گردش مالی رمزارزها در ایران چقدر است؟

به گزارش پیوست، جنجال تصمیم‌گیری برای مشخص شدن وضعیت رمزارزها در کشور پایان ندارد و در آخرین خبر این حوزه، عاقبت رمزارزها با موسسات مالی و اعتباری مقایسه و تنها به بی‌توجهی به مخاطرات رمزارزها برای مردم و حاکمیت اشاره می‌شود.

سه شنبه هفته گذشته به نقل از خبرگزاری فارس، علی خضریان سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس اعلام کرد بانک مرکزی گزارش داده، رمزارزها در سه‌ماهه دوم سال جاری حدود ۸.۵ هزار میلیارد تومان گردش مالی رمزارزها در ایران داشته‌اند. خضریان نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلام‌شهر و پردیس با اعلام این خبر گفت: در صورت تاخیر در پرداختن به این بازار و غفلت از ساماندهی، شاهد تکرار تجربیات تلخ اقتصادی نظیر موضوع موسسات مالی و اعتباری خواهیم بود.

این عدد چگونه به دست آمده و نشان‌دهنده چیست؟

هرچند خضریان در جلسه کمیسیون اصل ۹۰ تنها به گزارش بانک مرکزی اکتفا کرد اما مشخص نیست بانک مرکزی این عدد را دقیقاً با چه معیارهایی به دست آورده است و حتی مشخص نیست این عدد نشان‌دهنده حجم بازار صرافی‌هاست یا سایر معاملات خارج از پلتفرم‌های معاملاتی. با این حال چیزی که مشخص است این آمار از دل مجلس به عنوان یکی از ارکان اصلی قانون‌گذاری درآمده که نمایانگر نگاه حاکمیت به حوزه رمزارزهاست.

مشخص و شفاف نبودن مبنای عدد ۸.۵ هزار میلیارد تومانی، باعث ایجاد سوالاتی شد که مدیرعامل صرافی رمزارزی اکسبیتو و همچنین مدیرعامل پرداخت‌یاری وندار به آنها پاسخ دادند.

درباره حجم ۸.۵ هزار میلیارد تومانی، سعید عبادتی مدیرعامل اکسبیتو در مصاحبه با پیوست این عدد را غیرواقعی خواند و گفت: با توجه به این موضوع که آمار دقیقی از حجم معاملات بازارهای غیررسمی وجود ندارد این عدد می‌تواند تخمینی از حجم معاملات در صرافی‌ها و همچنین بازارهای غیررسمی باشد اما این عدد نسبت به حجم ورودی صرافی‌های مختلف، بالاتر است. با این حال حدود یک‌چهارم این عدد به گردش مالی رمزارزها صرافی‌ها نزدیک‌تر است.

همچنین عبادتی در مورد ارزش کل بازار گفت: به نظر می‌رسد این عدد تخمینی از گردش مالی رمزارزها در ایران، کل بازار، باشد و به نظر نمی‌رسد از طریق شبکه بانکی به دست آمده باشد اما ارزش کل بازار برای بازه‌های سه‌ماهه را می‌توان حدود ۲ هزار میلیارد تومان برآورد کرد.

در اصل از نظر عبادتی، این رقم تخمینی از کل بازار است اما سهم پلتفرم‌های رسمی از این میزان کمتر است. اما مدیرعامل وندار به این آمار از دیدگاهی دیگر نگاه می‌کند و از نظرش این رقم هنوز حجم اصلی بازار را نشان نمی‌دهد.

مهدی عبادی مدیرعامل پرداخت‌یاری وندار هم در این باره به پیوست گفت: در مورد حجم دقیق گردش مالی نمی‌توان عددی را محاسبه کرد اما به صورت تخمینی این عدد برای سه‌ماهه دوم سال جاری کم محاسبه شده و عدد واقعی می‌تواند در حدود سه برابر رقمی اعلامی باشد. او در ادامه گفت: به جز معاملاتی که خارج از پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین و با چک، سفته یا از طریق شبکه بانکی انجام می‌شود و امکان پیگیری آنها وجود ندارد، این عدد نشان‌دهنده معاملات صرافی‌هاست.

گردش مالی رمزارزها در ایران

یکی از ابهام‌های رقم ۸.۵ هزار میلیارد تومانی اعلام‌شده در کمیسیون اصل ۹۰، مشخص نبودن نحوه محاسبه آن است. اگر در نظر بگیریم که این عدد شامل تمامی معاملات انجام‌شده حتی معاملات درون صرافی‌ها باشد و همچنین تمامی آن از راه‌های قانونی و بازارهای رسمی گذشته و با در نظر گرفتن میانگین ۰.۳ درصدی کارمزد صرافی‌ها، می‌توان برآوردی حدود ۲۵ میلیارد تومانی به عنوان سود صرافی‌ها را از آن داشت.

این در حالی است که ممکن است این عدد شامل معاملات P2P درون صرافی‌ها نباشد و صرفاً وازیر و برداشت‌های ریالی (تبدیل فیات به رمزارز و بالعکس) را در بر گیرد که طبیعتاً در این حالت سود صرافی‌ها هم باید به گونه‌ای دیگر محاسبه شود.

همان‌طور که گفته شد مشخص نیست مبنای محاسبه این عدد دقیقاً چه چیزی است اما با توجه به صحبت‌های خضریان، عبادتی و عبادی به عنوان نمایندگانی از بخش‌های مختلف این حوزه، می‌توان گفت حوزه رمزارزها سوددهی قابل توجهی برای بخش‌های مختلف بانکی، مالیاتی و همچنین منابع انسانی دارد.

شنا در جهت خلاف اقتصاد

امروزه پلتفرم‌های معاملاتی و کسب‌وکارهای تراکنش‌محور نقش قابل توجهی در اقتصاد بازی می‌کنند و می‌توان گفت یکی از بخش‌های اصلی حوزه رمزارزها که تبادل نام دارد با توجه به محدویت‌ها و ممنوعیت‌های مختلف، در حال کوچک‌سازی است. با این اوصاف به نظر می‌رسد در این زمینه در حال شنا برخلاف جریان آب هستیم.

هرچند از تعداد دقیق کاربران، حجم معاملات، تعداد پلتفرم‌های معاملاتی یا دیگر جنبه‌های حوزه رمزارزها در ایران آمار دقیقی در دسترس نیست، اما با توجه به تعداد کاربران- بر اساس آخرین آمار حدود ۱۲ میلیون نفر- و میانگین گردش مالی رمزارزها در ایران- ۸.۵ هزار میلیارد تومان-، این بازار از پتانسیل چشمگیری برخوردار است که به نظر می‌رسد دیگر قابل حذف یا نادیده گرفتن نباشد.

با این حال به گفته عبادتی به نظر می‌رسد احتمالاً رویکرد حاکمیت در مقابل صرافی‌ها ایجاد محدودیت‌ برای کوچک‌تر کردن این کسب‌وکارهاست. در حالی که این رویکرد تاکنون با عناوینی همچون کنترل قیمت دلار انجام شده است، اما نتیجه‌ای نداشته و صرفاً باعث کاهش تراکنش‌ها در صرافی‌ها شده است.

عبادتی، مدیرعامل اکسبیتو، همچنین درباره رگولاتوری گفت: در دنیا تاکنون موضوع رگولاتوری حوزه رمزارزها پیاده‌سازی شده است و ما می‌توانیم برای الگوبرداری و شناخت بهتر این حوزه از این نمونه‌ها مانند اتحادیه اروپا استفاده کنیم. اما در هر صورت این حوزه هم مانند هر حوزه دیگری می‌تواند ریسک‌هایی داشته باشد که نهاد‌های مرتبط باید در کنار مزایای رمزارزها ریسک‌های آن را هم بپذیرند.

عبادی، بنیان‌گذار وندار، در پایان در این باره توضیح داد: به نظر می‌رسد صحبت‌های حاکمیت در مورد این حوزه بیشتر به بحث مالیات اشاره دارد. بازار رمزارزها ارزش را خلق کرده و اداره مالیات هم علاقه‌مند به کسب درآمد از آن است. با وجود این، اقداماتی هم در این زمینه صورت گرفته است. صرافی‌ها گزارش‌های مالی مطلوبی دارند و همچنین نشست‌هایی بین انجمن فین‌تک، فعالان حوزه کریپتو و اداره مالیات برگزار شد که نتیجه آن تعیین چارچوب‌های مالیاتی مورد تایید طرفین در کلیات بود. در حال حاضر هم صرافی‌ها در حال پرداخت مالیات خود هستند اما معلوم نیست چه زمانی سد رگولاتوری از سر راه آنها برداشته می‌شود.