فعالان بازار سرمایه: امیدواریم نوآفرین به سرنوشت بازار SMEها دچار نشود

به گزارش پیوست، در حالی که پس از ورود تپسی به بازار سرمایه نظر می‌رسید چراغ سبز حاکمیت برای ورود استارت‌آپ‌ها به بازار بورس روشن شده است، اما گذشت بیش از یک سال از این اتفاق و وارد نشدن هیچ‌ استارت‌آپ‌ دیگری به بازار سرمایه نشان داد، در عمل همچنان زمین بازی بورسی‌‌‌ها با استارت‌آپی‌ها هموار نیست.

تا اینکه تقریباً یک ماه قبل زمزمه‌‌هایی از تاسیس بازار نوآفرین فرابورس شنیده شد. این بازار با هدف تسهیل‌گری ورود استارت‌آپ‌ها برای عرضه اولیه و به دنبال تسهیل پذیرش استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سهام ایجاد شد. بازاری که طبق برنامه هفتم قرار است بورس فناوری ایران باشد.

حرکت اول: امیدواریم نوآفرین به سرنوشت SMEها دچار نشود

امیرسینا جیرفتی معاون سرمایه‌گذاری حرکت اول در این باره می‌گوید: در حال حاضر بازارنوآفرین، بازار امیدوارکننده‌ای به نظر نمی‌رسد، این را بر اساس تجربه‌های گذشته‌ای چون بازار SMEها می‌گویم. چون بحث ورود کسب‌وکارها به بورس یک موضوع است و بحث مهم‌تر از آن قابلیت نقدشوندگی سهام آنهاست. بازار SMEها هم به این خاطر شکست خورد که به موضوع بازارپذیری توجه زیادی نشد و به همین دلیل شرکت‌های بالغ‌تر هم اغلب ترجیح می‌دهند به جای ورود در بازارهایی مثل نوآفرین وارد بازار اصلی شوند. وقتی خریدار جدی برای این بازار وجود ندارد، عملاً در این بازار بودن هم مزیتی ایجاد نمی‌کند.

جیرفتی معاون سرمایه‌گذاری حرکت اول ادامه می‌دهد: حجم معاملات بورس اوراق بهادار در کشور زیاد نیست و به همین دلیل قابلیت نقدشوندگی هم در سطح بالایی قرار ندارد، در صورتی که IPO شدن (عرضه اولیه سهام) اصلاً برای این است که امکان نقدشوندگی بالا برود و بتوان در زمان کم، سهام را تبدیل به پول نقد کرد‌. بر این اساس محدود کردن این بازار برای کسب‌وکارهای نوپا در قالب بازار نوآفرین این قابلیت نقدشوندگی را بیش از پیش کاهش می‌دهد. چرا که  سرمایه‌گذاران حرفه‌ای بازار سرمایه به سرمایه‌گذاری روی تابلوهای اصلی بازار مشتاق‌تر هستند چون معتقدند در این بخش نظارت قوی‌تری وجود دارد‌.

به باور جیرفتی، حالا استارت‌آپ‌ها هم آن شوق گذشته را نسبت به ورود به بورس ندارند. او توضیح می‌دهد: البته بخشی از این شوق هم احساسی بود؛ چراکه استارت‌آپ‌ها اکنون دریافته‌اند که لزوماً فرایند ورود به بورس مسیر تضمین‌شده‌ای برای موفقیت‌ نیست و بعد از IPO شدن اتفاق خارق‌العاده‌ای رخ نمی‌دهد. علاوه بر این استارت‌آپ‌ها هم در این سال‌ها با واقعیت بازار مواجه شده‌اند و دریافته‌اند که ارزش‌گذاری در بازار سرمایه صرفاً بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد و این بازار تسلیم ارزش‌گذاری‌های گاه غیرمنطقی استارت‌آپ‌ها نخواهد شد. به عبارت دیگر منطق ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها با منطق قیمت‌گذاری فعالان بازار سرمایه‌ متفاوت است.

یا باید مسیر IPOباز شود و پول‌های سرمایه‌گذاری‌شده با بازده مناسبی به اکوسیستم استارت‌آپی برگردد یا اگر IPO اتفاق نیفتاده باشد کل اکوسیستم استارت‌آپی کشور با شکست مواجه خواهد شد
امیرسینا جیرفتی معاون سرمایه‌گذاری حرکت اول

او ادامه می‌دهد: از سوی دیگر ورود به بورس با افزایش نظارت‌ها، عمومی شدن درآمدها و هزینه‌های کسب‌وکار و رعایت الزامات بازار سرمایه همراه است که خود این موضوع برای کسب‌وکارهایی که تا به حال با این موارد روبه‌رو نبوده‌اند می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به همین دلیل است که کسب‌وکارهای استارت‌آپی که مشکلات و موانع زیادی را پشت سر گذاشته‌اند و توانسته‌اند به درآمد و سودهای قابل توجهی برسند، انگیزه کافی برای ورود به بازارهایی همچون بازار نوآفرین که قابلیت بازارپذیری قابل توجهی برای آنها فراهم نمی‌کند، نخواهند داشت. به عبارت بهتر ابرشرکت‌های استارت‌آپی زمانی حاضرند با چالش‌های IPO شدن روبه‌رو شوند که بتوانند روی تابلوهای اصلی بورس یا فرابورس قابل معامله باشند، نه تابلوهایی همچون بازار نوآفرین یا تابلوی شرکت‌های SME.

راهکار: نهادهای تصمیم‌گیرنده ترس را کنار بگذارند

به عقیده جیرفتی، راه‌حل این مشکل کنار گذاشتن ترس نهادهای تصمیم‌گیرنده در این حوزه است. او می‌گوید: بالاخره باید ترس‌ها را کنار گذاشت تا روند IPO شدن استارت‌آپ‌ها روی تابلوهای اصلی بازار سرمایه اتفاق بیفتد. ما در دنیا، خروج شرکت‌های سرمایه‌گذار را اغلب از طریق IPO شدن تجربه کرده‌ایم. اما در کشور ما به دلیل همین چالش‌های ورود شرکت‌های نوپا به بازار سرمایه، این موضوع سخت شده است. به نظر من در چهار پنج سال آینده دو سناریو متفاوت پیش روی اکوسیستم استارت‌آپی ایران وجود دارد: یا باید مسیر IPOباز شود و پول‌های سرمایه‌گذاری‌شده با بازده مناسبی به اکوسیستم استارت‌آپی برگردد یا اگر IPO اتفاق نیفتاده باشد کل اکوسیستم استارت‌آپی کشور با شکست مواجه خواهد شد. چراکه سرمایه‌گذاران قبلی نمی‌توانند پول خود را از کسب‌وکارها بیرون بکشند و سرمایه‌گذاران بالقوه نیز تمایلی برای ورود به اکوسیستم استارت‌آپی کشور به دلیل عدم قابلیت نقدشوندگی نخواهند داشت. به همین دلیل ما در حرکت اول برای کسب‌وکارهای پرتفویمان در تلاشیم مقدمات ورود آنها را به تابلوهای اصلی بازار سرمایه فراهم کنیم و آنها را در مسیر بورسی شدن قرار دهیم.

فیروزه: سرمایه‌گذاران حوزه فناوری با سایر حوزه‌ها فرق دارند

رادمان ربیعی معاون نوآوری و اقتصاد دیجیتال گروه مالی فیروزه هم در این باره می‌گوید: به نظر من حالا زود است بخواهیم بازار نوآفرین را قضاوت کنیم. اما اگر بخواهم از چشم‌انداز فعلی به این موضوع نگاه کنم، معتقدم این بازار به خاطر امکان نقدشوندگی و تامین سرمایه که برای شرکت‌ها فراهم می‌کند می‌تواند فرصت مغتنمی باشد. ما خودمان در گروه فیروزه از شکل‌گیری این بازار استقبال می‌کنیم.

هزار راه نرفته بورسی

به باور ربیعی، بازار نوآفرین راه نرفته‌ای است که حوزه استارت‌آپی می‌تواند از آن استفاده کند. او در این باره توضیح می‌‌دهد: بازار SMEها به علت محدودیت‌هایی که در آن زمان اعمال شد نتوانست انتظارات را برآورده کند. طبیعتاً نقدشوندگی و جذب سرمایه هم به آن صورت که تصور می‌شد اتفاق نیفتاد. اما در این مقطع، به نظر می‌آید آن محدودیت‌ها در بازار نوآفرین لحاظ نشده‌اند و از آن سو شرکت‌های دانش‌بنیان با SMEها تفاوت‌های ماهیتی زیادی دارند. من همچنان معتقدم مسیر این شرکت‌ها متفاوت با SMEهاست و با توجه به تعاملاتی که در شرکت‌های سرمایه‌گذاری و صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه فیروزه با فعالان بازار سرمایه داشته‌ایم، با اطمینان می‌گویم اکوسیستم تکنولوژی برای بخشی از سهامداران جذابیت بالایی دارد. با این حال سرمایه‌گذاران این صنعت متفاوت با سنتی‌های بازار سرمایه هستند و مخاطب این بازار عموم مردم نیستند.

بازار SMEها به علت محدودیت‌هایش نتوانست انتظارات را برآورده کند، اما در این مقطع، به نظر می‌آید آن محدودیت‌ها در بازار نوآفرین لحاظ نشده‌اند
رادمان ربیعی معاون نوآوری و اقتصاد دیجیتال گروه مالی فیروزه

او همچنین ادامه می‌دهد: هر قدر تعداد شرکت‌های واردشده به این بازار بیشتر شود می‌توان امیدوارانه‌تر به موضوع نگاه کرد. ما در گروه فیروزه به این نکته توجه ویژه داریم و امیدواریم بتوانیم از فرصتی که ایجاد شده برای شرکت‌های زیرمجموعه فعال در حوزه‌ی تکنولوژی بهره‌مند شویم.

سرو: بازار در حال تغییر است

علی حیدری مدیر صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه سرو در این باره می‌گوید: حدود یک ماه از تشکیل بازار گذشته است و جزئیات زیادی از آن روشن نشده است. رویکرد فرابورس را در این نقطه مثبت ارزیابی می‌کنم و بازار را مثبت می‌بینم.

او ادامه می‌دهد: باید منتظر بود و دید که بازار نوآفرین چقدر می‌تواند امکان نقدشوندگی را فراهم کند و کسب‌وکارها را به بحث اگزیت و خروج نزدیک کند. بازار SMEها شکست خورد اما شرایط SMEها متفاوت است و حالا  درک درست‌تری از  استارت‌آپ‌ها به وجود آمده است. من معتقدم اگر مزایای بیشتری برای این شرکت‌ها ایجاد شود شرکت‌ها به سمت فرابورس و بازار نوآفرین سوق پیدا می‌کنند. بازار موضوعی دوطرفه است که هم عرضه و هم تقاضا باید برای آن فراهم باشد. اگر مکانیسم درست طراحی شود و  فرایند به‌درستی پیش رود، شرکت‌ها از ورود به نوآفرین استقبال می‌کنند. منظور من از مکانیسمِ سهولت، کارهایی مثل معافیت‌های مالیاتی است.

طبق گفته حیدری، حالا سرمایه‌گذاران صنعتی هم به ورود به بازارهای استارت‌آپی مشتاق شده‌اند. او در این باره می‌گوید: کیسون، گلرنگ و فولاد مبارکه بخشی از این بازار هستند که حضور مشتاقانه خود را به بازار استارت‌آپی نشان داده‌اند.

باید منتظر بود و دید که بازار نوآفرین چقدر می‌تواند امکان نقدشوندگی را فراهم کند و کسب‌وکارها را به بحث اگزیت و خروج نزدیک کند. بازار SMEها شکست خورد اما شرایط SMEها متفاوت است
علی حیدری مدیر صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه سرو

او در آخر می‌گوید: البته در زمینه IPO شدن مشکلات دیگری هم داریم، برای مثال وقتی استارت‌آپ‌های بزرگ‌تر برای ورود به بورس به در بسته می‌خورند استارت‌آپ‌های کوچک‌تر هم میل خود را برای ورود به این بازار از دست می‌دهند. شرکت‌های بزرگ‌تر وقتی دیده‌اند تامین مالی از بورس نتیجه نداده راه‌های دیگر را انتخاب کرده‌اند. اما خوشبختانه معاونت علمی و سازمان بورس در حال انجام کارهایی هستند و حالا شرکت‌ها هم به بلوغ نسبی در این زمینه رسیده‌‌اند. برای سازمان بورس هم مفهوم دارایی نامشهود در حال جا افتادن است. بازار تغییر کرده و در این میان نقش نهاد ناظر بسیار برجسته و مهم است. بازار نوافرین می‌تواند نقطه شروع به ورود به بازار اصلی باشد و نقش نهاد ناظر و تنظیم‌گر در این بازار سرنوشت‌ساز است. اگر این مهم صورت بگیرد بازار نوآفرین به سرنوشت بازار SMEها دچار نمی‌شود. در نهایت من بازار نوآفرین را به چشم یک فرصت برای استارت‌آپ‌ها می‌بینم. ما در سرو هم به دنبال این هستیم که دکترساینا، میاره و والکس را تا دو سال آینده وارد بورس کنیم.