۵ کشور سردمدار انتشار اطلاعات وارونه در شبکه‌های مجازی بیداد اطلاعات وارونه در کشورهای جهان: سردمداران حق‌به‌جانب دروغ‌

به گزارش وی‌فوروم به نقل از فیس‌بوک، در سال‌های اخیر گروه‌های مختلف در کشورهای جهان سراغ انتشار اطلاعات وارونه رفته‌اند تا حریف‌ها را بی‌اعتبار سازند، افکار عمومی را تغییر دهند یا ریشه مخالفت را خشک کنند.

اطلاعات وارونه چیست؟

اطلاعات وارونه (Disinfromation) به آن دسته از اطلاعات و داده‌هایی گفته می‌شود که به‌عمد تحریف و پخش شده‌اند. تفاوت اصلی اطلاعات وارونه با اطلاعات نادرست (Misinformation)، دقیقا همین قصد و نیت آگاهانه عامل است، نه ناآگاهی یا باورهای نادرست یا اشتباه‌های ساده.

همه این اطلاعات ـ چه از نوع وارونه یا نادرست یا آسیب‌رسان (Malinformation) در عصر فناوری، با شتابی بیش از سرعت نور به حرکت درمی‌آیند، به هرکجا سرک می‌کشند و در هر نقطه‌ای، جایی برای خود باز می‌کنند.

منابع سنتی و رسمی مستثنی نیستند و سهم خود را از جعلیات دارند، اما شبکه‌های اجتماعی از جمله منابع جدیدی‌اند که با نظر صدق و کذب خبرهای دست‌به‌دست‌شده، دست به گریبان هستند.

فیس‌بوک پنج منبع اصلی اطلاعات وارونه در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ را به‌ترتیب روسیه، ایران، میانمار، ایالات متحده آمریکا و اوکراین اعلام کرد. این شرکت در بررسی خود شبکه‌های درهم‌تافته‌ای را در نظر داشته که به‌عمد اطلاعات نادرست و اخبار جعلی منتشر می‌کنند. تعداد این شبکه‌ها را که در پلت‌فرم فیس‌بوک کشف و حذف شدند، در نمودار می‌بینیم.

صنعت پنهان

به نظر می‌رسد روند انتشار بی‌امان اطلاعات وارونه، به صنعتی پنهان تبدیل شده که رشدی تصاعدی در بازار پرمتقاضی دارد: طبق تحقیق دانشگاه آکسفورد، در سال ۲۰۲۰ شرکت‌های تجاری در حداقل ۴۸ کشور برای نشر دروغ یا اطلاعات وارونه استخدام شدند؛ رقمی که دو برابر آمار سال ۲۰۱۹ است.

فرایند تولید اطلاعات وارونه، بیش از پیش سیاسی شده است: دروغ‌رسان‌ها بیشتر به استخدام دولت‌ها و حزب‌ها در می‌آیند، هر روز صبح پشت میز می‌نشینند و مشتی اطلاعات وارونه و آسیب‌رسان را در هر جا که دسترسی دارند، منتشر می‌کنند. آنها اختلاف می‌اندازند، مداخله‌ می‌کنند و روایت‌های کذب را اشاعه می‌دهند، به‌ویژه در رسانه‌های اجتماعی.

در نقشه زیر که در سال ۲۰۲۱ در اکونومیست منتشر شد، پراکندگی جغرافیایی اطلاعات نادرست (misinformation) در جهان را می‌بینیم.

هویت، نژاد و قومیت، نابرابری

اقتصاد سیاسی نابرابری را می‌توان در پلتفرم‌های اجتماعی مشاهده کرد. اگر تولید اطلاعات را «دانش» (knowledge) در نظر بگیریم، می‌توان گفت فرایند تولید اطلاعات فقط منافع برخی گروه‌ها را تامین می‌کند. در واقع بازیگران مختلف از «دانش» و «اطلاعات» استفاده می‌کنند تا نابرابری‌های اجتماعی مثل فقر، شکاف جنسیتی و غیره را مشروعیت ببخشند.

دسترسی نابرابر به اطلاعات، تاثیر جدی بر زندگی دارد. مثلا سیاه‌پوستان آمریکایی تحت‌تاثیر اخبار جعلی رسانه‌ها و توطئه‌هایی که به لطف هوش مصنوعی و پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده، در فضای آنلاین‌شان جریان پیدا کرد، شاهد نرخ مرگ‌ومیر بیشتری بودند.

دروغ‌رسانی، نابرابری در دسترسی به اطلاعات و هدف روایت‌های کذب واقع شدن، مختص قرن بیست‌ویک نیست. هزاران سال بیشتر است که دروغ‌رسانی، بشر را به ستوه آورده. ایدئولوژی‌های مختلف را بارها بر جوامع حاکم کرده، از صلح‌، جنگ ساخته و تمدن‌ها را نابود کرده‌ است. اما در عصری که  اطلاعات که از هر جا سر برمی‌آورند، هدف قرارمان می‌دهند و از ما می‌خواهند تنها یک جنبه داستان را ببینیم و در نهایت به ما امان نمی‌دهند، شاید مهم‌ترین مسئولیت ما یاد گرفتن روش‌های شناسایی اطلاعات نادرست و وارونه و یادگیری اندیشه انتقادی است؛ رویکردی که به ما کمک می‌کند در چاه اطلاعات نیفتیم.