یونیسف: کشورها باید سیستم جامع ثبت هویت راه‌اندازی کنند

به گزارش پیوست، شاخص سازمان ملل متحد برای توسعه دولت دیجیتالی نشان می‌دهد که 80 درصد از 193 عضو سازمان ملل متحد به نحوی محتوای دیجیتالی یا خدمات آنلاین را برای جوانان، زنان، افراد مسن، اشخاص ناتوان، مهاجران و فقرا ارائه می‌کنند. با این حال اطلاعات دقیقی از نحوه ارائه خدمات به کودکان در این کشورها دردست نیست.
بررسی‌های مطالعه یونیسف نشان داده است که خدمات دیجیتالی دولت‌ها کودکان و جوانان را در سه گروه سنی زیر ۴ سال، 5 تا 14 و 15 تا 18 سال هدف قرار می‌دهد. مصاحبه با 28 نماینده از دولت‌ها، جامعه مدنی و سازمان‌های بین‌المللی در پنج کشور بنگلادش، برزیل، غنا، سوئد و تیمور شرقی نشان می‌دهد که سطح ارائه خدمات دیجیتالی به ویژه برای کودکان در این کشور‌ها متفاوت است. سازمان ملل متحد در انتخاب خود سعی کرده است تا طیف‌های را پوشش دهدو از کشورهایی با سطح آمادگی متفاوت در این گزارش استفاده کند.

مثلا تیمور شرقی کشوری با درآمد متوسط و خدمات عمومی محدود است. این کشور برنامه کاملی برای دولت دیجیتالی دارد و مراحل اولیه توسعه زیرساخت ICT را طی می‌کند. در مقابل کشوری مثل سوئد که از جمله کشور‌های ثروتمند است و همواره در بین 10 کشور پیشرو در حوزه دولت دیجیتالی .
همچنین فراگیری اینترنت هم در این کشور‌ها متفاوت است مثلا تنها 15 درصد جمعیت بنگلادش کاربر اینترنت هستند. این درحالی است که 92.1 درصد از جمعیت سوئد و 67.5 درصد از جمعیت برزیل به اینترنت دسترسی دارند و کاربر اینترنت هستند.
کشور‌های تحت بررسی از چهار دسته خدمات برای خدمت‌رسانی دیجیتال به کودکان استفاده می‌کنند که هرکدام یکی از گروه‌های سنی را هدف می‌گیرند.

نحوه خدمت‌رسانی دولت‌ها به کودکان

یکی از موضوعاتی که در این گزارش مورد توجه قرار گرفته است، نحوه خدمات رسانی دولت‌ها به کودکان است؛ اینکه چه خدماتی به صورت مستقیم به کودکان ارائه می‌شود یا اینکه نتایج ارائه چه خدماتی به کودکان منتج خواهد شد.

•  خدماتی که مستقیما کودکان را هدف می‌گیرد: این خدمات عبارتند از خدمات مراقبت درمانی و آموزش از جمله ژورنال‌های الکترونیک بیمار و پرتال‌های مدرسه-دانش‌آموز-والدین که در سراسر جهان استفاده می‌شوند. در دوران پاندمی این روش‌ها به مجرای اصلی ارائه خدمات تبدیل شده‌اند. مثلا پلتفرم «مدرسه ابری» چین در اولین ماه‌های پاندمی توانست دسترسی تمام وقت 180 میلیون دانش آموز را به طور تمام وقت به خدمات آموزشی فراهم کند. همچنین کشور‌هایی همچون سوئد از خدمات مستقیمی مثل خدمات اجتماعی مختص کودکان نیز استفاده می‌کنند و وب‌سایت‌هایی مثل KidX در ابوذبی هم کودکان را در قالب یک بازی درمورد نقش و مسئولیت‌های آژانس‌های مختلف دولتی آموزش می‌دهند.
• خدماتی که نوجوانان را هدف می‌گیرند: این خدمات عمدتا رده سنی 15 تا 18 سال را شامل می‌شوند. خدمات این چنین معمولا در بخش درمان و آموزش کاربرد دارند اما برای آموزش حقوق قانونی، مالیات، اصول دریافت گواهینامه یا خدمت نظامی هم استفاده می‌شوند. مثلا شهر نیویورک محتوای به نام «به بزرگسالی خوش آمدید» را برای این رده سنی در نظر گرفته که چالش‌ها و آزادی‌های دوران بزرگ سالی را برای نوجوانان مشخص می‌کند.
•  خدمات مربوط به نوزادان و کودکان کم سن که والدین و سرپرستان را هدف می‌گیرد: این دسته شامل خدمات درمانی والدین، ثبت زمان تولد و مزایای مختص کودکان است. اکثر این خدمات از طریق اپلیکیشن و پلتفرم‌های آنلاین در اختیار والدین نوزادان و خردسالان زیر ۴ سال قرار می‌گیرند. این مطالعه نشان می‌دهد که در کشور‌های کم در آمد و متوسط، خدمات محدودی در این حوزه ارائه می‌شود و اطلاعات آنلاین در این حوزه وجود ندارد.
  با اینکه والدین واسطه ارتباط کودکان با تکنولوژی‌های دیجیتالی محسوب می‌شوند اما گاهی هم فرزندان رابط بین والدین با تکنولوژی هستند. مطالعه آنلاین کودکان اروپا (EU Kids) و بررسی‌های همین مطالعه نشان می‌دهد که هردوی این الگو‌ها در 19 کشور اروپایی وجود دارند.

جدای از الگوهایی که در بالا توضیح دادیم، تصویر روشنی از تعداد یا کاربرد خدمات مربوط به خانواده و کودکان در دست نیست. برای مثال ما می‌دانیم که تا پایان سال 2019، ۵۳/۶ درصد جمعیت جهان از اینترنت استفاده می‌کنند. در سال 2017، 71 درصد از نوجوانان 15 تا 18 سال به طور فعال از اینترنت استفاده می‌کردند و 95 درصد از دانش آموزان ۱۵ سال در کشور‌های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تا سال 2017 در خانه به اینترنت دسترسی داشتند. با این حال اطلاعاتی درمورد میزان دسترسی کودکان به اینترنت وجود ندارد؛ مثلا چه تعداد از کودکان به اینترنت دسترسی ندارند و دلیل آن چیست. مطالعه روی  22 هزار کودک 12 تا 16 سال اروپایی نشان داد که آنها در مراحل اولیه پاندمی کرونا حداقل ماهی یک بار به اطلاعات درمانی دسترسی پیدا می‌کردند.

محرکه‌های تحول دیجیتال در خدمات عمومی مربوط به کودکان و خانواده‌ها کدامند؟

کشور‌های کم درآمد و متوسط متوجه لزوم توسعه دولت دیجیتال شده و آن را در استراتژی‌های توسعه ملی خود لحاظ کرده‌اند. این استراتژی‌ها با هدف افزایش درآمد، افزایش خلاقیت و رشد اقتصادی، ایجاد شغل و رفاه اتخاذ می‌شوند. مثلا تیمور شرقی در برنامه استراتژیک توسعه 2030 استراتژی‌های مربوط به این بخش را لحاظ کرده است.

در کشور‌‌های پر درآمدی که خدمات عمومی گسترده دارند و ICT نفوذ بیشتری در بخش دولتی آنها دارد، تحول دیجیتال با هدف افزایش خلاقیت دولتی، افزایش بازده مالی، رقابت و نوآوری انجام می‌گیرد. کشور سوئد که از لحاظ دیجیتالی در وضعیت مناسبی است و روی تقویت مهارت‌های دیجیتالی در کشور تمرکز کرده است و برنامه‌های این کشور در راستای افزایش مشارکت شهروندان در تحول دیجیتالی و افزایش اعتماد و امنیت در خدمات آنلاین است. از جمله طرح‌های این بخش می‌توان به برنامه «Digital First» اشاره کرد که با هدف تحول دیجیتالی در بخش دولتی از سال 2016 تا 2018 در اجرایی شد.

همچنین لزوم کاهش هزینه و بازدهی خدمات یکی از محرکه‌های گذار به خدمات دیجیتالی است، مسئولان در غنا می‌گویند که دیجیتالی کردن ثبت تولد در واقع به دلیل صرفه جویی در منابع انجام گرفت. در سوئد نیز مسئولان می‌گویند که یک پلتفرم دیجیتالی برای والدین باعث شد تا از مراجعه‌های تکراری به ادارت جلوگیری شده و در زمان والدین صرفه جویی شود.

چه عواملی در ارائه خدمات دیجیتال به کودکان تاثیرگذارند

براساس بررسی‌های صورت گرفته از سوی یونیسف، فاکتورهایی از جمله مدیریت هویت، حاکمیت دیجیتال، همکاری‌های خصوصی و دولتی، خیره‌ها و موسسات پرنفوذ در ارائه خدمات دیجیتالی که کودکان را هدف می‌گیرد تاثیر گذار است.
برای بیش از یک میلیارد نفر در جهان امکان اثبات هویت خود و درنتیجه دسترسی به خدماتی که پیش‌نیازش احراز هویت است را ندارد. از این بین 47 درصد آنها زیر سن قانونی هستند. به همین دلیل مدیریت هویت یکی از عوامل مهم در ارائه خدمات دیجیتال به کودکان محسوب می‌شود. از سوی دیگر دولت‌ها برای ارائه خدمات دیجیتال به یک چارچوب قانونی و سیاسی نیاز مناسب نیاز دارند. برای مثال تیمور شرقی در حال تصویب مقررات و سیاست‌هایی درحوزه امنیت سایبری، حریم خصوصی، داده‌های باز و دسترسی به داده‌ها است تا بتواند بخش دیجیتال را به خوبی مدیریت کند. مقررات سوئد نیز براساس استراتژی‌های ملی و استاندارد‌های اتحادیه اروپا تنظیم می‌شوند.

همکاری‌ دولت و جامعه مدنی

همکاری بین بخش دولتی و جامعه مدنی و همکاری‌های بین‌المللی نقش مهمی در توسعه خدمات دیجیتالی مربوط به کودکان دارند. بخش خصوصی نقش به‌سزایی در ارائه خدمات دیجیتالی و فراهم کردن زیرساخت گران قیمت ICT دارد به همین دلیل دولت‌ها برای ارائه خدمات باید با بخش خصوصی همکاری کنند.
از سوی دیگر همکاری بین بخش دولتی و جامعه مدنی نیز برای رفع مشکلات کودکان در جهان دیجیتالی نقش مهمی دارد. تمام پنج کشور این مطالعه ملزم به تصویب قوانین جدیدی برای مشاوره عمومی هستند. جامعه مدنی در بنگلادش، برزیل، غنا و سوئد فشار خود را برای افزایش دسترسی به اینترنت و طرح‌های آموزش مهارت‌های دیجیتالی بیشتر کرده است. در تیمور نیز حامیان حقوق کودکان و برابری جنسیتی نقش مهمی در فراگیری دولت دیجیتالی ایفا می‌کنند و کشور سوئد مشاوره مستقیم و غیر مستقیم با جامعه مدنی را به یکی از هنجار‌های دولتی تبدیل کرده است.

علاوه بر این همکاری‌ها آژانس‌های مختلف دولتی نیز باید در راستای حفظ حقوق کودکان با هم همکاری کنند و این موضوع یکی از الزامات توسعه خدمات دیجیتال برای کودکان است. مسئولان بنگلادش در همین خصوص به همکاری‌های متعدد دولت مرکزی و محلی و آژانس‌های دیجتالی اشاره کرده‌اند. در غنا، آژانس تکنولوژی اطلاعات ملی با چندین آژانس دیگر همکاری کرده مثلا در طراحی سیستم شناسایی برای بخش درمان نقش مهمی ایفا کرده است.

چه چالش‌های بر سر راه دولت‌ها قرار دارد

با وجود اینکه دولت‌ها درک خوبی از محرک‌های ارائه خدمات به کودکان دارند اما برای عملیاتی شدن طرح‌های دولتی به پیشرفت بیشتری نیاز است. دولت‌ها از مزایای لحاظ کردن کودکان در طراحی خدمات عمومی آگاهند اما این آگاهی هنوز به عمل تبدیل نشده است. برای مثال مدیریت هویت و مدارک شناسایی هنوز یکی از چالش‌های اصلی شرکت دادن کودکان در جهان دیجیتال است.
همچنین در کشور‌های کم درآمد و متوسط کاربران نیز نیاز بیشتری به آموزش برای استفاده خدمات دیجیتال دارند و مهارت دیجیتالی در این کشور‌ها در سطح پایین و مشکل ساز است. تفاوت در مهارت کودکان و والدین هم یکی از دسترسی مناسب به خدمات دیجیتال جلوگیری می‌کند. مسئولان دولت غنا معتقدند که برای فراگیری و استفاده بیشتر از خدمات دیجیتال دولت باید طراحی برای افزایش آگاهی مردم را اجرایی کند.
موضوع دیگری که وجود دارد، تفاوت ظرفیت و منابع در نهاد‌های بزرگ و زیرشاخه‌ها است. تفاوت بین منابع و تکنولوژی شرکت‌های بزرگ دولتی و زیرشاخه‌ها باعث شده تا بسیاری امکان ارائه خدمات دیجیتال را نداشته باشند و نبود سخت افزار سدی بر سر راه توسعه دیجیتالی و ارائه خدمات به کودکان و والدین آنها است. بعلاوه گاهی فاصله بین تصویب یک طراح یا استراتژی تا اجرای آن بسیار زیاد است و حتی گاهی این طراح‌ها معلق باقی می‌‌مانند. مثلا در برزیل سطوح متعدد دولتی (فدرال، ایالتی و محلی) باعث شده تا مراحل مختلفی در بحث اجرا و گستره تحول دیجیتال ایجاد شود.

پیشنهادهای یونیسف

این مطالعه پیشنهاد می‌کند که دولت‌ها در راستای رفع مشکلات پیش رو طرح‌های جامع دیجیتالی ارائه کننده که تمام بخش‌های دخیل به صورت هماهنگ و یکپارچه برای اجرای آن تلاش کرده و نقش مشخصی برعهده گیرند. این همکاری باید با هدف کاهش شکاف خدمات و جلوگیری از ارائه خدمات یکسان در بین فعالان دولتی و خصوصی انجام گیرد؛ برای مثال باید فاصله سطح ارائه خدمات نهاد‌ها و سازمان‌های بزرگ با زیرشاخه‌های آن را کاهش داد.

حریم خصوصی و امنیت هم همیشه یکی از موضوعات مهم در جهان دیجیتالی است؛ دولت‌ها برای حفظ حریم خصوصی و امنیت باید قوانین و مقررات جامعی را برای محافظت از حریم خصوصی و داده به تصویب برسانند و نسبت به اجرای آنان مطمئن شوند. مسئله دیگر اطلاع‌رسانی در مورد این قوانین و حقوق کاربران است؛ مسئولان، والدین و معلمان باید کودکان، نوجوانان و جوانان را حقوق و وظایف خود در بخش حریم خصوصی و محافظت از داده آگاه کنند.

دولت‌ها در مرحله توسعه خدمات دیجیتالی باید با کودکان و والدین همکاری بیشتری کنند که نتیجه آن طراحی خدماتی فراگیر و مورد پسند کاربران خواهد بود. برای ارائه خدمات در مرحله اول باید یک سیستم جامع ثبت هویت طراحی شود؛ همانطور که گفتیم بخش قابل توجهی از جمعیت زمین در حال حاضر مدارک هویتی ندارند و از آنها کودکان هستند و دولت‌ها پیش از هرکاری برای ارائه خدمات دیجیتالی باید فرایندی را برای ثبت هویت فرایند. ثبت هویت دیجیتال برای کودکان و مشخص کردن حقوق آنها به ویژه در دوره بعدی از جمله نوجوانی و جوانی باید یکی از الویت‌های شرکت‌ها باشد.