بررسی اجمالی و چشم‌اندازهای آینده بانکداری دیجیتالی در خاورمیانه

مروری عمیق بر بانکداری دیجیتالی در خاورمیانه

صحنه بانکداری دیجیتالی خاورمیانه به دلیل نرخ پایین پذیرش استانداردهای بانکداری مدرن، از اروپا و آمریکای شمالی عقب مانده است. فارغ از آن، ناسازگاری ایدئولوژیک نیز می‌­تواند با منصرف کردن سرمایه‌گذاران از ورود به بازار خاورمیانه، نوآوری را محدود کند.

با این حال، با ظهور برخی ابتکارات خارجی مانند مناطق آزاد مالی در منطقه، شرکت‌های فین‌تک اکنون می‌توانند آزادانه مطابق با استانداردهای بین‌المللی فعالیت کنند.

اما وضعیت در کشورهای مختلف در خاورمیانه متفاوت است. بنابراین، سناریوی بانکداری دیجیتالی در کشورهای خاص خاورمیانه به چهار کشور شورای همکاری خلیج فارس (GCC) محدود شده است.

عربستان سعودی

اولین بانک دیجیتالی در عربستان سعودی «بانک مخابراتی عربستان سعودی» (STC Bank) با سرمایه ۶۶۰ میلیون دلار است. پس از STC Bank، شرکت املاک و مستغلات عبدالرحمن سعد­ الرشید و پسران (ARTAR) است که مجوز راه‌اندازی یک بانک توسعه تجارت دیجیتالی با سرمایه ۴۰۰ میلیون دلاری را به دست آورده است.

طبق گزارش KPMG، بازار فین‌تک در پادشاهی عربستان سعودی از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ رشد ۱۴۷ درصدی داشته و پیش‌بینی می‌شود تا قبل از سال ۲۰۳۳ تا ۵۵ درصد بیشتر رشد کند که نشان‌دهنده تحقق وعده گسترش بانکداری دیجیتالی در عربستان سعودی است.

در حال حاضر، سازمان پولی عربستان سعودی (SAMA) برای حمایت از طرح‌های فین‌تک در این پادشاهی، به یک سندباکس نظارتی متکی است. در راستای چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی، این سندباکس از آن زمان تاکنون بیش از ۲۰ راهکار فین‌­تک را پس از ارزیابی‌­های نظارتی دقیق، برای تعیین واجد شرایط بودن آنها پذیرفته است.

از دیگر بانک‌­های دیجیتالی برجسته در عربستان ­سعودی می­‌توان به D360 Bank (۴۴۰ میلیون دلار سرمایه) اشاره کرد. لیو (امارات متحده عربی) همچنین عملیات خود را به پادشاهی عربستان سعودی نیز گسترش داده است.

امارات متحده عربی

امارات متحده عربی اکنون به دلیل استراتژی ملی نوآوری یکی از قطب­‌های اقتصادی و فناوری با سریع­‌ترین رشد به شمار می‌رود. ابتکارات دیگری مانند استراتژی هوش مصنوعی ۲۰۳۱ و استراتژی بلاک‌چین ۲۰۲۱ امارات نیز، سرمایه‌گذاری در پیشرفت‌­های فناوری به ویژه در بخش بانکداری و مالی را تسریع کرده است.

مهم‌تر از همه، ایجاد بیش از ۴۰ منطقه آزاد مالی در سراسر هفت امارت نیز باعث تشویق نوآوری در بانکداری دیجیتالی در امارات شده است. بر اساس مفاد این مناطق مالی جدید، خارجی‌ها می‌توانند بدون نیاز به خدمات نمایندگی و خدمات محلی، صاحب نئوبانک در امارات متحده عربی بر اساس قوانین رایج انگلیس شوند.

در اصل، شما می‌توانید با حفظ استانداردهای نظارتی بانکی بین‌المللی، یک بانک دیجیتالی جدید در امارات راه‌اندازی کنید. مرکز مالی بین‌المللی دوبی (DIFC) و بازار جهانی ابوظبی (ADGM) دو تنظیم‌کننده اصلی در امارات هستند.

زند (Zand) اولین بانک دیجیتالی در امارات متحده عربی است که خدمات خرده‌فروشی و شرکتی را به عنوان بخشی از بازسازی مشتری‌محور خود ارائه می‌دهد. بانک‌های قدیمی مانند امارات NBD، مشرق و بانک تجاری دوبی نیز در اتخاذ راه‌حل‌های بانکداری دیجیتالی پیشرو بوده‌اند. از بهترین بانک‌های دیجیتالی دیگر در امارات می‌توان از Liv، NOW، Rise و Neo نام برد.

قطر

طبق IPSOS، بیش از ۹۴ درصد از مشتریان بانک در قطر حداقل از یک شکل از کانال بانکداری دیجیتالی استفاده کرده‌اند.

بانک مرکزی قطر (QCB) سرمایه‌گذاری‌های خود را در بخش مالی افزایش داده تا بتواند با همسایگان خود رقابت کند. از آنجا که قطر بیش از ۷۵ درصد ضریب نفوذ گوشی‌های هوشمند دارد، بیشتر بانک‌ها برای رفع نیازهای مشتریان به خدمات بانکداری تلفن همراه روی آورده­‌اند.

علاوه بر این، بانک اسلامی قطر (QIB) اخیراً یک سرویس بانکداری ویدئویی راه‌اندازی کرده که در اپلیکیشن موبایل QIB در دسترس است و اولین بانک دیجیتالی است که از این ویژگی در قطر استفاده می‌کند.

سایر بانک‌هایی که خدمات بانکداری تلفن همراه را در قطر ارائه می‌دهند عبارت‌اند از:

• بانک دوحه (Doha Bank)
• بانک تجاری قطر (CBQ)
• بانک دخان (Dukhan Bank)
• بانک اهلی (Ahli Bank)
• HSBC قطر

بحرین

بحرین به عنوان بخشی از ابتکار ملی به منظور خروج از وابستگی نفتی خود، روی چشم‌انداز اقتصادی ۲۰۳۰ برای تمرکز بر رقابت و پایداری کار کرده است.

در راستای این چشم‌انداز، پادشاهی بحرین اولین بانک دیجیتالی منطبق با شریعت را تحت بازوی دیجیتالی بانک بین‌المللی خلیج فارس (GIB) راه‌اندازی کرده است. یکی دیگر از بانک‌های دیجیتالی قابل توجه مستقر در بحرین، بانک ABC است. یک پلتفرم بانکی که مشتریان را قادر می‌سازد از چندین کانال 24/7 استفاده کنند.

بانک ملی بحرین همچنین یک چالش بانکداری دیجیتالی راه‌­اندازی کرده تا نوآوران جوان را تشویق کند آن دسته از راه‌حل­‌های بانکداری اصلی را ایجاد کنند که بر روندهای نوظهور فناوری تکیه دارند.

انواع بانک‌های دیجیتالی در خاورمیانه

در ادامه بانک‌های دیجیتالی‌ای را که در کشورهای خاورمیانه فعال هستند دسته‌بندی کرده‌ایم.

• بانک‌­های چالش‌برانگیز: بانک­‌های سنتی به عنوان شرکت‌­های تابعه، اپلیکیشن­‌های بانکداری دیجیتالی را ایجاد می‌­کنند؛ به عنوان مثال، ایلا بانک (ila Bank) یک پلتفرم بانکداری موبایلی دیجیتالی است که متعلق به بانک ABC است. این بانک رقیب به دلیل استفاده از Fatema دستیار دیجیتالی برای بهبود تجربه مشتری با بانک متمایز است.
• بانک­‌های دیجیتالی: برخی از بانک‌ها تنها دارای پلتفرم‌های دیجیتالی بدون مکان فیزیکی هستند. آنها خدمات درون‌برنامه‌­ای و عملیات استاندارد مدیریت حساب را برای مشتریان ارائه می‌دهند. لیو (Liv)، میم (meem) و نئوبانک مشرق (Mashreq Bank’s Neo) برخی از بانک‌هایی هستند که فقط خدمات دیجیتالی ارائه می‌کنند.
• پلتفرم‌های مالی مستقل: هالا (Hala) به عنوان یک کیف پول موبایل برای انجام تراکنش­‌های دیجیتالی قبل از انتقال عملیات به خدمات POS و کارت شروع به کار کرد. هالا هنوز یک بانک دیجیتالی کامل نیست، اما این شرکت به زودی مجموعه‌ای از خدمات بانکی را پیاده‌سازی خواهد کرد. پلتفرم‌های دیگری مانند Xpence خدمات حسابداری، مدیریت هزینه و کارت مجازی را به صورت آنلاین ارائه می‌دهند.

آینده بانکداری دیجیتالی در خاورمیانه

بانکداری دیجیتالی دورنمایی گسترده در خاورمیانه دارد. طبق تحققات موسسه میلکن، بیش از ۴۶۵ شرکت فین‌تک در حال حاضر در منطقه (تا آوریل ۲۰۲۲) در دسترس هستند. در مقایسه با ۳۰ شرکت در سال ۲۰۱۷. این افزایش سریع با مقررات کمتر سخت‌گیرانه و سرمایه‌گذاری بیشتر در نوآوری بانکی همسو است.

همچنین، سرعت نوآوری از میانگین ضریب نفوذ اینترنت ۷۰ درصدی در منطقه خاورمیانه که رتبه چهارم را در سراسر جهان دارد تاثیر پذیرفته است. در نتیجه آن، افراد بیشتری در حال ایجاد حساب‌های بانکداری دیجیتالی هستند.

علاوه بر این، پذیرش کریپتو نرخ ساخت و پیاده‌سازی نرم‌افزار کیف پول دیجیتالی و مبادلات DeFi را توسط شرکت‌های فین‌تک تغییر خواهد داد. با پیشرو بودن پلتفرم‌هایی مانند Moyasar و CBPay، سایر پلتفرم‌های کیف پول دیجیتالی در سال‌های آینده در بازار MENA ظاهر خواهند شد.

کووید-۱۹ عامل دیگری است که آینده بانکداری را تغییر می‌دهد. به عنوان مثال، فین‌تک تایمز گزارش می‌دهد که محبوبیت خدمات دیجیتالی موجود در بانک اسلامی ابوظبی (ADIB) از زمان شروع همه‌گیری به ۹۴ درصد رسیده است. به جرات می‌توان گفت این روند حتی پس از همه‌گیری ادامه داشت، زیرا افراد بیشتری به بانکداری بدون تماس روی ‌آورند.

مهم‌تر از همه، اهمیت محض تبدیل شدن به رقبای پایدار در صحنه جهانی، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در خاورمیانه را به سرمایه‌گذاری بیشتر در راه‌حل‌های فین‌تک و بانک‌های دیجیتالی سوق می‌دهد.

منابع

• فین‌تک در خاورمیانه و آفریقا: بررسی منطقه‌ای | ولمی
• چرا یک بانک دیجیتال در خاورمیانه راه‌اندازی کنیم؟ | ولمی
• بانکداری تلفن همراه در MENA پتانسیل رشد زیادی را ارائه می‌دهد | ولمی
• فین‌تک در خاورمیانه – ظهور و چشم‌انداز بانکداری دیجیتال
• بانکداری دیجیتال در خاورمیانه و آسیا – فناوری‌های Codebase
• بانکداری خاورمیانه: تنها آینده فقط دیجیتال است | مجله مالی جهانی
• مطالعه سررسید بانکداری دیجیتال EMEA | دیلویت عربستان سعودی
• رشد آهسته نئوبانکینگ در خاورمیانه – Wamda