تحول خاموش ماهیت مخارج در صنایع مختلف: از ماشین‌آلات به دارایی ذهنی

به گزارش پیوست به نقل از فورچن، سرمایه‌‌گذاری روی هزینه‌های سرمایه‌ای در حدود هشت دهه گذشته چیزی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از تولید ناخالص ایالات متحده را به خود اختصاص داده است اما در سال‌های نرخ رشد آن به ۵ درصد رسیده است.

بانک ولز فارگو دلیل افزایش هزینه‌ها را افزایش سهم نرم‌افزار و دارایی‌های ذهنی، از جمله هوش مصنوعی در سال‌های اخیر، عنوان می‌کند. به گفته این بانک: ‌«به طور خلاصه ترکیب مخارج تجاری کاملا متحول شده است. عبارت capex در گذشته تصویری از ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات را به تصویر می‌کشید. اما هوش مصنوعی مولد و نرم‌افزار دارند جای آن‌ها را می‌گیرند.»

به گفته این بانک، در دهه ۱۹۹۰ تجهیزات بیش از نیمی از هزینه‌ سرمایه‌ای شرکت‌ها را به خود اختصاص می‌دانند. اما پس از ۲۰ سال سهم تجهیزات در حال کاهش است و این سهم به سمت دارایی ذهنی می‌رود.

سرمایه‌گذاری روی «محصولات دارایی ذهنی» (IPP) که چیزهایی مثل نرم‌افزار، تحقیق و توسعه و حتی سرگرمی، محتوای ادبی و هنری را شامل می‌شود، در حال حاضر بزرگترین سهم را دارد و تقریبا تمام رشد در چرخه اخیر را به خود اختصاص می‌دهد.

ولز فارگو می‌گوید: «آنچه زمانی برای تخصیص دلار کسب‌وکارها اولویت ثانویه داشت، حالا به هدف اصلی سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. این تغییر اولویت نرم‌افزار نسبت به مخارج فیزیکی بر خرید تجهیزات چیره شده و به فعالیت تولیدی در سال‌های اخیر آسیب رسانده است.»

در واقع شاخص تولید از موسسه مدیریت عرضه ماه‌ها است که با ضعف مواجه است و همین ضعف در ماه اخیر باعث گمانه‌زنی درمورد احتمال یک رکود اقتصادی و به خاک و خون کشیدن بازارهای سهامی جهان شد.

اما با تمرکز روی تولید، قدرت در بخش دیگری نادیده گرفته می‌شود. طبق اطلاعات ولز فارگو، مخارج IPP در پنج سال اخیر بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته در حالی که مخارج مربوط به تجهیزات اساسا ثابت بوده است.

به گفته اقتصاد‌دانان ولز فارگو، آغاز این روند به پیش از موج اخیر هوش مصنوعی با عرضه ChatGPT در سال ۲۰۲۲ و حتی پیش از پاندمی باز می‌گردد اما در حال حاضر شاهد سریع‌ترین روند افزایش این دسته از مخارج پس از انفجار فناورانه دهه ۱۹۹۰ هستیم.

این بانک می‌گوید: «با اینکه هزینه‌های سرمایه‌ای IPP پیش از همه‌گیری هم در حال قدرت گرفتن بودند، اما به تازگی روند رشد شدت فزاینده‌ای گرفته است.»

از بین بخش‌های مختلف IPP نیز مخارج نرم‌افزاری بیشترین سهم را دارند. در سه ماهه گذشته، هزینه‌کرد این بخش ۶۰ درصد بیشتر از سطوح پیش از همه‌گیری بود و در حال حاضر بیش از سه برابر هزینه‌های تحقیق و توسعه است که در سال‌های اخیر از بخش نرم‌افزاری به عنوان بزرگترین دسته عقب افتاده است.

غول‌های فناوری از جمله مایکروسافت، الفابت و متا میلیارد‌ها دلار به این بخش اختصاص داده‌اند. این سه شرکت در سه‌ ماهه دوم مجموعا ۴۰.۵ میلیارد دلار به توسعه زیرساخت،‌ خرید زمین و چیپ‌های هوش مصنوعی اختصاص دادند. طبق اعلام آنها این مخارج در سال آینده بیشتر می‌شوند.

به گفته ولز فارگو سرمایه‌گذاری تهاجمی در حوزه نرم‌افزاری یکی از نشانه‌های فراگیری هوش مصنوعی است و ممکن است با افزایش بهره‌وری همراه شود.

کسب‌وکاها خارج از IPP نیز مخارج فناورانه خود را در حوزه‌هایی مثل تاسیسات پیشرفته و تجهیزات پردازش اطلاعات، افزایش داده‌اند.

اقتصاد‌دانان می‌گویند: «هیچ تضمینی وجود ندارد که این مخارج متمرکز بر فناوری به انفجار بهره‌وری منتهی شوند، اما تا هر اندازه که [افزایش بهره وری] رقم بخورد، عامل خوبی برای رشد است. بهره‌وری می‌تواند استاندارد زندگی و درآمد واقعی را افزایش دهد که آن هم با مصرف بیشتر و افزایش سود همراه است.»