سید ابوالحسن فیروزآبادی کیست؟

هاشمی رفسنجانی در خاطرات روزانه خود در ۲۸ بهمن ۷۴ نوشته است: «مهندس [ابوالحسن] فیروزآبادی، معاون فنی وزارت اطلاعات آمد و گزارش خدمات فنی خودش را داد. از وزیر و معاونان دیگر به خاطر فشار زیاد برای استفاده از ابزار فنی برای شنود و کنترل و عدم قدرشناسی زحمات او گله داشت.» سال ۸۸ نیز سایت الف نوشت: «امروز در وزارت اطلاعات مراسم تودیع دکتر فیروزآبادی معاون فن‌آوری اطلاعات وزارتخانه برگزار شد. فیروز آبادی، ۲۵ سال سابقه مسئولیت فنی در وزارت اطلاعات داشته و از متخصصان برجسته IT به شمار می‌رود.»

احتمالا اینها اولین مورادی هستند که نام سیدابوالحسن فیروزآبادی در رسانه‌ها مطرح شده است و از سابقه کاری او تا پیش از اواخر دهه ۸۰ اطلاعات زیادی در دست نیست. مدیر در سایه؛ اما در این سال‌ها بیش از چند دهه گذشته در رسانه‌ها بوده و حتی کاندیدای انتخاب ریاست جمهوری نیز شد.

از سایه به آفتاب

در روز ثبت نام انتخابات ریاست جمهوری و زمانی که ابوالحسن فیروزآبادی شناسنامه خود را روبروی عکاسان گرفت، نام و نام خانوادگی‌اش را پوشانده بود. گفته می‌شود او متولد نجف و فرزند آیت‌الله فیروزآبادی است که بدین ترتیب احتمالا فرزند آیت‌الله سیدمرتضی فیروزآبادی است که در سال ۵۰ و به دلیل فشار و آزار حکومت عراق از نجف به قم مهاجرت کرد. اگر اینطور باشد، می‌توان گفت پدربزرگ او آیت‌الله سیدمحمد فیروزآبادی از فقهای نجف است که در زمان قاجار از یزد به عراق مهاجرت کرده بود. همچنین برادرش علی فیروزآبادی در دوره‌ای معاون فناوری اطلاعات همراه اول بود و اکنون عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات است.

براساس آنچه در سایت شخصی فیروزآبادی آمده، او بین سال‌های ۷۰ تا ۸۲ مدیر فنی و تحقیقات و توسعه و عضو هیات مدیره شرکت صنایع الکترونیک زعیم و از سال ۸۲ تا ۸۸ رئیس هیات مدیره این شرکت و تا سال ۹۲ نیز نایب رئیس هیات مدیره بوده است. زعیم یک شرکت مخابراتی است که در زمینه زیرساخت‌های مخابراتی، فناوری اطلاعات، سیستم‌های ایمنی و تحقیق و توسعه فعالیت می‌کند.

در سال ۸۹ و همزمان با جدی شدن واگذاری پروانه اپراتور سوم تلفن همراه، فیروزآبادی به عنوان مدیر عامل و نایب رئیس هیات مدیره شرکت مدیریت صنایع نوین (شمص تامین) منصوب شد. شمص تأمین به عنوان یکی از هلدینگ‌های نه‌گانه شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) است که در زمینه فناوری فعالیت می‌کند. یکی از شرکت‌های زیرمجموعه این هلدینگ، ارتباطات تأمین (تامین تلکام) است که مالک اپراتور سوم تلفن همراه (رایتل) محسوب می‌شود. فیروزآبادی همزمان رئیس هیات مدیره شرکت تامین تلکام نیز شد.

در وزارت کار

با روی کار آمدن حسن روحانی در سال ۹۲، برخی از مدیران سابق وزارت اطلاعات به سمت‌های مختلف دولتی گمارده شدند و فیروزآبادی نیز یکی از آنان بود. او که در همان سال ۹۲ نامش به عنوان گزینه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شنیده می‌شد، در نهایت به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی رفت و می‌توان گفت قدرتمندترین فرد در این وزارتخانه شد. فیروزآبادی از سال ۹۲ تا ۹۴ رئیس هیات مدیره شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) بود. از همان سال تاکنون عضو هیات امنای صندوق‌های تامین اجتماعی است و در تمام دولت اول روحانی (۹۲ تا ۹۶) قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود.

قدرتمند در شوار

پس از تغییر دولت در سال ۹۲، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی تغییر کرد. اختلافات بی‌پایان مهدی اخوان بهابادی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت احمدی‌نژاد و گرایش سیاسی او احتمالا دلیل این تغییر بود و محمدحسن انتظاری به جای او نشست؛ اما باز هم اختلافات تمام نشدند و کم‌کم این احساس به وجود آمد که جایگاه این شورا و مرکز در تضاد با ساختار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. بدین ترتیب بود که در سال ۹۴ ابوالحسن فیروزآبادی به عنوان دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی منصوب شد. همان زمان گفته شد یکی از شروط فیروزآبادی برای قبول این سمت، اختصاص یک ساختمان مستقل به مرکز ملی فضای مجازی و جدایی فیزیکی آن از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات سابق) ایران بود که چنین نیز شد.

با رفتن فیروزآبادی به مرکز ملی فضای مجازی می‌توان گفت این مرکز قدرتمندتر از همیشه وارد سیاست‌گذاری در زمینه ICT شد و اسناد بالادستی متعددی تولید کرد. همچنین مضوعاتی مانند VPN قانونی، طبقه‌بندی دسترسی به اینترنت و تکمیل شبکه ملی اطلاعات در دستور کار این مرکز قرار گرفت. فیروزآبادی در همان دوران به پیوست گفت: «نظام فیلترینگ کشور باید هوشمند باشد تا بر اساس جنس، میزان دانش، سن و شغل مخاطب بتواند فیلتر متناسب با او را انجام دهد.»

در مرداد ۹۶ و زمانی که حسن روحانی سرگرم انتخاب کابینه دوم خود بود، باز هم نام ابوالحسن فیروزآبادی به عنوان گزینه وزارت ارتباطات مطرح شده و این بار به نظر می‌رسید شانس او برای در اختیار گرفتن این سمت، بیشتر از پیش است؛ اما در نهایت محمدجواد آذری جهرمی به عنوان وزیر ICT به مجلس معرفی شد و فیروزآبادی در مرکز ملی فضای مجازی ماند.

دردسر فیلترینگ

فیروزآبادی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ثبت نام کرد و پس از آن در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرد: «به عنوان مسئول سیاست‌گذار در حوزه فضای مجازی اعتقاد به فیلتر ندارم.» او در گفت‌وگویی دیگر گفت که فیلترینگ کم‌کم در حال منتفی شدن است و پلتفرم‌های بومی باید در کنار پلتفرم‌های خارجی رشد کنند. با این همه فیروز‌آبادی در اسفند ۹۶ در یادداشتی که خبرآنلاین آن را منتشر کرد نوشت: «با صراحت می‌گویم ادامه فعالیت تلگرام با وضعیت فعلی به صلاح نیست. البته مشکل ما این است که برای آن آلترناتیو نداریم و باید آلترناتیو ایجاد کنیم.»

فیروزآبادی پس از ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری در یک نشست خبری، شعار خود را «تحول و عدالت» اعلام کرد؛ اما در نهایت از سوی شورای نگهبان، احراز صلاحیت نشد.