است. طبق آنچه از گفت‌وگو با مدیریت این مجموعه حاصل شد آنها بازار نوآفرین را اتفاقی مثبت و بستری تسهیل‌کننده می‌بینند که می‌تواند در ورود آنها به بورس اصلی نقش مهمی داشته باشد. در واپسین روزهای اسفندماه سال گذشته(۱۴۰۳) این شرکت مدارک و مطالبی را روی سامانه کدال بارگذاری کرد. به‌نظر میاید که این اقدامات به‌منظور آماده‌سازی مایکت برای عرضه اولیه صورت گرفته بود.

اما استارت‌آپ دیوار که پیچیدگی‌های ورود به بورسش همچنان پابرجاست. قرار بود جلسه پذیرش دیوار در بورس ۲۲ اسفندماه ۱۴۰۳ برگزار شود. در حالی که انتظار می‌رفت تاییدیه ورود به بورس دیوار از جلسه هیات پذیرش اعلام شود، این جلسه به صورت ناگهانی لغو شد. اشکان آرمندهی، مدیرعامل دیوار علت لغو این جلسه از سمت سازمان بورس را پاسخ ندادن اطلاعات سپاه برای صدور تاییدیه‌های لازم اعلام کرد.

مدیرعامل دیوار در این باره گفت:« بنا بر اعلام مسئولان شرکت بورس این تصمیم به این دلیل گرفته شد که اطلاعات سپاه برای صدور تاییدیه‌های لازم پاسخ شفافی نداد و برگزاری جلسه پذیرش دیوار به همین خاطر لغو شد.»

شرکت پویا یکی از باسابقه‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات، اولین شرکتی بود که سال ۱۴۰۲ در بازار نوآفرین پذیرش شد. پس از گذشت بیش از یکسال بی‌خبری از این بازار، در آستانه ورود به سال ۱۴۰۴ شرکت پویا برای عرضه ارزش‌گذاری شد. شرکت پویا با نماد «رپویا» به مبلغ حدود ۸۰۰ میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده است. ورود به زمینه‌های طراحی و تولید محصولات غیربانکی،‌ گسترش تولیدات مبتنی بر هوش مصنوعی و بانکداری دیجیتالی از برنامه‌های پیش‌روی شرکت پویاست.

سینماتیکت، استارت‌آپی که حداقل به‌نظر نمی‌رسید در ماه‌های ابتدایی بازار نوآفرین پذیرش شود به یکباره خبری مبنی بر پذیرش آن در بازار سرمایه مطرح شد. ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۳ اعلام شد که سینماتیکت توسط شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری ترنج پذیرش و تایید ورود به بازار نوآفرین را دریافت کرده است.

یکتانت هم یکی دیگر از استارت‌آپ‌هایی است که در آستانه ورود به بازار سرمایه قرار دارد. این شرکت در تاریخ ۲۸ اسفندماه ۱۴۰۳ پس از گذراندن همه مراحل احراز شرایط پذیرش در تابلوی دانش‌بنیان نوآفرین فرابورس درج شد. شرکت نوآوران یکتانت با نماد معاملاتی «یکتانت» سیصد و چهل و ششمین نماد معاملاتی فرابورس و چهارمین شرکت پذیرش شده تابلوی دانش‌بنیان بازار نوآفرین است.

مدیرعامل هلدینگ ارتباط فردا اعلام کرده بود که این شرکت قرار است سال ۱۴۰۳ وارد بازار سرمایه شود. طبق گفته او اسفندماه ۱۴۰۳ زمان درج نماد این شرکت بود که با محقق نشدن این موضوع به‌نظر می‌آید فرآیند ورود به بورس این هلدینگ به امسال (۱۴۰۴) موکول شده است.

آن که رفت آن که ماند

افتتاح بازار نوآفرین تنها اتفاق مهم سال ۱۴۰۳ نبود. استارت‌آپ‌هایی که دیگر قد وقواره بزرگتری برای ایفای نقش در اقتصاد دیجیتال کشور دارند عموما با گذر یک یا چند دوره مشمول تغییرات ساختاری می‌شوند. خروج سرمایه‌گذاران و تغییر ترکیب سهامداری هرچند ممکن است حرکتی رو به جلو جلوه کند اما این که مسیر جدید استارت‌آپ را به کجا می‌برد نتیجه‌ای است که برد و باخت آن را تعیین می‌کند.

ابتدای اسفندماه ۱۴۰۳ بود که بانک شهر به‌عنوان سهامدار جدید آسان‌ پرداخت پرشین معرفی شد. بنیان‌گذاران آپ مجموعا ۳ میلیارد و ۷۷۴ میلیون سهم خود را که برابر با ۴۲.۵ درصد سهام آپ است به بانک شهر واگذار کردند. با خرید سهام بنیان‌گذاران آپ هیات مدیره آپ نیز دستخوش تغییر شد. در حال حاضر بانک شهر، شرکت گسترش فناوری‌های نوین، صندوق رفاه و تامین آتیه، راهبردهای هوشمند شهر و فن‌آوران ایمن شبکه فاش به عنوان اعضای هیات مدیره جدید «آپ» منصوب شدند.

سرآوا، هلدینگ سرمایه‌گذاری پرآوازه و محوری اکوسیستم استارت‌آپی که در سال‌های ابتدایی تجارت الکترونیک نقش بسزایی در توسعه آن داشته از سال گذشته تا به امروز در حال خروج یک به یک از استارت‌آپ‌های سرمایه‌گذاری شده است. این اقدام که از اصول و رسوم سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود اما حالا علامت سوال‌هایی را ایجاد کرده است. خروج متعدد سرآوا از استارت‌آپ‌هایی که حالا تبدیل به برندهای شناخته شده حوزه فناوری و نوآوری هستند چه نتیجه‌ای برای سرآوا و اکوسیستم خواهد داشت؟

الوپیک و نوار ۲ استارت‌آپی بودند که سرآوا سال ۱۴۰۲ از آنها خارج شد. اما ۱۴۰۳ نوبت به استارت‌آپ‌هایی رسید که اخبار ورود به بورس و مقیاس‌پذیری آنها مطرح بود.

با خروج سرآوا از دیجی‌کالا در مردادماه ۱۴۰۳ و واگذاری ۴۰ درصد از سهام این مارکت‌پلیس به همراه اول، ترکیب سهامداری این مجموعه تغییر کرد.

سرآوا در تاریخ ۱۳ آبان ۱۴۰۳ با رای حداکثری سهامداران هلدینگ هزاردستان سهام خود را به فروش رساند و بدین ترتیب از ترکیب سهامداری بازار و دیوار نیز خارج شد.

سرآوا همچنین در بهمن ماه سال ۱۴۰۳ بدون دریافت مبلغ و تنها با بازگرداندن سهام به بنیان‌گذاران ایوند از این مجموعه نیز خارج شد.

خروج سرمایه و واگذاری سهام، انتخاب بسیاری از سرمایه‌گذاران و بنیان‌گذاران نسل اول استارت‌آپ‌ها بود. اوضاع و احوال این شرکت‌هایی که ماهیت و کارکرد متفاوتی دارند در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۳ دستخوش تغییرات عمده‌ای شد. با پذیرش تعداد قابل توجهی از استارت‌ها برای ورود به بازار سرمایه و تغییرات سهامداری استارت‌آپ‌ها به‌نظر میاید روند بورسی شدن بازیگران این اکوسیستم در سال ۱۴۰۴ تسریع خواهد شد و شاید گردش پولی و مالی این بازار روی تقویت و رشد اقتصاد دیجیتال کشور موثر باشد.