استارت‌آپ‌های خرد بازندگان سرمایه‌گذاری در سال ۱۴۰۱

به گزارش پیوست، اقتصاددانان معتقدند شرایط اقتصادی ایران رکود تورمی است؛ یعنی هم نرخ تورم رو به افزایش است و هم رشد اقتصادی رو به کاهش. وضعیتی که معماگون به نظر می‌رسد و سیاست‌گذاری اقتصادی را با چالش روبه‌رو می‌کند.

در این شرایط سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر که عمدتاً روی استارت‌آپ‌ها انجام می‌شود، چندان جذاب جلوه نمی‌کنند چراکه سرمایه‌گذاران به دنبال اطمینان از سوددهی بلندمدت هستند. با این حال، سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌های ایرانی در سال ۱۴۰۱، فرازهایی هم داشت هرچند سرمایه‌گذاری‌های بزرگ نصیب استارت‌آپ‌های شناخته‌شده شد.

کارنامه سرمایه‌گذاری‌های سال ۱۴۰۱

یکی از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ سال ۱۴۰۱، به تکنوتجارت و دیجی‌پی مربوط می‌شود. شرکت تکنوتجارت یکی از زیرمجموعه‌های بانک تجارت است که در حوزه توسعه کسب‌وکارهای نوآور فعالیت می‌کند. در روزهای پایانی سال گذشته، خبر رسید که این شرکت، ۲۰ درصد از سهام دیجی‌پی را خریده و بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در دیجی‌پی سرمایه‌گذاری کرده است. به این ترتیب یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌های نظام بانکی کشور روی یک لندتک انجام شد.

از دیگر سرمایه‌گذاری‌هایی که تقریباً در این حوزه انجام شده است می‌توان از سرمایه‌گذاری داتین روی بلوط، که یک اپلیکیشن پس‌انداز خرد و سرمایه‌گذاری خودکار است، نام برد. البته میزان این سرمایه‌گذاری از سوی داتین یا بلوط اعلام نشده‌ است.

حرکت اول، هلدینگ سرمایه‌گذاری جسورانه همراه اول هم در سال ۱۴۰۱ سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در اکوسیستم استارت‌آپی کشور داشت. این شرکت در سالی که گذشت ۲۸ قرارداد سرمایه‌گذاری منعقد کرد که یکی از آنها مربوط به فلای‌تودی بود. البته گفته شده حجم بزرگی از مبلغ این قرارداد آورده غیرنقدی بوده است. مروری بر صورت‌های مالی حرکت اول نشان می‌دهد سود این شرکت از فعالیت‌های کسب‌وکارهایی که روی آنها در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری شده بود، چندان قابل توجه نبوده‌ است.

اسمارت‌آپ از دیگر بازیگران اصلی سرمایه‌گذاری در سال پیش بود. این شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر، در بهار سال ۱۴۰۱ روی کندل، بازینگا، پلتفرم مدیریت ثروت مهدا، بینوست و ضرب سرمایه‌گذاری کرد که رقم آنها اعلام نشد اما مقایسه‌ای میان تعداد اخبار منتشرشده درباره سرمایه‌گذاری‌های اسمارت‌آپ در سال ۱۴۰۰ با سرمایه‌گذاری‌هایی که در سال ۱۴۰۱ انجام شده نشان می‌دهد دو سال قبل پرتفوی اسمارت‌آپ پربارتر بوده است.

یکی دیگر از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ سال ۱۴۰۱ برای استارت‌آپ «دکترتو» رخ داد. دکترتو که به گفته بنیان‌گذارانش یکی از سه استارت‌آپ پرکاربرد حوزه سلامت است در مرداد سالی که گذشت اعلام کرد در حال جذب یک میلیون دلار سرمایه است که ۷۰ درصد آن از سوی هلدینگ مکس انجام می‌شود.

هلدینگ فناپ نیز به عنوان یکی از نقش‌آفرینان بزرگ اکوسیستم استارت‌آپی ایران در سالی که گذشت با سرمایه‌گذاری‌ای مهم روی ابرآروان سال خود را آغاز کرد. مبلغ سرمایه‌گذاری فناپ روی ابرآروان ۵۰۰ میلیارد تومان عنوان شده بود.

چالش‌های سرمایه‌گذاری در ایران در سال ۱۴۰۱

با وجود این سرمایه‌گذاری‌ها، سال ۱۴۰۱ برای بسیاری از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه چالش‌های بسیاری داشت و این موضوع از بهارش پیدا بود. در یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری (اینوتکس) فعالان حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تحریم‌ها، نقش مداخله‌گر دولت و قوانین دست‌وپاگیر را از مهم‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران به شمار آوردند. این چالش‌ها چند ماه بعدتر با محدودیت در دسترسی به اینترنت و رشد مهاجرت نیروهای متخصص شرایط پیچیده‌تری را برای سرمایه‌گذاران در استارت‌آپ‌ها رقم زد.

یکی از نتایج شکل‌گیری چنین وضعیتی، تغییر اولویت‌های جوانه، شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه هلدینگ هزاردستان، بود. مدیرعامل این شرکت علل این تغییر رویکرد را پرریسک و بی‌ثبات بودن فضای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور، مهاجرت افراد فعال کارآفرین و کمبود نقدینگی بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر اعلام کرده بود.

علاوه بر اینها، تجربه ماجرایی که میان علی‌بابا و زر، بر سر سرمایه‌گذاری زر در علی‌بابا شکل گرفت، می‌تواند فضای پرریسک سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها را ریسک‌آلودتر از پیش کند.

ماجرای علی‌بابا و زر ماکارون از آنجا آغاز می‌شود که صندوق سرمایه‌گذاری آتیه زر روی علی‌بابا سرمایه‌گذاری کرد اما با بروز اختلافاتی، انجام تعهدات متوقف ماند. حواشی این سرمایه‌گذاری که هنوز سرنوشت آن مشخص نیست می‌تواند بی‌اعتمادی قابل توجهی را متوجه سرمایه‌گذاران و استارت‌آپ‌هایی کند که یک طرف دیگر توافق‌های سرمایه‌گذاری هستند.

باید دید با توجه به چشم‌اندازهای اقتصادی سال ۱۴۰۲، چه در انتظار استارت‌آپ‌های نیازمند تامین سرمایه خواهد بود.