چرا سازمان هوش‌مصنوعی تشکیل شد؟

به گزارش پیوست؛ از نظر کارشناسان تشکیل سازمان هوش‌مصنوعی، بیشتر به‌جای اینکه بتواند هوش‌مصنوعی را توسعه دهد موجب می‌شود تا فعالیت بخش‌های خصوصی این حوزه را محدود کند و موضوع را تبدیل به موضوعی دولتی کند و در نهایت مانع توسعه آن شود.

با این وجود برخی نیز معتقدند که سازمان هوش مصنوعی می‌تواند موجب یک همگرایی در فعالیت‌های مربوط به هوش مصنوعی شود.

از دل احتیاج به یک رگولاتور، یک سازمان بیرون آمد

داود ادیب رئیس انجمن هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران و رئیس کانون هماهنگی فاوا در گفتگو با پیوست درباره دلیل تاسیس سازمان هوش مصنوعی گفت: سازمان ملی هوش مصنوعی پیش از این تحت عنوان «مرکز ملی هوش مصنوعی» فعالیت می‌کرد. این مرکز مقرر بود در گام اول یک اپراتور هوش مصنوعی را در کشور راه‌اندازی کند و این اپراتور هوش مصنوعی وظیفه داشت سه خدمت اصلی یعنی «ایجاد یک مزرعه پردازشی بزرگ، یک مرکز داده یا دیتاسنتر بزرگ برای تولید داده‌ها و کتابخانه بزرگ زبانی و تصویری» را عرضه کند. اکنون به نظر می‌رسد با تغییر مرکز ملی هوش مصنوعی به سازمان، این وظایف بر عهده این سازمان تازه تأسیس است.

طبق گفته ادیب: دلیل تأسیس مرکز ملی هوش مصنوعی را از سه منظر می‌توان مورد بررسی قرارداد. اولین نکته این است که ایران در هوش مصنوعی از نظر تولید علم و انتشار مقالات در جهان در رتبه‌های بین ۱۷ تا ۲۰ قرار گرفته است اما از نظر کاربرد، در جایگاه بین ۷۵ تا ۷۸ جهانی در دو سال اخیر بود. به نظرم فاصله معنی دار بین انتشار مقالات وکاربردی شدن هوش مصنوعی دلیل افتتاح سازمان ملی هوش مصنوعی را توجیه می‌کند. همگرا نبودن مراکز تصمیم‌گیری مرتبط با هوش مصنوعی در سازمان‌ها یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن سازمان ملی هوش مصنوعی است چون به عبارتی اگر نهاد هماهنگ‌کننده و رگولاتوری وجود نداشته باشد، نهاد‌های مختلف بر اساس وظیفه ملی که بر عهده داشتند به تنهایی فعالیت می‌کنند و هیچ همگرایی اتفاق نمی‌افتد. با تأسیس و راه‌اندازی این مرکز و درنهایت سازمان ملی هوش مصنوعی این همگرایی شکل خواهد گرفت تا پیشرفت‌های مد نظر در زمینه هوش مصنوعی حاصل شود.

رئیس انجمن هوش مصنوعی درباره سومین دلیل افتتاح سازمان هوش مصنوعی گفت: انقلاب هوش مصنوعی چالش‌هایی از قبیل چالش‌های اخلاقی، حفظ حریم خصوصی، امنیت و مسئولیت‌پذیری و تأثیر‌گذاری بر مشاغل را ایجاد می‌کند که باید توسط یک نهاد رگولاتوری مورد ممیزی قرار بگیرد، به همین منظور مرکز ملی هوش مصنوعی به وجود آمد و سپس به سازمان ملی هوش مصنوعی تغییر ماهیت داد که وظیفه برنامه‌ریزی، هماهنگی، کنترل و تسهیل در اجرای سند ملی هوش مصنوعی را عهده دار شود.

ادیب درباره انتظارات از سازمان ملی هوش مصنوعی گفت: سازمان ملی هوش مصنوعی تا پیش از این، تحت عنوان مرکز ملی هوش مصنوعی فعالیت داشته است تا ضمن تسهیل در امور مربوط به اکوسیستم هوش مصنوعی، اقدامات لازم جهت تصویب این سازمان را به سرانجام برساند. معاونت علمی ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۸ سند ملی هوش مصنوعی را تدوین کرد و در سال ۱۴۰۰ نسخه اولیه سند ملی هوش مصنوعی آماده شد. به نظر می‌رسد که مسولیت‌های سازمان همان مسولیت‌های مرکز ملی هوش مصنوعی باشد که به نوعی شامل برنامه‌ریزی، هماهنگی، کنترل و تسهیل در اجرای سند ملی هوش مصنوعی است ولیکن با توجه به این که این سازمان، تازه تأسیس است به زمان احتیاج داریم تا شاهد رویکرد دولت چهاردهم و مسئولیت‌هایی که به این سازمان سپرده می‌شود باشیم. هر چند که وظیفه‌های نام برده شده می‌تواند اصلی‌ترین وظایف این سازمان باشد.

رشد چشمگیر هوش مصنوعی تا پنج سال آینده

داود مسعودی دبیر انجمن هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران  درباره علت ایجاد سازمان ملی هوش مصنوعی به تمدن ربات‌ها اشاره کرد و گفت: معتقدم هر کشوری که تکنولوژی پیشرانی داشته باشد، قدرت‌مندتر است. فناوری هوش مصنوعی، فناوری متفاوت‌تر از دیگر حوزه‌های این اکوسیستم است. همانطور که در حوزه اقتصاد دیجیتال نیز زیرشاخه‌های مختلفی داریم با این تفاوت که زیرشاخه‌های اقتصاد دیجیتال تحول‌آفرین بودند اما هوش مصنوعی زندگی انسان‌ها را دربر می‌گیرد و می‌تواند آغاز یک تمدن جدید از ربات‌ها باشد پس بنابراین نباید از رشد جهانی هوش مصنوعی عقب بمانیم.

او گفت: در دنیا سازمان هوش مصنوعی توسط دولت‌ها و تشکل‌ها راه‌اندازی شده است و در حال حاضر بسیار سریع در حال رشد کردن است و قوانین هوش مصنوعی در جهان در حال تدوین و تنظیم است. به نظرم هوش مصنوعی تا بازه سه تا پنج سال آینده رشد چشم‌گیری خواهد داشت و ایران نیز باید دست به کار شود. سازمان هوش مصنوعی می‌تواند به تدوین قوانین و دستور العمل‌ها و زیرساخت‌ها نقش آفرین باشد چون هوش مصنوعی در تمام عرصه‌ها ورود کرده است.

مسعودی گفت: بنابراین با توجه به این رشد در هوش مصنوعی نیازمند قانون‌نویسی هستیم و سازمان هوش مصنوعی می‌تواند این مسئولیت را به عهده بگیرد. سازمان ملی هوش مصنوعی می‌تواند مکمل انجمن هوش مصنوعی باشد و با استفاده از ظرفیت‌های موجود درخواست سازمان‌هایی مانند ساترا، پلیس و… از انجمن هوش مصنوعی با این سازمان مورد تبادل قرار بگیرد.

ورود احتمالی سازمان هوش مصنوعی به مجلس

دبیر انجمن هوش مصنوعی در پاسخ به اینکه «آیا سازمان ملی هوش مصنوعی در قانون‌گذاری نیز مداخله خواهد کرد؟» گفت: سازمان ملی هوش مصنوعی می‌تواند در همکاری با انجمن لوایحی را در حوزه هوش مصنوعی به مجلس بفرستد و در کنار این موضوع، انجمن هوش مصنوعی نیز ظرفیت همکاری در فعالیت‌های تخصیصی مانند دستورالعمل‌ها و زیرساخت‌ها را دارد. چون در سازمان ملی هوش مصنوعی یک ساختار دولتی شکل می‌گیرد، نمی‌توانند تمام متخصصان را در آن جا به کار بگیرند. ظرفیت انجمن هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال را شرکت‌ها و اشخاص حقیقی عضو انجمن مانند اساتید دانشگاه، دانشجویان و کارآفرینان و.. تعیین می‌کند. اکنون شرکت‌هایی که محصول و خدمتی در این حوزه دارند عضو انجمن هستند و ما این ظرفیت را در اختیار سازمان هوش مصنوعی انجام می‌دهیم تا بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد.

او درباره چیدمان سازمان ملی هوش مصنوعی بیان کرد: انجمن هوش مصنوعی، قبل از به وجود آمدن سازمان هوش مصنوعی، درخواست‌هایی از وزارت صمت، معاونت علمی و مرکز پژوهش‌های مجلس برای مشورت در دست داشت که اکنون این نهاد‌ها در سازمان هوش مصنوعی تجمیع می‌شود تا اگر قانونی در دست تصویب باشد، برای مشورت در تصویب آن قانون پراکندگی وجود نداشته باشد. باتوجه به جدید التأسیس بودن سازمان هوش مصنوعی و تازه بودن دولت انجمن هوش مصنوعی به عنوان متخصصان این حوزه می‌تواند به چیدمان این سازمان کمک کند چون ساختار سازمانی باید با استفاده از نخبگان این صنعت و با مشورت آن‌ها شکل بگیرد.