رفع فیلتر یوتیوب در سایه درآمد یوتیوبرهای ایرانی

به گزارش پیوست، رفع فیلتر یوتیوب موضوعی است که با تغییر وزیر ارتباطات و با توجه به وعده‌های مسعود پزشکیان در مورد فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است و با توجه به قدم‌های اولیه‌ای که دولت قبل برای رفع فیلتر یوتیوب و گوگل پلی برداشت به نظر می‌رسد رفع فیلتر این دو پلتفرم مسیر کوتاه‌تری نسبت به سایر پلتفرم‌ها در پیش دارند چراکه این دو پلتفرم به صورت مستقیم از طریق کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه یا کارگروه فیلترینگ فیلتر شده‌اند و خروج از فیلتر نیز باید از طریق این کارگروه تحقق یابد.

پس از اینکه محمدجواد شکوری، مدیرعامل صبا ایده (آپارات، فیلیمو، سینما تیکت و…)، پستی در ایکس منتشر کرد و در آن از وزیر ارتباطات دولت چهاردهم خواست اولین کارش رفع فیلتر یوتیوب باشد، بسیاری از کاربران به این موضوع واکنش نشان دادند و هدف صحبت‌های او را تلطیف افکار عمومی دانستند.

کاربران ایکس پس از آن در مورد تاثیر رفع فیلتر یوتیوب بر تولیدکنندگان محتوای فارسی بحث کردند و در یکی از پربازدیدترین پست‌ها، حمیدرضا ذوالفقار، مدیرعامل پی‌زیتو نوشت: «اگر یوتیوب رفع فیتر شود، درآمد یوتیوب فارسی صفر می‌شود.»

تولیدکنندگان محتوا در یوتیوب از راه‌های مختلفی کسب درآمد می‌کنند و یکی از این راه‌ها تبلیغاتی است که در خود یوتیوب و با استفاده از گوگل ادسنس پخش می‌شود. با توجه به تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران برای استفاده از گوگل ادسنس، کاربران برای استفاده از آن باید IP خود را تغییر دهند و به منظور نقل و انتقالات مالی از شرکت‌های واسطه استفاده کنند.

وحید فرید، کنشگر حق دسترسی به اینترنت آزاد، در این باره گفت: «سیستم یوتیوب به این صورت است که بر اساس لوکیشن کاربران، تبلیغاتی که برای آن لوکیشن سفارش داده شده است نمایش داده می‌شود. پس از آن بخشی از درآمد حاصل از این تبلیغات به تولیدکننده آن محتوا داده می‌شود و بخشی از آن را یوتیوب برمی‌دارد. مثلاً زمانی که شما با IP آلمان و هلند وارد می‌شوید، تبلیغات آلمانی و هلندی برایتان نمایش داده می‌شود.»

او درباره کسب درآمد از این تبلیغات توضیح داد: «اگر فیلتر یوتیوب برداشته شود و بازدیدکنندگان با IP ایران از این پلتفرم استفاده کنند، تبلیغات برای آنها نمایش داده نمی‌شود. معمولاً افرادی که به یوتیوب تبلیغ سفارش می‌دهند بازار هدف‌شان مکانی است که آن محصول در آنجا فروش داشته باشد اما به دلیل تحریم ایران، یوتیوب روی محتوای فارسی که بینندگانش در ایران هستند تبلیغی نمی‌گذارد و درآمدی از این روش به تولیدکنندگان محتوا نمی‌رسد.»

فرید درباره احتمال نمایش داده شدن تبلیغات ایرانی گفت: «البته این احتمال هم وجود دارد که اگر فیلترینگ یوتیوب برداشته شود، شرکت‌های ایرانی که به خاطر تحریم‌ها نمی‌توانند به صورت مستقیم با یوتیوب ارتباط مالی برقرار کنند به کمک واسطه‌هایی تبلیغات خودشان را روی محتوای فارسی سفارش دهند؛ مثل تبلیغات ماهواره‌ای که برای محصولات ایرانی در شبکه‌های خارج از ایران نمایش داده می‌شود اما احتمالش کم است.»

او دلیل اصلی پایین بودن این احتمال را ارزش کمتر ریال نسبت به دلار و یورو دانست و افزود: «مدل درآمدی گوگل به این صورت است که شما تعیین می‌کنید هزینه‌ای که می‌خواهید برای تبلیغات‌تان بدهید چقدر است و بر این اساس تبلیغات شما اولویت‌بندی می‌شود. زمانی که با IP اروپا محتوایی دیده می‌شود هزینه آن با یورو پرداخت می‌شود. یعنی حتی اگر این مسیر باز شود که شرکت‌های ایرانی بخواهند تبلیغات خودشان را به یوتیوب سفارش دهند، باز هم بهره‌وری هزینه‌ای که برای تبلیغات‌شان می‌کنند پایین می‌آید.»

علی فرخی، مشاور یوتیوبرهای ایرانی در زینو نتورک و کنشگر حق دسترسی به اینتزنت آزاد، دراین‌باره اضافه کرد: «آژانس‌ها و بنگاه‌های اقتصادی که به یوتیوب درخواست تبلیغات می‌دهند ترجیح می‌دهند تبلیغ‌شان در کشورهایی مثل روسیه، کوبا و ایران که تحریم هستند و نمی‌توانند محصولات آنها را بخرند نمایش داده نشود. البته با توجه به اینکه برخی از وی‌پی‌ان‌های ایرانی برخلاف گذشته از تونل ایران متصل می‌شوند، یوتیوب متوجه بازدید کاربران ایرانی می‌شود اما درآمد تولیدکننده محتوا را از سایر بازدیدکنندگانش پرداخت می‌کند.»

به گفته او، به دلیل تحریم‌ها تولیدکنندگان محتوا در یوتیوب فارسی یا به یک حساب مالی گوگل مشترک متصل می‌شوند یا از طریق شرکت‌های واسطه‌ای که چند کانال یوتیوب را به یک اکانت مرکزی متصل می‌کند کسب درآمد می‌کنند که با استفاده از هر کدام از این روش‌ها بخشی از درآمد آنها گرفته می‌شود.

البته تولیدکنندگان محتوای یوتیوب همچنان می‌توانند با جذب اسپانسر و تبلیغات در ویدئوی خود، از تولید محتوا در یوتیوب کسب درآمد کنند.

وحید فرید، کنشگر حق دسترسی به اینترنت آزاد، دراین‌باره توضیح داد: «فارغ از اینکه چه اتفاقی برای درآمد تولیدکنندگان محتوا می‌افتد حق کاربر ایرانی است که یوتیوب باز باشد. یوتیوب یک دانشگاه آنلاین است و به واسطه این احتمال که درآمد یوتیوبرهای ایرانی کاهش پیدا کند ما اصلاً نباید به این فکر کنیم که رفع فیلتر آن اتفاق بدی است.»

او در آخر گفت: «درآمد یوتیوبرهای ایرانی تا الان به خاطر فریب سیستم درآمدی یوتیوب بوده و کل این اکوسیستم غیرواقعی بوده است. بازدیدکننده ایرانی به واسطه فیلترشکن‌ و با IP غیرایرانی آنها را تماشا کرده است و تبلیغی که قرار بوده برای لوکیشن آن IP پخش شود، برایش پخش شده و درآمد حاصل از آن به یوتیوبر ایرانی رسیده است.»