اینماد، کالای قاچاق و دیگر هیچ؛ تجارت الکترونیکی در مخمصه
برای تجارت الکترونیکی در ایران، آذر، ماه آخر پاییز نیست، و هر بار که امید…
۱۰ آذر ۱۴۰۳
چرا همه پلتفرم‌های آنلاین طلا به حضور در سندباکس علاقه‌مند شدند؟ راهنمایی اشتباه
فعال نبودن اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی طی سال جاری پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا را دچار سردرگمی در چگونگی فعالیت کرده است. اگرچه ضوابط خاص رسته شغلی سامانه معاملات آنلاین طلای آب‌شده و مصنوعات طلا، جواهر و نقره از سوی اتاق اصناف سال ۹۹ تصویب و ابلاغ، و امکان دریافت مجوز برای این کسب‌وکارها نیز روی درگاه ملی مجوزها تعریف شده است، اما تقریباً تمامی کسبوکارهای فعال در این اکوسیستم هنگام مراجعه به اتحادیه کسبوکارهای مجازی برای دریافت مجوز با این پاسخ مواجه شدند که برای «دریافت مجوز باید به سندباکس مرکز تتا مراجعه کنید»؛ این در حالی است که سندباکس فقط مختص کسب‌وکارهایی است که هیچ مقرره‌ای برای‌شان تعریف نشده باشد.
این داستان از ورود «داریک» به سندباکس آغاز شد، پس از آنکه داریک وارد سندباکس شد و اجازه فعالیت محدود را دریافت کرد، اتحادیه کسبوکارهای مجازی که متولی صدور مجوز برای پلتفرم‌های فعال در حوزه فروش آنلاین طلا بود این کسب‌وکارها را به سمت ورود به سندباکس سوق داد. میلی‌گلد و زرپاد از جمله کسب‌وکارهایی هستند که اتحادیه کسبوکارهای فضای مجازی آنها را به سمت ورود به سندباکس سوق داده است.
با وجود این، امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، می‌گوید نیازی به ورود این پلتفرم‌ها به سندباکس نیست بلکه طبق مصوبه اتاق اصناف، اتحادیه کسبوکارهای مجازی میتواند اجازه فعالیت صادر کند. از نظر او، اتحادیه کسبوکارهای مجازی دچار سوءتفاهم شده است؛ مرکز تتا فقط تاکید کرده است تمامی شرایط و ضوابطی که در نهایت در سندباکس در مورد نحوه فعالیت سکوهای فروش آنلاین طلا تعیین می‌شود در تمامی کسبوکارهای این حوزه باید به اجرا درآید.
کلاهدوزان نیز تاکید میکند فقط کسب‌وکارهایی که مقرره‌ای برای نحوه فعالیت‌شان تعیین نشده باشد وارد سندباکس می‌شوند. او می‌گوید، هم‌اکنون مقدمات اصلاح ضوابط خاص رسته شغلی سامانه معاملات آنلاین طلای آب‌شده و مصنوعات طلا، جواهر و نقره در دست بازنگری است و در این بازنگری کسبوکارهای فعال در این حوزه نیز دخیل بوده‌اند و به‌زودی مصوبه جدید نهایی خواهد شد.
طبق گفته مدیران پلتفرم داریک، دلیل اصلی اینکه این پلتفرم وارد سندباکس شده است، بستر فروش آنلاین طلای آب‌شده این پلتفرم نبوده بلکه انبار هوشمند داریک محلی هوشمند برای ذخیره و نگهداری طلاست.
داریک با انبارداری هوشمند طلا به سندباکس رفته است
پلتفرم داریک بستری آنلاین برای خرید و فروش طلای آب‌شده است که مدیرانش می‌گویند ایده آن از سال ۹۹ شکل گرفت و وزارت صمت مرداد سال جاری آن را به عنوان یک طرح در سندباکس تخصصی تجارت الکترونیکی این وزارتخانه پذیرفت.
عبدالرضا عسگرخانی، مدیر پلتفرم داریک، درباره شکل‌گیری مجموعه داریک توضیح می‌دهد: «از سال ۹۹ برای رفع مشکل کاغذی‌فروشی طلا و همچنین افزایش قدرت خرید کالای سرمایه‌ای از سوی مردم، به فکر قانونی کردن خرید و فروش طلای آب‌شده در مقادیر مختلف افتادیم. همان سال به پلیس فتا مراجعه کردیم و گفتند تشکیل اتاق آنلاین و قانونی برای خرید و فروش طلا ممکن نیست. سپس ما پروپوزالی به این منظور ارائه دادیم و آنها هم پروپوزال ما را به شورای عالی اقتصاد ارجاع دادند و دبیرخانه شورا طرح‌مان را بررسی کرد. به طرح ما ۲۴۰ ریسک وارد شد و ما موظف بودیم ظرف دو سال آنها را برطرف کنیم. برطرف کردن این ریسک‌ها تا آبان ۱۴۰۲ طول کشید. سپس ۱۰۰ کاربر به ما معرفی و آنها به معامله در پلتفرم مشغول شدند. از بهمن ۱۴۰۲ وارد مرحله دوم شدیم و تقریباً سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ کاربر در سایت ثبت‌نام و معامله می‌کردند و رصد می‌شدیم. از تیرماه امسال به ما اجازه فعالیت عمومی داده شد و ملزم به رعایت قوانین سخت‌گیرانه‌تری شدیم.»
او ویژگی متمایزکننده طرح خودشان را تامین‌کنندگی انبار هوشمند برای نگهداری طلا و فلزات گران‌بها عنوان میکند که سایر کسب‌وکارها نیز می‌توانند به آن متصل شوند و اضافه میکند: «اصلی‌ترین مدلی که داریک در طرح خود عرضه کرد، ایجاد انبار هوشمند فلزات گران‌بها بود. نهاد سومی که شامل ۱۱ نهاد نظارتی است، بر این انبار هوشمند نظارت میکند. خریداران در داریک با اطمینان به اینکه طلایشان در جای امنی قرار دارد، آن را می‌خرند. طلا چون مهم‌ترین کالای سرمایه‌ای کشور است، جریانش از نقدینگی بالایی برخوردار است. مهم‌ترین باگ خرید و فروش طلا این است که فیزیک و ماهیت آن باید کاملاً امن و مشخص باشد تا خالی‌فروشی و کاغذی‌فروشی و اقدامات غیرقانونی‌ای از این دست ممکن نباشد.» عسگرخانی ادامه می‌دهد: «آنچه داریک در سندباکس ارائه کرده همین انبار هوشمند به اضافه معاملات آنلاین است. این سطح از خدمات ما در کلاس کار B2B قرار می‌گیرد. این انبار هوشمند، کسبوکارهای خرید و فروش طلا را ملزم میکند تا همه طلای خود را در آن قرار دهند. فروشندگان سایر کالاها شاید بتوانند انبار خود را در هر جا که خودشان امن می‌دانند قرار دهند اما این موضوع درباره طلا صدق نمی‌کند.»
عسگرخانی می‌گوید، داریک تنها یک فضای OTC نیست، بلکه یک بازار C2C نیز هست. کاربران می‌توانند با یکدیگر طلا معامله کنند و برای خرید و فروش آن سفارش بگذارند. هوش معاملاتی درنظر گرفته‌شده از سمت پلتفرم، از قفل شدن بازار جلوگیری و در جایی که عرضه بیش از تقاضا باشد، خود به خرید طلا ورود میکند. از ویژگی‌های فضای توصیف‌شده این است که پلتفرم در شرایط خاص اجتماعی یا سیاسی و ضرورت‌های این‌چنینی، قادر به باطل کردن معامله نیست و در صورت بروز نوسان شدید در قیمت طلا و هرگونه رویداد برهم‌زننده نظم حاکم بر بازار طلا، داریک میتواند برای خرید و فروش طلا از سوی کاربر سقف تعیین کند تا دو طرف متضرر نشوند. همچنین نظارت بر این انبار هوشمند از خالی شدن آن جلوگیری میکند؛ به این صورت که چنانچه فروش طلا به حد خاصی برسد، نهادهای نظارتی داریک را ملزم به پر کردن انبار خود خواهند کرد.
مدیران داریک می‌گویند قوانین محدودکننده و سفت‌وسختی در سندباکس وضع شده است و رونمایی وزارت صمت از پذیرش داریک به این علت است که دو سال زحمت کشیده‌اند تا نشان دهند اگر یک فرد بتواند با حداقل دارایی خود مقداری طلا بخرد، دیگر سراغ دلار و اتومبیل نمی‌رود. عسگرخانی می‌گوید مخاطبان‌شان اصلاً سرمایه‌داران کلان کشور نیستند؛ بلکه افرادی عادی با درآمد معمولی هستند. طبق ابلاغیه سال ۹۹، پلتفرم‌هایی که قصد فروش طلای آب‌شده و مصنوعات طلا، جوهر و نقره دارند، موظف‌اند با تامین‌کنندگانی که پروانه کسب مرتبط با طلا و جواهر دارند قراردادی منعقد کنند و همچنین باید محل نگهداری کالا از سوی تامین‌کننده در مکان ذکرشده در پروانه کسب صادره از اتحادیه صنف طلا و جواهر قید شود.
هدف، تشکیل زنجیره طلا از تولید تا عرضه است نه فقط انبار آن
پلتفرم زرپاد از دیگر بسترهایی است که با ۱۴ مجوز و عضویت در تشکیلات صنفی و غیرصنفی، امکان خرید فروش طلای آب‌شده به صورت آنلاین را فراهم کرده و تاکنون توانسته ۱۰۰ هزار کاربر جذب کند. شاهین رفیع‌پور، مدیرعامل زرپاد، می‌گوید این مجموعه قرار نیست صرفاً طلا را نزد خود نگه دارد بلکه هدف آن تشکیل زنجیره تولید و عرضه است. او ادامه می‌دهد: «ما به عنوان یکی از اعضای اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر، دغدغه تولید داریم نه‌تنها خرید و فروش. ما معتقدیم می‌توان از ابزارهای اقتصاد دیجیتالی برای جمع‌آوری طلای خرد نزد مردم استفاده و آن را وارد چرخه تولید کرد.»
زرپاد همچنین تصمیم دارد این سرمایه خرد در دست مردم را وارد بستر سرمایه‌گذاری‌های جمعی کند تا آنها بتوانند در قالب طلا سرمایه‌گذاری خود را انجام دهند. او یادآوری میکند: «صنعت طلا در کشور ما یکی از پرپتانسیل‌ترین و قوی‌ترین صنایع بالادستی کشور با بالاترین حد ارزش افزوده است که همه ابزارآلات و نیروهای انسانی مرتبط با آن نیز در داخل کشور فراهم است.» رفیع‌پور می‌گوید اگر چرخه تولید را درست کنیم، می‌توانیم طلا را با ارزش افزوده‌های مختلف صادر و از پتانسیل‌های این صنعت استفاده کنیم.»
مدیرعامل مجموعه زرپاد در بخش دیگری از صحبت‌های خود می‌گوید: «تجارت الکترونیکی خیلی چیزها را دگرگون کرد و رسته‌های مختلفی وارد این حوزه شدند اما یکی از رسته‌هایی که به‌شدت در ورود به این بازار مقاومت کرد صنوف مرتبط با طلا بود. مقاومت ذهنی دوستان ما در اتحادیه باعث شد در صنف طلا با یک وضعیت بحرانی روبه‌رو شویم که نتایج آن را سال گذشته با تعطیلی نزدیک به چهار هزار تولیدکننده و عرضه‌کننده مصنوعات طلا دیدیم. اکنون هم بازار با ظرفیت پایینی به کار خود ادامه می‌دهد و همچنان اتحادیه‌های سنتی ما متوجه ضرورت اقتصاد دیجیتالی نیستند.»
در حال حاضر همه کسبوکارهای آنلاین طلا را به سمت سندباکس سوق می‌دهند اما قوانین مربوط به این سندباکس برایمان شفاف نیست
شاهین رفیع‌پور از سویی دیگر انتقادات خود را متوجه اتحادیه کسبوکارهای مجازی میکند و می‌گوید: «خود این اتحادیه برای ما به یک معضل تبدیل شده و معلوم نیست چه تعداد مجوز صادر کرده است. در حال حاضر همه کسبوکارهای آنلاین طلا را به سمت سندباکس سوق می‌دهند اما قوانین مربوط به این سندباکس برایمان شفاف نیست. ما نمی‌دانیم رگولاتور این حوزه کیست و داشتن چه مجوزهایی برای این کسب‌وکار کفایت میکند و اصلاً چرا همه کسب‌وکارها باید وارد سندباکس شوند.»
مدیرعامل مجموعه زرپاد همچنین می‌گوید به دلیل اینکه کیفیت و استاندارد طلای آب‌شده محل بحث و سوال است، ما می‌خواهیم به سمت فروش شمش طلای استاندارد برویم که عیار و خلوص آن معلوم باشد.
فین‌تکی که مبتنی بر طلاست
میلی‌گلد یکی از بازیگران برجسته در عرصه فروش آنلاین طلای آب‌شده است که از اسفندماه سال گذشته به طور رسمی از اپلیکیشن خود رونمایی کرده. این اپلیکیشن، با تکیه بر تجربه و تخصص تیمی آشنا به فضای استارت‌آپی و فین‌تک، بستری فراهم آورده که کاربران می‌توانند با اطمینان و سهولت به خرید و فروش طلای آب‌شده بپردازند. امکان خرید طلای آب‌شده به کمترین واحد ممکن، یعنی یک میلی‌گرم، از ویژگی‌های میلی‌گلد است که آن را به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاری‌های خرد تبدیل کرده است.
سعید صادقی، عضو هیات‌مدیره میلی‌گلد، درباره چشم‌انداز این اپلیکیشن توضیح می‌دهد: «هدف ما این است که بستری شفاف و قابل اعتماد برای معاملات طلای آب‌شده مهیا کنیم. با کسب تمام مجوزهای لازم از اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر، مجوز بنکداری و کسبوکارهای مجازی، سعی داریم امنیت و اعتماد کاربران را در تمام مراحل فعالیت‌های خود تامین کنیم.»
با توجه به اهمیت قانون‌گذاری مناسب در این حوزه، میلی‌گلد به همراه برخی دیگر از بازیگران این حوزه، به اتحادیه کسبوکارهای مجازی پیشنهاد داده است با تشکیل یک کارگروه تخصصی، به تدوین چارچوب‌های لازم برای فعالیت‌های آنلاین فروش طلا بپردازد. صادقی همچنین به نقش حیاتی اتحادیه و همکاری آن با نهادهایی مانند مرکز تتا و وزارت صمت اشاره میکند و می‌گوید: «انتظار داریم همکاری نزدیک اتحادیه با نهادهای نظارتی به تقویت شفافیت و کاهش تخلفات احتمالی بینجامد.»
از نظر او میلی‌گلد مشکلی ندارد که عضو سندباکس شود؛ زیرا از شفافیت و سلامت معاملات سامانه خود مطمئن است. حتی درخواست داده برای شروع عضویت در سندباکس اقدام کند؛ اما راه‌حل درست‌تر و زیرساختی‌تر این است که «ضوابط خاص رسته شغلی سامانه معاملات آنلاین طلای آب‌شده و مصنوعات طلا و جواهر» که در سال ۹۹ تدوین شده و برخی از نیازهای امروز این کسب‌وکارها را مد نظر قرار نداده، با کمک متخصصان، اتحادیه کسبوکارهای مجازی و اتاق اصناف، به‌روزرسانی و دوباره تصویب و ابلاغ شود.
طبق گفته او، این اقدام میتواند از مشکلاتی مانند خالی‌فروشی جلوگیری کند و به سبب حساسیت این کسب‌وکارها، سریع‌تر به قواعد مناسب برسیم.
صادقی می‌گوید: «همواره کسب‌وکارها و بنگاه‌های اقتصادی نوین باید به حاکمیت کمک کنند تا راهکارهای مناسبی برای ارزیابی درست و جلوگیری از کلاهبرداری و آسیب به مردم تدوین کنند و قاعده‌مندی درستی را جا بیندازند. » او همچنین به محدودیت‌های نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) به عنوان معیار تایید قانونی بودن کسب‌وکارها اشاره میکند و ادامه می‌دهد: «در حال حاضر، برخی از کسب‌وکارها تنها با دریافت اینماد، فعالیت خود را قانونی تلقی می‌کنند، اما این نماد به‌تنهایی معیار کاملی برای ارزیابی قانونی بودن یک کسب‌وکار نیست. ما سعی کرده‌ایم با دریافت تمام مجوزهای لازم از مراجع تخصصی این صنعت، تجربه‌ای شفاف و مطمئن برای کاربران رقم بزنیم.»
عضو هیات‌مدیره میلی‌گلد با اشاره به اینکه این پلتفرم نزدیک به یک میلیون کاربر و بیش از ۳۵۰ هزار کاربر فعال دارد می‌گوید: «ما به دنبال نوآوری و بهبود تجربه کاربری هستیم.»
با این حال، همه کسبوکارهای این حوزه منتظرند مسیر فعالیت‌شان شفاف شود چراکه در فضای تورمی طبیعی است مردم به سمت حفظ ارزش دارایی‌های خود حرکت کنند، از همین رو همیشه طلا یکی از گزینه‌های مورد علاقه مردم برای نگهداری است و اگر نحوه فعالیت کسب‌وکارها و نحوه صدور مجوز برای هر کدام از این فعالان مشخص نباشد، بدیهی است امکان شناسایی کسبوکارهای معتبر از غیرمعتبر برای مردم امکان‌پذیر نخواهد بود.
این مطلب در شماره ۱۲۸ پیوست منتشر شده است.
ماهنامه ۱۲۸ پیوست
ارسال دیدگاه