تمام آنچه در مورد امواج گوشی موبایل باید بدانید

از نگاهی بسیاری از مردم، خطر گوشی‌های همراه و فرستنده‌ها برای سلامتی، یا ناچیز است و یا نظریه توطئه قلمداد می‌شود. صنعت ارتباطات بی‌سیم در چند دهه گذشته چنین دیدگاهی را با برچسب هراس افکنی مردود دانسته و رگولاتورها نیز گوشی همراه را خطرناک نمی‌دانند. اما بخش در حال رشدی این رویکرد را به چالش کشیده‌اند. پروپابلیکا با بررسی دقیق این مساله دریافته است که رگولاتور ارشد دولت آمریکا، کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC)، برای ارزیابی خطر از استاندارد‌های سال ۱۹۹۶، یعنی زمانی که گوشی تاشو StarTAC موتورولا تکنولوژی روز محسوب می‌شد، استفاده می‌کند و مطالعه طولانی یکی دیگر از بازوهای دولتی را که خبر از سرطان‌های نادر و آسیب DNA در حیوانات آزمایشگاهی می‌دهد نادیده گرفته است. گفتنی است که هنوز بررسی یا مطالعه‌ای روی جدیدترین نسل تکنولوژی گوشی همراه یا 5G انجام نشده است.

درمورد خطرات چه می‌دانیم:

آیا تلفن‌های همراه تشعشعاتی تولید می‌کنند؟

بله. گوشی همراه و فرستنده‌های بی‌سیم (که روی برج‌های مخابراتی، در خیابان‌ها و سقف‌ ساختمان‌ها نصب می‌شوند)، هردو انرژی فرکانس رادیویی ارسال و دریافت می‌کنند که به «تشعشع غیریونزان» (nonionizing radiation) معروف است. میزان تشعشعی که توسط بدن انسان جذب می‌شود به فاصله انسان از گوشی و دستگاه مخابره سلولی و قدرت سیگنالی که برای اتصال به دستگاه مخابره مورد نیاز است بستگی دارد. وقتی آنتن گوشی کمتر می‌شود، یعنی اتصال با فرستنده ضعیف‌تر است و از آنجایی که به قدرت بیشتری برای ارتباطات نیاز است، تشعشع بیشتری تولید می‌شود. اما فرستنده‌های بی‌سیم دائما تشعشع دارند و اگر خیلی نزدیک آنها نباشیم، مقدار کمی جذب بدن می‌شود.

علم در این باره چه می‌گوید؟ آیا خطرناک است؟

پاسخ روشنی برای این سوال وجود ندارد. گوشی‌های همراهی که به تایید دولت می‌رسند باید میزان تشعشعی بسیار کمتر از سطحی که از سوی FCC به عنوان خطرناک مشخص شده داشته باشند. اما این رویکرد دولت از سال ۱۹۹۶ تا به امروز تغییری نکرده و تمرکز آن تنها بر جنبه آسیب «گرمایی» است: پتانسیل بیش از حد گرم کردن بافت بد درست شبیه به یک اجاق مایکرویو. دستورالعمل‌های دولت آمریکا دیگر انواع احتمالی خطر را نادیده می‌گیرد.

با این حال بخش در حال توسعه‌ای از تحقیقات به شواهدی از خطرات سلامتی، حتی در صورت قرار گرفتن در معرض تشعشعی پایین‌تر از سطح خطرناک FCC،‌ دست یافته‌اند. این خطرات از آسیب به باروری و توسعه جنین تا ارتباط با سرطان متغییر هستند. بعضی مطالعات انجام گرفته روی کسانی که نزدیک برج مخابراتی زندگی می‌کنند هم شکایت‌های بسیاری در زمینه سلامت از جمله سرگیجه، تهوع، سردرد، وزوز گوش و بی‌خوابی را برای افرادی که «حساسیت بیش‌از حد الکترومغناطیسی» تایید کرده‌اند.

حساس‌ترین ترس از تشعشع بی‌سیم برای سلامتی سرطان است. در سال ۲۰۱۱،‌ موسسه بین‌المللی تحقیقات سرطان، از زیرشاخه‌های سازمان جهانی بهداشت، با اشاره به شواهد ترسناک اما غیرحتمی، تشعشع بی‌سیم را به عنوان «احتمالا سرطان‌زا برای انسان‌ها» دسته بندی کرد. در سال ۲۰۱۸، مطالعه‌ای توسط دولت آمریکا پس از دو دهه نیز «شواهد روشنی» را منتشر کرد که حاکی از بروز سرطان در حیوانات آزمایشگاهی در نتیجه تشعشع گوشی همراه بود. مطالعه بزرگی در ایتالیا نیز نتایج مشابهی را منتشر کرده است.

آیا گوشی‌های همراه خطرات ویژه‌ای برای کودکان دارند؟

برخی متخصصان با اشاره به جمجمه باریک و کوچکتر کودکان و مغز در حال رشد آنها می‌گوید که تشعشع گوشی همراه تاثیر بیشتری بر کودکان دارد. آکادمی اطفال آمریکا (American Academy of Pediatrics) بر این نگرانی تاکید داشته و سال‌ها است که FCC درخواست بازنگری در استاندارد‌ها را دارد و مدعی است که این استاندارد‌ها به اندازه کافی از کودکان محافظت نمی‌کنند. بیش از ۲۰ دولت خارجی، از جمله آژانس محیط زیست اروپا، خواستار محدود شدن تابش بی‌سیم، به ویژه برای کودکان هستند.

چه خطرات خاصی برای بارداری وجود دارد؟

مطالعه‌ای از دانشگاه ییل نشان دهنده بیش‌فعالی و ضعف حافظه موش‌های آزمایشگاهی است که در رحم مادر در معرض تشعشع قرار داشته‌اند. این یافته‌ها با تحقیقات همه‌گیرشناسی انسانی نیز همخوانی دارد که نشان می‌دهد کودکانی که در رحم مادر خود در معرض گوشی همراه قرار داشتند اختلالات رفتاری بیشتری دارند. دکتر هاگ تیلور، مولف مطالعه انجام گرفته روی موش‌ها و رئیس بخش علوم مامایی، پزشکی زنان و علوم باروری مدرسه پزشکی دانشگاه ییل، به پروپابلیکا گفت: «در حال حاضر شواهد خیلی خیلی روشنی از رابطه سببی بین قرار گرفتن در معرض تشعشع تلفن همراه و مشکلات رفتاری در کودکان وجود دارد.»

دولت آمریکا درمورد تشعشع تلفن همراه چه می‌گوید؟

آژانس‌های کلیدی دولت آمریکا-FCC و وزارت غذا و دارو- همانند صنعت بی‌سیم و تعدادی از دیگر گروه‌ها شواهد هرگونه خطر سلامتی «غیرگرمایی» بریا انسان را رد کرده و آن را اثبات نشده می‌دانند. وبسایت‌های دولتی این ادعا را که کودکان با خطر ویژه‌ای روبرو هستند رد می‌کنند.

در سال ۲۰۱۹ و در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، FCC یک تحقیقات شش ساله برروی استاندارد‌های امنیت تشعشع-بی‌سیم ۱۹۹۶ را متوقف کرد. این آژانس با درخواست تقویت این استاندارد‌ها مخالفت کرده و اعلام کرد که مدرک مبنی بر قدیمی یا ناکافی بودن استاندارد‌ها برای محافظت از انسان وجود ندارد. با این حال در سال ۲۰۲۱، یک دادگاه تجدید نظر به FCC دستور بررسی مجدد را داد و گفت این آژانس شواهد بسیاری از آسیب‌های غیرسرطانی برای انسان، حیوانات و محیط‌زیست را نادیده گرفته و تصمیمش «حتی کمترین سرحد تحلیل معقول» را رعایت نکرده است. FCC هنوز به طور رسمی در این باره اقدام نکرده است.

چرا مشکل حل نشده است؟

به سختی می‌توان سطح اثرگذاری تشعشع بی‌سیم بر سلامت انسان را با قطعیت مشخص کرد. محققان از لحاظ اخلاقی نمی‌توانند برای بررسی تاثیر تشعشعات تلفن همراه، مردم را ساعت‌های بیشماری در معرض آن قرار دهند. محققان در عوض باید به مطالعه روی حیوانات و تحقیق همه‌گیرشناسی بسنده کنند، که آنهم با مشکلاتی مثل بررسی میزان استفاده از دستگاه بی‌سیم و تعیین دلیل مشخص بیماری یا آسیب همراه است. بسیاری از اثرات از جمله سرطان سال‌ها یا حتی دهه‌ها بعد نمایان می‌شوند و درک کمی از مکانیزم اثرگذاری تشعشع‌ بی‌سیم در سطح سلولی وجود دارد.

همچنین با وجود درخواست‌های متعدد، بودجه تحقیقاتی در این زمینه به ندرت در ایالات متحده تخصیص داده می‌شود. تحقیقاتی (و محققانی) که به نگرانی‌های سلامتی اشاره کرده‌اند نیز مورد حمله فعالان صنعتی قرار گرفته و رگولاتور‌های دولتی هم همچنان در این باره تردید دارند. برای مثال یکی از مقامات اصلی FDA، مطالعه فدرالی که «شواهد روشنی» از سرطان در حیوانات آزمایشگاه نشان می‌دهد را نامربوط دانسته و می‌گوید این مطالعه برای بررسی اثرات تلفن همراه روی انسان‌ها طراحی نشده است با اینکه دلیل چنین تحقیقی بررسی همین موضوع است.

لیندا بیرنباوم، که رهبری آژانس فدرال مسئول این مطالعه را برعهده داشته، می‌گوید در حالی که هنوز هم اثبات موضوع سخت است، اما آنچه میدانیم ما را به سمت احتیاط بیشتر راهنمایی می‌کند. او به پروپابلیکا گفت: «آیا مدرک غیرقابل انکاری می‌بینم؟ نه در واقع. اما آیا ردی از شواهد را شاهد هستیم؟ مطمئنا. در حال حاضر داده‌های می‌گویند که احتمال یک چیزهایی وجود دارد.»

اگر من نگران خطرات هستم، برای محافظت از خود و خانواده‌ چه کار کنم؟

از آنجایی که میزان تشعشع با نزدیک شدن به منبع آن به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد، متخصصان می‌گویند کلید کاهش خطرات فاصله گرفتن از گوشی است. یعنی گوشی همراه را از ارتباط مستقیم با بدن دور کنید. آن را در جیب یا چسبیده به شکم (به ویژه در دوران بارداری) نگذارید و به جای اینکه هنگام صحبت گوشی را کنار سرتان ببرید از اسپیکر یا هدفن استفاده کنید (گفتی است که هدست‌های بی‌سیم از جمله اییرپاد هم کمی تشعشع دارند.) زمانی که آنتن گوشی ضعیف است از تماس گرفتن اجتناب کنید زیرا سطح تشعشع افزایش می‌یابد. علاوه بر این می‌توانید میزان خطر را با کاهش زمان استفاده از گوشی نیز کمتر کنید. یا در آخر با استفاده از یک گوشی سیمی سنتی، خطر را به کلی رفع کنید.