سامانه جامع تجارت، تجارت را تسهیل می‌کند یا متوقف: سامانه‌ای پر از وصله‌پینه

از عمر سامانه جامع تجارت بیش از ۱۰ سال می‌گذرد و این سامانه که یکی از ابرپروژه‌های الکترونیکی‌سازی فرایندهای تجارت خارجی در داخل کشور بود، اکنون در مواجهه با تکالیف متعدد، کارایی و بهینگی‌اش تحت‌الشعاع قرار گرفته است. در سال ۹۲ راه‌اندازی سامانه جامع تجارت بر اساس ماده ۶ (بند الف) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به وزارت تکلیف شد اما مسیر اجرایی آن عملاً تا سال 95 ادامه پیدا کرد. با این همه، سامانه جامع تجارت با هدف رسمی‌سازی تجارت کل کشور به‌ویژه تجارت خارجی آغاز به کار کرد و در این سال‌ها در این مدار توسعه یافت. اما اختلاف میان دستگاه‌های دولتی به‌خصوص وزارت صمت و گمرک بر سر تبادل داده، در بخش اجرایی سامانه جامع تجارت با بلاتکلیفی روبه‌رو کرد و همزمان محدوده تکالیف آن از بعد نظارت و یکپارچه‌سازی فرایندها به شکل گسترده‌ای افزایش یافت. سورنا جلیلی، مدیر توسعه روابط برون‌سازمانی و ارتباط با دولت شرکت نستله ایران، درباره روند تغییر در اهداف سامانه جامع تجارت می‌گوید: «سامانه جامع در ابتدا، زمانی که در حال توسعه و راه‌اندازی بود، تمرکز اصلی خود را بر مباحث کنترل کالا برای مبارزه با قاچاق و همچنین موضوعات مالیاتی قرار داده بود. اتفاقی که طی این سال‌ها برای سامانه جامع رخ داده این است که موضوعات مختلف به این سامانه مرتبط شده و به‌تدریج سامانه جامع در حال تبدیل شدن به یک مگااپلیکیشن یا مگاپورتال است.» جلیلی ادامه می‌دهد: «این روند تا جایی خوب است که برای رصد کردن و جمع‌آوری اطلاعات باشد. اما از جایی به بعد، وقتی دولت بیش از حد انتظار مراحل کنترلی بیشتری بر سامانه جامع اعمال می‌کند، این مساله کار را برای بازرگانان و تولیدکنندگان به‌شدت دشوار می‌کند.» جلیلی درباره میزان موفقیت سامانه جامع تجارت توضیح می‌دهد: «در خصوص اینکه آیا سامانه واقعاً به اهداف خود رسیده است، به نظر من تا حدودی...