امضا دیجیتالی چیست؟ آشنایی با امضا دیجیتالی و مزایای آن

امضا دیجیتالی چیست؟

امضای دیجیتالی روشی است که در آن با استفاده از طرح‌های ریاضی و الگوریتم‌ها، اعتبار و امنیت پیام‌ها و اسناد دیجیتالی تامین می‌شود. امضای دیجیتالی سه هدف دارد:

• احراز هویت: امضای دیجیتالی سند رسمی و معتبر جهت اطمینان و احراز هویت فرد است.
• انکارناپذیری: با استفاده از امضای دیجیتالی فرستنده نمی‌تواند منکر سند یا اعتبار ارسال شده بشود.
• تضمین صحت و عدم تغییر داده‌ها: امضای دیجیتالی تضمینی در راستای حفظ اصالت و عدم تغییر داده‌ها و اطلاعات است.

کاربردهای امضا دیجیتالی

جهان دیجیتالی امروز به راه‌حل‌های انعطاف‌پذیر و قانع‌کننده‌ای مثل امضای دیجیتالی نیاز دارد. از آنجا که امضای دیجیتالی جایگزینی برای امضای سنتی و دستی است، در زمینه کاربردها نیز در اغلب موارد که به امضای دستی نیاز است می‌توان از امضای دیجیتالی استفاده کرد.

استفاده از امضای دیجیتالی روند رو به رشدی را طی می‌کند، چراکه برخلاف امضای دستی جعل امضای دیجیتالی امکان‌پذیر نیست. با پیشرفت‌های تکنولوژی در چند دهه اخیر و ورود به عصر تکنولوژی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و بلاک‌چین، اسناد کاغذی کم‌کم جای خود را به اسناد دیجیتالی می‌دهند. برخی از کاربرد‌های امضاهای دیجیتالی عبارت‌اند از:

• فرستادن یا دریافت ایمیل‌های رمزنگاری‌شده
• ایجاد امنیت بسیار بالا در تراکنش‌های اینترنتی
• شناسایی طرفین یک تراکنش آنلاین
• امضا یا اعتباربخشی به یک فایل ورد، اکسل یا PDF

مزایای امضا دیجیتالی

۱- صرفه‌جویی در زمان و کاغذ

ظهور امضا دیجیتالی و الکترونیکی برای کسب‌وکارها و اشخاص حقیقی مزایای بسیاری دارد.  با استفاده از امضا دیجیتالی فرآیندهای اداری و تجاری با سرعت بسیار بیشتری انجام می‌شود.این فناوری بسیاری از امور را تسهیل کرده است؛ فرض اینکه تنها برای امضای یک برگه کیلومترها مسیر باید پیموده شود بسیار دشوار، زمان‌بر و هزینه‎‌بر است درحالی که با داشتن یک امضا دیجیتالی این امر در چنددقیقه انجام و عملیات مورد نظر به راحتی انجام می‌شود. آمارها نشان می‌دهد استفاده از امضای دیجیتالی در سال، از نظر زمانی حداقل یک هفته کاری برای هر کارمند صرفه‌جویی در زمان در پی خواهد داشت.

کاهش مصرف کاغذ و مراجعه‌های حضوری از عمده‌ترین امتیازات بکاربردن امضا دیجیتالی است. استونی، کشو پیشرو در حوزه هویت الکترونیکی ، امضا دیجیتالی را مولفه اصلی انجام تعاملات و تراکنش‌‌های کشور خود کرده است. دراین کشور پس از استفاده از امضا دیجیتالی مصرف روزانه کاغذ به شدت کاهش یافته است. 

۲- افزایش امنیت

شاید مهم‌ترین مزیت استفاده از امضای دیجیتالی همین بالا بودن سطح امنیتی آن است. جعل امضای دست‌نویس، هر چقدر هم پیچیده باشد، کار چندان دشواری نیست. روش‌های سنتی دیگر نیز هر کدام معایب امنیتی خاص خود را دارند. حتی روش‌هایی اینترنتی و دیجیتالی که پیش از امضای دیجیتالی مرسوم بودند در مقایسه با این فناوری سطح امنیتی پایین‌تری دارند.

3-حفظ حریم خصوصی

در روش‌های سنتی و استفاده از امضا دستی، این احتمال وجود دارد که سند مورد معامله و به امضا رسیده دست به دست چرخیده و دچار تغییرات عمده‌ای شود. در چنین سبکی این احتمال وجود داشت که برگه مورد معامله طرفین توسط افراد دیگر مشاهده و اطلاعات آن فاش شود. این موارد که همگی  منجر به نقض حریم شخصی و به خطر افتادن منافع افراد می‌شود. در معاملاتی که با امضای دیجیتالی به اعتبار می‌رسد پیامدهای نام برده دیگر وجود ندارد.

امضای دیجیتالی چگونه کار می‌کند؟

امضای دیجیتالی هر فرد مانند امضای دستی‌اش منحصربه‌فرد است. معمولاً شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات امضای دیجیتالی از پروتکل PKI (زیرساخت کلید عمومی) استفاده می‌کنند. PKI این امکان را به سرویس‌دهنده می‌دهد که از الگوریتم‌های ریاضی برای تولید ۲ عدد طولانی استفاده کند. این ۲ عدد، کلید نامیده می‌شوند. یکی از این کلیدها عمومی و دیگری خصوصی است. در واقع PKI زیرساخت و بستری امنیتی است که امکانات ضروری برای سرویس امضای دیجیتالی را فراهم می‌کند.

زمانی که فردی یک سند را به‌ صورت دیجیتالی امضا می‌کند، امضا با استفاده از کلید خصوصی او ایجاد می‌شود. حفظ کلید خصوصی و افشا نکردن آن نزد دیگران یکی از مهم‌ترین موارد امنیتی در استفاده از امضای دیجیتالی است. الگوریتم‌های ریاضی مانند یک دستگاه رمزنگاری عمل می‌کنند و داده‌ای مطابق با سند امضاشده به نام «هش» ایجاد و داده را رمزنویسی می‌کنند. بنابراین نتیجه امضای دیجیتالی یک داده رمزگذاری‌شده است. زمان امضای سند نیز در این داده مشخص شده است؛ بنابراین اگر پس از آن زمان تغییری در سند ایجاد شود، فاقد اعتبار است.

فرض کنید شخصی با استفاده از کلید خصوصی خود سندی را امضا می‌کند که بنا بر آن، چیزی را فروخته است. خریدار سند را دریافت می‌کند. خریدار در کنار سند، رونوشتی از کلید عمومی آن شخص را نیز دریافت می‌کند. اگر کلید عمومی نتواند امضا را رمزگشایی کند، می‌تواند ۲ معنا داشته باشد: یا این امضا متعلق به آن شخص نیست، یا این سند پس از امضا شدن دستکاری شده است.

تاریخچه امضا

امضا سابقه‌ای طولانی دارد. قدیمی‌ترین گونه امضاها متعلق به دوره سومریان است. امضا نیز تحولات بسیار زیادی را داشته. یکی از مهم‌ترین اتفاقات در سیر تحول امضا سال ۱۶۷۷ در انگلستان رخ داد؛ در این سال برای اولین بار قانونی تصویب شد که به امضا ماهیتی حقوقی می‌داد و امضا کننده سند را مسئول محتوای امضا شده می‌دانست.

در دنیای امروز که همه چیز رو به دیجیتالی شدن است نباید از ظهور امضای الکترونیکی و دیجیتالی تعجب کرد. امروز دیگر این شکل از امضاها زیر مکاتبات دیجیتالی، ایمیل‌ها و مواردی مانند آن نیز دیده می‌شود.

گواهی امضای دیجیتالی چیست؟

سند الکترونیکی امضاشده و جعل‌ناشدنی هویت صاحب امضای دیجیتالی را نشان می‌دهد. گواهی امضای دیجیتالی راهی مرسوم برای تشخیص هویت به‌ صورت الکترونیکی با سطح امنیت بسیار بالا برای تراکنش‌های آنلاین است. این گواهی برای رمزگذاری داده‌ها به‌ شیوه‌ای استفاده می‌شود که تنها دریافت‌کننده مورد نظر بتواند به آن دسترسی داشته باشد.