بایننس ۸ میلیارد دلار تراکنش ایرانی‌ها را پردازش کرده است بزرگترین صرافی رمزارزی جهان در خطر تحریم

به گزارش رویترز، طبق ارزیابی شرکت تحقیقاتی چینالیسیز (Chainalysis)، تقریباً تمام ۷.۸ میلیارد دلار تراکنش رمزارزی ایرانیان بین بایننس و نوبیتکس انجام گرفته است.

البته در این گزارش مشخص نشده که چه تعداد تراکنش با چه حجمی منتج به هشت میلیارد دلار شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد یک‌سوم دارایی ایرانی‌ها به شکل رمزارز ترون از بایننس عبور کرده است. رمزارز کمتر شناخته‌شده ترون به کاربران اجازه می‌دهد هویت خود را پنهان کنند. نوبیتکس سال گذشته در پستی وبلاگی مشتریان را تشویق کرده بود تا برای جلوگیری از «خطر تحریم‌ها» با استفاده از رمزارز ترون به صورت ناشناس معامله کنند.

پیش از این هم گزارش‌هایی در مورد حجم ارتباط مالی ایرانی‌ها با بایننس و ادامه این روند منتشر شده است.

این مستندات جدید در حالی منتشر شده است که وزارت دادگستری آمریکا در بررسی و تفحصی نقش قوانین پولشویی آمریکا را از سوی بایننس، بزرگ‌ترین صرافی رمزارزی جهان با بیش از ۱۲۰ میلیون کاربر، بررسی می‌کند. وکلا و متخصصان تحریم‌های تجاری می‌گویند ارتباط با ایران می‌تواند به محکومیت بایننس به دلیل نقض تحریم‌ها منجر شود.

رویترز ماه جولای گزارشی از ادامه خدمت‌رسانی بایننس به مشتریانی در ایران و اطلاع این شرکت از شهرتش در ایران منتشر کرد. این گزارش یکی از مجموعه بررسی‌های رویترز درباره کارنامه بحث‌برانگیز بایننس در پیروی از قوانین مالی بود. بایننس پس از انتشار این گزارش در یک پست وبلاگی گفت این شرکت قوانین تحریم بین‌المللی در مورد ایران را رعایت و دسترسی پلتفرم به تمام افراد داخل ایران را ممنوع کرده است. چانگ‌پنگ ژائو، میلیاردر بنیان‌گذار بایننس، در توییتی گفت: «بایننس فعالیت کاربران ایرانی را ممنوع کرده است، هفت نفر از قلم افتادند یا راهی برای دور زدن پیدا کردند که فعالیت‌شان را بعداً متوقف کردیم.»

بایننس به سوالات دقیق رویترز در مورد تراکنش‌های جدید پاسخی نداد. پتریک هیلمن، سخنگوی بایننس، در بیانیه‌ای گفت: «Binance.com برخلاف شرکت‌های دیگری که مخاطب تحریم‌های آمریکا هستند یک شرکت آمریکایی نیست. با این حال ما با کمک شرکای صنعتی و ابزارهای داخلی برای جلوگیری از دسترسی بازار ایران اقدام کرده‌ایم.»

بایننس جزئیات بیشتری درباره مکان یا نهاد مسئول صرافی Binance.com ارائه نکرده است. نوبیتکس، شبکه ترون در ورجن آیلند بریتانیا و جاستین سان، بنیان‌گذار ترون، نیز به سوالات رویترز در رابطه با این مقاله پاسخی نداده‌اند.

بایننس در آگوست ۲۰۲۱ تایید هویت برای حساب‌های جدید و قدیمی را اجباری کرد. با این حال داده‌های چینالیسیز تا نوامبر ۲۰۲۲ نشان می‌دهد این صرافی از همان تاریخ تا به امروز حدود ۱.۰۵ میلیارد دلار تراکنش از نوبیتکس و دیگر صرافی‌های ایرانی را پردازش کرده است. حتی پس از انتشار توییت ژائو در ماه جولای نیز صرافی بایننس حدود ۸۰ میلیون دلار دارایی ایرانیان را پردازش کرده است.

هیلمن در بیانیه بایننس گفت این شرکت فرایند «مشتری خود را بشناس» را برای تمامی کاربران اجباری کرده است و «نگهداری یا افتتاح حساب برای شهروندان ایرانی ممنوع است. ما در صورت اطلاع از خطرات و نقاط ضعف احتمالی دائماً فرایند‌ها و تکنولوژی خود را به‌روزرسانی می‌کنیم. در نتیجه این تلاش‌ها، از جمله نظارت لحظه‌ای بر تراکنش‌های انجام‌گرفته با فروشندگان خارجی از ژوئن ۲۰۲۱ تا نوامبر ۲۰۲۲، ارتباط بایننس با نهاد‌های وابسته به ایران به طرز چشمگیری کاهش یافته است.»

داده‌هایی که به دست رویترز رسیده نشان می‌دهد مجموعاً ۲.۹۵ میلیارد دلار رمزارز از سال ۲۰۱۸ مستقیماً بین صرافی‌های ایرانی و بایننس جابه‌جا شده است.

بر اساس این اطلاعات، پنج میلیارد دلار رمزارز دیگر نیز از طریق واسطه بین صرافی‌های ایرانی و بایننس جابه‌جا شده است. رگولاتورها می‌گویند این ارتباط «غیرمستقیم» هشداری است که احتمال پولشویی و دور زدن تحریم‌ها را به صرافی‌ها گوشزد می‌کند. کاربران رمزارزی معمولاً برای پوشاندن ردپای خود از راه‌کارهای پیچیده‌ای همچون ساخت زنجیره‌های تودرتوی انتقال رمزارز استفاده می‌کنند.

نوبیتکس به چهار میلیون مشتری خود توصیه کرده است برای «حفظ امنیت» از «انتقال مستقیم» رمزارز بین صرافی‌های خارجی و ایرانی خودداری کنند.

هیلمن در ماه ژوئن به رویترز گفت، در ارتباط با انتقال غیرمستقیم دارایی‌های غیرمجاز به صرافی، «مساله مهم مبداء دارایی‌ها نیست، زیرا امکان جلوگیری از واریز رمزارز وجود ندارد، اقدام ما پس از واریز دارایی‌هاست که اهمیت دارد». او گفت بایننس با نظارت بر تراکنش و ارزیابی خطر اطمینان حاصل می‌کند که «تمامی دارایی‌های غیرقانونی ردیابی، مسدود و بازیابی و/یا به مالک واقعی بازگردانده شوند».

جدا از اکثریت تراکنش‌های ایرانیان که با ترون انجام گرفته است، باقی تراکنش‌ها مربوط به رمزارزهای شناخته‌شده‌ای همچون بیت‌کوین، اتر، تتر و XRP و توکن کوچکی به نام لایت‌کوین هستند.

ترون تا همین چندی پیش از نظر شرکت‌های ردیابی رمزارز پنهان بوده است. بر اساس ایمیل چینالیسیز به یکی از مشتریان، این شرکت که از پیشتازان ارزیابی و ردیابی کریپتو محسوب می‌شود و آژانس‌های دولتی ایالات متحده از آن استفاده می‌کنند، ردیابی ترون را در ماه مه امسال کامل کرده است.

پایگاه اطلاعاتی ترون نشان می‌دهد از اولین تاریخ ثبت تراکنش‌ها در آوریل ۲۰۲۰ تا به امروز، ۱.۱۵ میلیون تراکنش مستقیم بین بایننس و نوبیتکس انجام گرفته است. در این داده‌ها اطلاعاتی همچون آدرس کیف‌ پول و شناسه منحصربه‌فرد هر تراکنش نیز ارائه شده است.

رویترز از طریق سه شرکتی که به نرم‌افزار Reactor چینالیسیز دسترسی داشته‌اند به داده‌های ترون و دیگر داده‌های رمزارزی دسترسی پیدا کرده و آمار شرکت‌ها را با یکدیگر مقایسه کرده است. شرکت چهارمی نیز با استفاده از پایگاه اطلاعاتی نرم‌افزار دیگری، برخی آمار مربوط به تراکنش‌های مستقیم بایننس و نوبیتکس را تایید کرده است.

داده‌های رویترز نشان می‌دهد حجم تراکنش‌های ایرانیان با بایننس بسیار بیشتر از دیگر صرافی‌هاست و صرافی کو‌کوین (KuCoin) در کشور سیشل، نیز با ۸۲۰ میلیون دلار تراکنش مستقیم و غیرمستقیم در جایگاه دوم قرار دارد.

به گفته رویترز کوکوین و ۶ صرافی ایرانی (کوین‌نیک، ایرانیکارت، رابکس، والکس، سرمایکس و تترلند) به درخواست اظهارنظر در این باره پاسخی نداده‌اند.

خطر تحریم‌ها

بایننس از آغاز به کارش در سال ۲۰۱۷ رشد قابل توجهی داشته است و ماه گذشته با سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری در قرارداد خرید توییتر از سوی ایلان ماسک، نفوذ خود را از کریپتو فراتر برد.

تفحص وزارت دادگستری آمریکا بر احتمال نقض قوانین پولشویی ایالات متحده متمرکز است. به گفته سه فرد مطلع، وزارت دادگستری در بخشی از این پرونده که از سال ۲۰۱۸ در جریان است، احتمال نقض تحریم‌های ایران از سوی بایننس را بررسی می‌کند. وزارت دادگستری در اواخر سال ۲۰۲۰ مستنداتی درباره برنامه تمکین حقوقی بایننس را از این شرکت درخواست کرد که تمام مستندات مربوط به انتقال دارایی رمزارزی از افراد یا نهاد‌های کشورهایی همچون ایران را شامل می‌شود.

وزارت دادگستری آمریکا از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است.

ایران تحت تحریم شدید آمریکا قرار دارد. دولت آمریکا در سال ۲۰۱۸ تحریم‌هایی را که سه سال قبل در نتیجه توافق هسته‌ای با ایران معلق شده بودند بار دیگر اجرایی کرد. کشورهای غربی و سازمان ملل از سال ۱۹۷۹ ایران را هدف تحریم‌های مختلف قرار داده‌اند.

شش وکیل و متخصص تحریم می‌گویند تراکنش‌های بایننس با ایرانیان این شرکت را در معرض خطر نقض «تحریم‌های ثانویه» آمریکا قرار می‌دهد. این تحریم‌ها شرکت‌های غیرآمریکایی را از کمک به دور زدن تحریم‌های ایران منع می‌کند. نقض تحریم‌های ثانویه ممکن است به قطع دسترسی شرکت‌ها به سیستم مالی آمریکا منتهی شود.

افزون بر این، به گفته وکلا و متخصصان، اگر شرکت بایننس در تعریف وزارت خزانه‌داری از «پیوند با ایالات متحده» جای بگیرد، خطر نقض تحریم‌های «اولیه یا اصلی» نیز این شرکت را تهدید می‌کند. به گفته متخصصان، پیوندی که وزارت خزانه‌داری به آن اشاره دارد هرگونه شرکت مستقر در آمریکا یا تراکنش‌ با استفاده از سیستم مالی آمریکا یا دلار را در بر می‌گیرد. وزارت خزانه‌داری به درخواست رویترز برای اظهارنظر در این باره پاسخی نداده است.

در یکی از پرونده‌های مربوط به سال ۲۰۱۹، بانک Standard Chartered بریتانیا در نتیجه انتقال ۲۴۰ میلیون دلار از طریق موسسات مالی آمریکایی به مشتریان ایرانی به دلیل نقض تحریم‌ها با پرداخت حدود ۹۳۰ میلیون دلار جریمه موافقت کرد. بانک فرانسوی BNP Paribas نیز در سال ۲۰۱۴ به نقض تحریم‌های آمریکا در رابطه با ایران اعتراف و با پرداخت ۸.۹ میلیارد دلار موافقت کرد. هر دو بانک پس از پرداخت جریمه تمهیدات بازدارنده خود را افزایش داده‌اند.

با این حال بایننس خود را مستقل از آمریکا می‌داند. این صرافی می‌گوید پذیرای مشتریان آمریکایی نیست و آمریکایی‌ها برای استفاده از بایننس باید از صرافی مجزایی به نام Binance.US استفاده کنند که از آغاز فعالیت خود در سال ۲۰۱۹، تحت کنترل شرکتی آمریکایی است.

ژائو، مدیرعامل بایننس، شرکت Binance.US را «نهادی کاملاً مستقل» توصیف می‌کند. با این حال رویترز در گزارشی در ماه اکتبر گفت ژائو به‌شخصه و از خارج از آمریکا این شرکت را مدیریت کرده است. یکی از مشاوران بایننس نیز سال ۲۰۱۸ در پیامی به مدیران این شرکت، Binance.US را یک «زیرمجموعه غیررسمی» خواند.

ژائو پس از انتشار مقاله رویترز در پستی وبلاگی بار دیگر بر «فعالیت مستقل Binance.US از Binance.com» تاکید کرد.

با اینکه عمده هشت میلیارد دلار تراکنش ایرانیان به صرافی اصلی بایننس مربوط است، اما داده‌های چینالیسیز نشان می‌دهد Binance.US هم ۱.۵ میلیون دلار تراکنش را از مبداء نوبیتکس، والکس و تترلند پردازش کرده است.

نهاد‌های آمریکایی در صورت نقض تحریم‌های ایران با جریمه‌ای یک میلیون دلاری در ازای هر مرتبه ارتکاب جرم روبه‌رو می‌شوند و سرحد ۲۰ سال زندان نیز برای افراد دخیل در ارتکاب جرم تعریف شده است. برای مثال وزارت خزانه‌داری آمریکا در اکتبر ۲۰۲۲، صرافی رمزارزی Bittrex را به دلیل پردازش ۲۶۰ میلیون دلار رمزارز برای ایران و دیگر کشورهای تحریمی، ۲۴ میلیون دلار جریمه کرد. بیترکس در آن زمان گفت برای «پایان ماجرا به ارتکاب جرم اعتراف کرده است».

سخنگوی صرافی Binance.US می‌گوید این صرافی «از تمامی قوانین ایالات متحده در رابطه با صرافی‌های دارایی دیجیتالی پیروی می‌کند» و تنها به نهاد‌هایی که «فرایند سخت‌گیرانه نظارتی» را پشت سر گذاشته باشند اجازه معامله می‌دهد.

نوبیتکس و دیگر صرافی‌های رمزارزی ایران مستقیماً از سوی آمریکا تحریم‌ نشده‌اند و رویترز شواهدی دال بر استفاده افراد، شرکت‌ها یا سازمان‌های تحت تحریم ایران از بایننس یا Binance.US پیدا نکرده است.

بهترین گزینه

نوبیتکس، بزرگ‌ترین صرافی رمزارزی ایران، از سال ۲۰۱۷ آغاز به کار کرده است. امیرحسین راد، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل نوبیتکس، اظهارنظری درباره این مقاله نکرده است. با توجه به پروفایل لینکدین امیرحسین راد، هدف از نوبیتکس ایجاد بستری برای سرمایه‌گذاری رمزارزی ایرانیان در «سایه تحریم‌ها» است. این صرافی به عنوان «پل امنی بین ۳.۵ میلیون ایرانی و جهان رمزارزها» ایفای نقش می‌کند.

نوبیتکس در گزارش سال ۲۰۲۱ خود گفت ۷۰ درصد از تراکنش‌های رمزارزی ایرانیان را پردازش می‌کند. این صرافی طی چند پست در وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی به مشتریان خود توصیه کرده تا در صورت نیاز به صرافی خارجی از بایننس استفاده کنند.

داده‌های چینالیسیز نشان می‌دهد نوبیتکس در آوریل ۲۰۱۸ انتقال بیت‌کوین از طریق بایننس را آغاز کرده است.

نوبیتکس در یک راهنمای معاملاتی که سال ۲۰۱۹ در وب‌سایت نوبیتکس منتشر و اکتبر ۲۰۲۲ به‌روزرسانی شده است، بایننس را مطمئن‌ترین صرافی خارجی نامیده است. در پست‌های بعدی نوبیتکس در سال ۲۰۲۰ نیز بایننس همچنان بهترین گزینه برای ایرانیان عنوان شده است.

شرایط عمومی استفاده از نوبیتکس با اشاره به تحریم‌های آمریکا به مشتریان توصیه می‌کند از انتقال مستقیم دارایی از نوبیتکس به بایننس خودداری و ابتدا دارایی خود را به یک کیف‌ پول دیجیتالی و سپس به این صرافی منتقل کنند.

داده‌های چینالیسیز نشان می‌دهد حجم تراکنش‌های مبتنی بر ترون نوبیتکس و بایننس از آگوست ۲۰۲۰ روندی صعودی داشته است.

جاستین سان، بنیان‌گذار ترون، همین ماه (آگوست ۲۰۲۰) در توییتی از قابلیت جدید این رمزارز برای پنهان کردن هویت معامله‌گران خبر داد. سان گفت این قابلیت که با نام zk-SNARK شناخته می‌شود «داده‌های کاربر را با قدرتمندترین محافظت حریم خصوصی در این صنعت حفاظت می‌کند.»

مقاله‌ای که سال گذشته در ژورنال وزارت دادگستری آمریکا منتشر شد می‌گوید، این قابلیت به توسعه «رمزارزهای ناشناس» و در نتیجه جذب تبهکارانی که «برای پوشاندن ردپا به دنبال حریم خصوصی هستند» کمک می‌کند.

نوبیتکس به کاربران توصیه کرده ترون را «به دلیل امنیت بالا» با استفاده از کیف‌‌ پول‌های دیجیتالی باز در بایننس خریداری کنند. پست وبلاگی نوبیتکس در جولای ۲۰۲۱ می‌گوید، zK-SNARK نقشی کلیدی در پنهان کردن ارسال و دریافت کریپتو دارد.

داد‌ه‌ها نشان می‌دهد مشتریان نوبیتکس حتی پس از افزایش سخت‌گیری‌های بایننس در ۲۰ آگوست ۲۰۲۱ نیز همچنان از این صرافی استفاده می‌کنند. حجم تراکنش‌های مستقیم بایننس و نوبیتکس از این تاریخ تا نوامبر ۲۰۲۲ بیش از یک میلیارد دلار است و با هیچ صرافی خارجی دیگری قابل مقایسه نیست. همچنین طبق داده‌ها، در همین ماه گذشته (اکتبر ۲۰۲۲) ۲۰ میلیون دلار ترون مستقیماً بین بایننس و نوبیتکس جابه‌جا شده است.

علاوه بر این، گزارش چینالیسیز در ماه سپتامبر نشان می‌دهد ایرانی‌هایی که به دلیل حملات سایبری و باج‌افزاری از سوی خزانه‌داری آمریکا تحریم شده‌اند نیز از نوبیتکس برای جابه‌جایی رمزارز استفاده کرده‌اند. به گفته چینالیسیز، طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ بیش از ۲۳۰ هزار دلار بیت‌کوین به کیف‌ پول ایرانیان تحریمی ارسال شده و نوبیتکس گیرنده بیشتر این تراکنش‌هاست.

هرچند در این گزارش، نام تمامی صرافی‌های رمزارزی برده شده است و تقریباً متهم به دور زدن تحریم‌ها شده‌اند اما آنها معتقدند به صورت مستقیم مبادله‌ای با بایننس نداشته‌اند و کاربران‌شان این مبادلات را انجام داده‌اند. در حالی این گزارش منتشر شده است که بسیاری از کاربران ایرانی برای دسترسی به ساده‌ترین محصولات در بازار جهانی نیاز به استفاده از رمزارز دارند.

منبع: Reuters