شبکه‌های اجتماعی هیچوقت تا این حد خطرناک نبوده‌اند

حدود یک ماه از شروع حساس‌‌ترین درگیری خاورمیانه، یعنی جنگ بین حماس و اسرائیل می‌گذرد و در همین مدت کوتاه، میلیون‌ها نفر روزانه اخبار این جنگ خشونت‌آمیز را از طریق رسانه‌های اجتماعی یا به قول خودمان «سوشال مدیا»، با دقت و حساسیت دنبال کرده‌اند. همانطور که می‌دانید، تمام پلتفرم‌هایی که روزانه از آنها بازدید می‌کنیم، چه توییتر، چه اینستاگرام و حتی فیس‌بوک، پر شده‌اند از اخبار درست و غلط شرح حال این واقعه‌ تلخ و از آنجا که در این برهه از تاریخ زندگی تمام ما با این شبکه‌های اجتماعی گره خورده، کم‌تر کسی است که در جریان این حادثه قرار نگرفته باشد.

در میان تمام این آشوب‌ها، رسانه‌های اجتماعی در تلاش هستند تا هدف مشخصی را دنبال کنند: اطلاعات درست و دقیق و واقعی را در زمان درست، به کاربران منتقل کنند. شاید این تنها و اصلی‌ترین رسالتی است که بر دوش این شبکه‌های اجتماعی است! و اجرای درست این هدف در شرایطی بخصوص مشابه با این درگیری پیچیده،‌ جنگ‌های تاریخی و خشونت آمیز که روی سیاست کشور‌های بزرگ و سلامت جان میلیون‌ها نفر آدم تاثیر می‌گذارد، اینبار اهمیت بسیار زیادی نسبت به سایر خبر‌ها دارد.

در بین تمام این شبکه‌های اجتماعی که اخبار مهم را پوشش می‌دهند، شاید X قدیمی‌ترین و قابل استناد‌ترین آنها باشد که از نظر خیلی‌ها هنوز به اندازه اینستاگرام رو به زرد شدن حرکت نکرده است. این شبکه اجتماعی که اکثر ما هنوز هم آن را با نام قدیمی‌اش یعنی توییتر صدا می‌کنیم، در طول تاریخ توانسته اعتبار نسبتا خوبی را برای خود بدست آورده و در مواجه با اخبار حیاتی این چنینی، بخش بزرگی از کاربران را برای دنبال کردن اخبار، به سمت خود بکشاند.

با این حال، X به طور خاص، مملو از اطلاعات نادرست و بدرد نخور است! برخی معتقدند X جایی است که کاربران گزارش‌های بدون فیلتر را بدون دخالت خبرنگاران حرفه‌ای با سایر افراد به اشتراک می‌گذراند و منابع نامشخص، اخبار بال و پر داده شده و عکس‌هایی که نمی‌دانیم در چه تاریخی و در کجا به ثبت رسیده‌اند، کل فضای این شبکه اجتماعی را از آن خود کرده‌اند.

شایان سرداری‌زاده، روزنامه‌نگار متخصص در مانیتورینگ بی‌بی‌سی، اخیرا در اکانت توییتر خود اظهار تاسف کرد که چگونه «سیل پست‌های کذب در دو روز گذشته» در رابطه با اخبار جنگ میان حماس و اسرائیل، «چیز دیگری» بوده است.

«من سال‌هاست که در توییتر حقایق را بررسی می‌کنم و همیشه اطلاعات نادرست زیادی در طول رویدادهای مهم پیدا کرده‌ام. اما در طول دو روز گذشته، سیل پست‌های نادرست که بسیاری از آنها از طریق توییتر بلو تقویت شده‌اند، چیز دیگری است. و مسئله آن است که نه «راستی‌آزمایی‌کننده‌ها» و نه «یادداشت‌های انجمن» نمی‌توانند به این موضوع رسیدگی کنند.»

توییتر بلو چیست؟

برای آنهایی که نمی‌دانند، بد نیست توضیح دهم که توییتر بلو، سرویس اشتراکی پولی توییتر است که خود پلتفرم X آن را به عنوان یک سرویس ممتاز با ویژگی‌های اضافی طراحی شده برای بهتر شدن تجربه کاربر توصیف می‌کند. آنچه توییت کارشناس مانیتورینگ بی‌بی‌سی را جالب‌تر می‌کند این است که هدف از اجرای پروژه‌ی توییتر بلو آن بود که به کمک آن حساب‌های جعلی و غیر قابل اعتماد را کاهش داده و اینگونه از انتشار خبر‌های دروغ جلوگیری کنند، و حال گویا بخش بزرگی از این اخبار دروغ مرتبط با درگیری‌های اخیر، با همین اکانت‌های به ظاهر ویژه منتشر شده‌اند. گویا برخی از بدترین متخلفانی که در حال حاضر بیش‌ترین اخبار کذب را منتشر می‌کنند، کسانی هستند که برای مشاهده و تایید از طریق Twitter Blue هزینه هم پرداخت می‌کنند!

برای مثال این پست را از ماریو نوفل، یک کاربر تایید شده با تقریبا یک میلیون فالوور مشاهده کنید که به نظر می‌رسد ویدئویی از موشک‌هایی که حماس از نوار غزه به سمت اسرائیل شلیک کرده است را نشان می‌دهد. اما مشکلی که وجود دارد این است که این در واقع فیلمی از جنگ سوریه است که در سال ۲۰۲۰ به صورت آنلاین منتشر شده است و هیچ ربطی به درگیری‌های اخیر بین حماس و اسرائیل ندارد!

جالب آنجاست که علیرغم اثبات نادرست بودن پست نوفل، این توییت تا زمان انتشار، به صورت عمومی برای تمام کاربران قابل دسترس است!

آنچه این مسئله را سوال برانگیز‌تر می‌کند، مشاهده‌ این گونه پست‌ها و محتویات کذب و اشتباه در پلتفرم‌های دیگر از جمله تیک‌تاک است.

برای مثال مدتی قبل، ویدئویی که در سال ۲۰۲۱ از یک راهپیمایی در حمایت از حقوق فلسطینیان در شیکاگو در TikTok ارسال شد، با ادعای اینکه این راهپیمایی «اکنون در شیکاگو» برگزار می‌شود، به X بازنشر شد.

داستان آنجایی جالب‌تر می‌شود که می‌بینیم ایلان ماسک، برای حل این مسیله اقدامی نکرده و واکنشی هم به این خبر نشان نداده است. این میلیاردر با ۱۵۹ میلیون دنبال کننده در X، دنبال کننده‌های خود را به دو حساب توییتری هدایت کرد که قبلا اخبار جعلی منتشر کرده بودند! لازم است اینجا یادآوری کنم که زمانی که او تقریباً یک سال پیش برای اولین بار این پلتفرم را به دست گرفت، از اولین اقداماتی که انجام داد، اخراج بیش‌تر کارکنانی بود که اطلاعات نادرست و محتوای مضر تبلیغ می‌کردند!

در نهایت آنکه اکثر تحلیل‌گران ادعا می‌کنند که این اخبار کذب، به منظور انحراف اذهان عمومی و دخالت در سیاست این درگیری‌های اخیر بازنشر می‌شوند و تنها راه تشخیص و راستی آزمایی این اخبار، دنبال کردن همزمان چند منبع معتبر است.