رئیس اسبق بانک مرکزی: جنس تصمیم‌گیری رگولاتور، بلندمدت است و ما درگیر تفکرات روزمره هستیم

به گزارش پیوست، ولی الله فاطمی، بنیان‌گذار توسن‌ در سمینار عبور کسب‌وکارها از شرایط بحرانی، عنوان کرد: مهم‌ترین بخش اقتصاد پلتفرمی، تراکنش عمیق است و این مسئله نیز دغدغه آینده نظام بانکداری کشور است. کسب‌وکارها در کشور همواره با نرخ دستوری در زمینه تسهیلات و کارمزد روبه‌رو بوده‌اند و به عبارتی این دو نرخ برای مصرف‌کننده غیرقابل تغییر بوده است. به همین اساس نیز تخصیص منابع مالی برای سرمایه‌گذاری با مشکل مواجه است و از طرفی منابع بودجه نیز برای خرج بوده نه سرمایه‌گذاری و در حال حاضر نیز در وضعیتی هستیم که تورم از سود بانکی بیشتر شده و بانک‌ها نیز برای سرمایه‌گذاری در بنگاه‌ها و بنگاه‌داری رفته‌اند.

فاطمی در ادامه درباره نظام بانکی کشور گفت: نظام بانکداری سنتی ما دارای مشکل است. امروز شاهدیم که بانک مرکزی به طور دائم خلق پول را کنترل می‌کند و بانک‌ها به سمت خلق نرخ رفته‌اند. اما ایجاد نوآوری و جابجایی نرخ‌ها با مشکل روبه‌رو است و در هر دو بخش نظام بانکی سنتی قابل دفاع نیست.

او درباره مدل کسب‌وکار نوین بانکی عنوان کرد: فین‌تک‌ها در تشخیص ریسک اعتباری با رصد نظام مصرف مردم مزیت ایجاد کرده‌اند و از بانکداری سنتی داده‌های بیشتری دارند. امروز در BNPLها می‌بینیم که چگونه خوب پیش رفته‌اند و بانک‌ها هم همراه فین‌تک‌ها شده‌اند. اما به نظرم در سفر مشتری حقیقی و حقوقی همچنان عملکرد موفقی نداشته‌ایم. چرا که در سفر مشتری و فهم درد مشتری رهبری انتظارات به خوبی پیش نرفته است و باز می‌توان در BNPLها دید که خدمات مالی ارائه شده اما نرخ پایین‌تر امکان‌پذیر نیست و این تهدیدی برای بانک‌ها است. مدل کسب‌وکاری نوین بانکی برای ما مدلی گذار و ناموفق بوده چراکه لذت نهایی برای مشتری هنوز ایجاد نشده است.

فاطمی همچنین به بانکداری پلتفرمی (P2P) پرداخت و گفت: بانکداری پلتفرمی اگر بتواند بر بستر بلاکچین ترکیبی از شفافیت، اعتمادپذیری، انعطاف‌پذیر، تبادل‌پذیر، نظارت عمومی و خرد جمعی را در کنار هم ایجاد کند و این ویژگی‌ها را در بستر یک پلتفرم دیجیتالی به مشتریان ارائه کند می‌تواند موفق باشد. اما در این مدل بانکداری ما به جای آنکه در ابتدا همکاری کنیم تا اثر شبکه شکل بگیرد بیشتر رقابت کرده‌ایم در حالی که در ابتدا باید بازیگران به مدل مشارکتی توجه کنند و بعد شکل‌گیری مسیر بازار رقابتی نیز ایجاد خواهد شد.

فرهاد نیلی، مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت رهنمان در ادامه درباره کارکرد اقتصاد گفت: تمام اقتصاد بر اساس رفاه خانوار کار می‌کند و هر چیزی که نتواند خلق ارزش پایدار برای خانوار کند در اقتصاد جایی ندارد. این شرکت‌ها هستند که خلق ارزش و ثروت می‌کنند و بخش پولی و اعتباری است که نقش تنظیم کسری‌ها و مازادهای اقتصاد را بر عهده دارند. این بخش با تامین کسری‌ها و جمع کردن مازادها وظیفه جلوگیری از آسیب به اقتصاد را پیش می‌برد. اما ما الان در وضعیتی هستیم که بازی و بازی‌سازان عوض شده‌اند به طوری کلی بخش پولی و مالی با جذب منابع محدودیت‌های ریالی را تامین می‌کند و بخش خارجی ما باتوجه به تحریم‌ها فشارها را بر اقتصاد ما تحمیل می‌کند. متاسفانه بخش حقیقی منفعل‌ترین بخش اقتصاد ما را تشکیل می‌دهد و تمام تصمیم‌گیری اثراتش را بر بخش حقیقی می‌گذارد.

سعید اسلامی بیدگلی، استاد دانشگاه در ابتدا درباره چالش‌های کسب‌وکارها گفت: همواره دسترسی به منابع مالی از ۵ چالش اصلی کسب‌وکارها بوده است و این محدودیت منابع مالی بر ماندگاری کسب‌وکار تاثیرگذار است. این مسئله دلایلی مختلفی دارد که تورم ساخت‌‎یافته یکی از دلایل آن است. امروز کسب‌وکارها به تورم وابسته شده‌اند و شاهدیم که وقتی نرخ تورم کاهش پیدا کرد صعنت بانکی ما با مشکل مواجه شد. چراکه آنها در وضعیت تورمی سراغ بنگاه‌داری رفته‌ بودند.

اسلامی درباره دسترسی کسب‌وکارها به منابع مالی بازار سرمایه عنوان کرد: کسب‌وکارها عملا هیچ گونه دسترسی به منابع بازار سرمایه ندارند. نشان به آن نشان که در زمانی وزارت صمت ۱۰۰ شرکت را برای ورود به بازار سرمایه معرفی کرد که از میان آنها ۷۳ شرکت گزارش حساب‌رسی هم نداشتند و ورود آنها به بازار سرمایه منتفی شد.

او افزود: شرکت‌های کوچک ما با مشکل نقدینگی مواجهه‌اند و دسترسی به منابع مالی هم محدود است و وام‌هایی که به آنها داده می‌شود در فرایند کسب‌وکار به کار نرفته است چراکه از حد تسهیلات معمول فراتر نبوده است. به دلیل طولانی شدن تورم ما به ان عادت کرده‌ایم. امروز تنها ۱۰ درصد بازار بدهی را اوراق بدهی که بخش خصوصی منتشر کرده تشکیل می‌دهد و همچنان نرخ‌ها سقف دارند.

ولی الله سیف، رئیس اسبق بانک مرکزی درباره وضعیت نظام بانکی گفت: سال‌هاست که نظام بانکی ما با انواع ناترازی روبه‌رو است. ناترازی در نقدینگی به فشار در رقابت میان بانکها برای افزایش نرخ بهره انجامیده است. برخی بانک‌ها زیان ده بوده و زیان روی زیان انباشته است و دائم مجبور به تجدیدپذیری در ارزش‌گذاری دارایی هستند. از طرفی ما تلاش کرده‌ایم بنگاه‌های اقتصادی زیان‌ده را با تزریق تسهیلات فعال نگه داریم در حالی که باید بپذیریم آنها زیان‌ده بوده و محکوم به تعطیلی هستند. ما باید به بنگاه‌های که توانایی خلق ارزش دارند توجه بیشتری کنیم و نظام بانکی نسبت به آنها منفعل نباشد و از طرفی بنگاه‌های اقتصادی نیز باید نسبت مالکانه را تغییر دهند.

سیف افزود: جنس تصمیم‌گیری رگولاتور بلندمدت است و ما درگیر تفکرات روزمره هستیم. اما دید کوتاه مدت و روزمره تصمیم‌گیری را با چالش جدیدی روبه‌رو می‌کند و حاکمیت باید به شکل منسجم تصمیم بگیرد.

حسین عبده تبریزی، استاد بازارهای مالی در ادامه درباره نقش بازار بدهی عنوان کرد: بازار بدهی عمق ندارد چراکه گران‌تر از بازار پول است و ۹۰ درصد این بازار برای دولت است. این مسئله هم از عدم انسجام نظام مالی نشات می‌گیرد. ما اوراق گام را تبدیل به یک ابزار صرف کرده‌ایم و وسیله‌ای برای فرار نرخ بوده است. با این همه بازار بدهی ما رشد کرده است.

عبده در ادامه گفت: تخصیص منابع ما در این سال‌ها به شکلی بوده که به بخش‌های مولد نرسیده و تنها در بخش دارایی‌ها چرخیده است. از همین است که امروز نرخ مشارکت در اقتصاد به زیر ۴۰ درصد رسیده است.

احمد عزیزی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی در آخر درباره تاثیر نرخ تورم و ارز بر سرریز بحران کسب‌وکارها گفت: تورم خوب است امروز اگر تورم زیر ۲۰ درصد باشد خیلی‌ها حالشان بد می‌شود. دیدیم که در دوره آقای سیف در بانک مرکزی نرخ تورم تک رقمی نظام بانکی را ورشکسته کرد. نرخ ارز هم لنگرگاه اصلی اقتصاد است و تاثیرش این بود که برخی از خرده‌فروشی‌ها هم از فروش کالای خود اجتناب می‌کردند. سیاست‌گذاری ما از پایه غلط است و باید بپذیریم ثبات قیمت وقتی نباشد ریسک ایجاد می‌شود با این حال کسب‌وکارها باید به فکر خودشان باشند.